Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

panevrèsa , nm Definitzione pane carasau, pan'e cici, genia de pane finedhedhu, longu o tundhu (fintzes addopiau), fresau e assau, tzacarrosu (si no est isciustu) Terminologia iscientìfica mng Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pain typique de la Sardaigne très mince biscuité Ingresu typical bread from sardinia Ispagnolu pan típico de Cerdeña Italianu pane tìpico sardo a sfòglia sottilissima biscottata Tedescu eine Art sardischen Brotes.

pannía , nf Definitzione pannos, orrobba de pannu, orrobba mescamente in butega, fintzes solu bistimentu Sinònimos e contràrios pannamenta, pannaria Frases no so pisedha de giúghere a drotu, ne curridora de mala pannia! ◊ cussos istant in chirca de si bestire cun pannias raras ◊ sunt tessendhe sa pannia pro sa die de s'isposu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assortiment de tissus Ingresu clothes assortment Ispagnolu surtido de telas Italianu assortiménto di panni Tedescu Wäsche, Kleider.

papadoría , nf Definitzione cosa de papare, papóngiu, in su sensu de aprofitamentu de calecuna cosa, mescamente de su manígiu de su podere po ndhe tènnere torracontu e no po su bene de is amministraos Sinònimos e contràrios magneria, mandhighiu Frases cosa creis ca faint? totu papadorias funt! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détournement de fonds Ingresu food Ispagnolu chanchullo Italianu mangerìa Tedescu Mauserei.

papàrra 1, pàparra , nf Definitzione cosighedha de perunu contu, nudha Sinònimos e contràrios pampalluca, pimpirripàparra / bóciga Frases dh'as a cumprendi, tui, sa pàparra!…◊ no scit una paparra de sa letzioni ◊ est abbituau a arriri de is carrus furriaus, ma cun mimi fait pagu paparra! Tradutziones Frantzesu objet de peu de valeur, sans valeur Ingresu an object of no value Ispagnolu menudencia Italianu còsa di ìnfimo, nessun valóre Tedescu Nichtigkeit.

paradòra, paradòre , nf, nm: paradori Definitzione mobbília chi serbit a pònnere trastos, mescamente in sa sagristia; css. móbbile chi serbit a pònnere calecuna cosa de ammostare o fintzes sa candhela o àtera lughe acanta a su letu Sinònimos e contràrios aparadore Frases in su paradore bi at unu múculu Ètimu ctl., spn. aparador Tradutziones Frantzesu crédence de sacristie Ingresu sacristy sideboard Ispagnolu cajonera de sacristía Italianu credènza di sacrestìa Tedescu Schrank in der Sakristei.

parapúntu , agt Definitzione chi est totu istampau, totu puntu Sinònimos e contràrios pertusatzu, pipionidu, precolatzu, tavunadu, trapau Tradutziones Frantzesu criblé de trous Ingresu riddled with holes Ispagnolu agujereado Italianu bucherellato, sforacchiato Tedescu durchlöchert.

parpàghine , nf: parpàine, parpàjine Definitzione pértia furada o cambu, canna de bide, interraos a betare arraighinas chentza ndhe dhos segare de su fundhu, ma fintzes canna de bide (sarda) chi si prantat segada de su fundhu Sinònimos e contràrios abràina, brabàina Ètimu ltn. propagine(m) Tradutziones Frantzesu marcotte de vigne Ingresu layer Ispagnolu mugrón, esqueje Italianu propàggine, magliòlo Tedescu Ableger.

partóxu , nm: pastroxu, postórgiu, postorju, postorzu, postroxu Definitzione posta de laore, assentu, mescamente aremàgiu, logu inue si ponet cosa o su laore ammuntonau, su laore etotu ammuntonau acapiau a mànigas innanti de dhu treulare e postu in s'argiola o acanta; fintzes logu, tretu, inue dhue naschit e creschet cosa (es. codrolinu)/ postorzu de pronitza = crispione, berrisone de prunetza chi si ponet a impizare muru, serrare àidu Sinònimos e contràrios ponidórgiu / biga 1, gramàgliu, muntone, posta 5, pascalzu, postura, remealzu, spartoxu, tzerga 1 Frases po ndi sairai su trigu de is campus a su partoxu si usàt sa carruga, unu tempus ◊ si faiat su partoxu che unu montixedhu ◊ po treguai ponenta is pastroxus totu bèni arringheraus is s'arxoa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu meule de gerbes Ingresu stook Ispagnolu parva Italianu bica di covóni Tedescu Garbenhaufen.

passionèra , nf Definitzione genia de frore chi faet a cannàile longu e bogat unu frore asulu o sambíngiu Frases sa passionera est ingespiada de su asulu de su celu Terminologia iscientìfica fr, passiflora coerulea Ètimu ctl. passionera Tradutziones Frantzesu fleur de la passion Ingresu passionflower Ispagnolu flor de la pasión Italianu passiflòra, fiór di passióne Tedescu himmelblaue Passionsblume.

pastinónzu , nm Definitzione su prantare o pònnere bíngia noa, logu e die chi si prantat (e si faet festa puru ca agiudant a cambarada) Sinònimos e contràrios pastinadura Frases callàdebbos, custas boghes, parides in pastinonzu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plantation de nouveau vignoble Ingresu new vineyard plant Ispagnolu plantación de una viña Italianu impianto di nuòvo vignéto Tedescu Anbau neuen Weinberges.

patàta , nf, nm: patatu, petata Definitzione pumu (e fintzes fumu) de terra, genia de ebrúgiu chi si prantat carragiau bene de terra e faet a cambu fora, ma asuta in is arraighinas faet un’ingrussamentu tundhatzu chi si arregollet po alimentu (upm), bonu cotu a budhiu, o fríssiu, cotu in su forru: famada sa p. de Gavoi e de Fonne (e tudau torrat a tzeurrare ca portat ogos e faet sa p. noa); parte de unas cantu erbas chi s'ingrussat a bisura de patata (itl. tùbero), es. su lepirisposu; in cobertantza, nau pl. is butones de su mascu, de s'ómine Sinònimos e contràrios pomo, pomuderra Maneras de nàrrere csn: p. a perras = segada in duos o tres cantos, de fàghere a budhidu a piscadura; patatu sirigadu = tudhidu, intzeurrau; bogare p. = tirare sa sirba, mòere sa terra a tzapu, a tzapita, pro ndhe suguzare e collire sa patata noa; pàrrere boghendhe patatu dae su sacu = nàrrere, contare, faedhare meda Frases at fatu unu pràngiu a malloredhus de patata ◊ fae, chibudha, basolu, patatu… no codiaias nudha! ◊ in s’ortixedhu ponit càuli e patata ◊ sa patata si tudhit o intzeurrat, si sèmenat, si bogat ◊ amus frissu pagas patatas ◊ sa patata frissa piaghet meda a sos pisedhos ◊ sa patata acumenti imbèciat si frungit e pillonat 2. candho intraiat a domo istaiat contendhe contos, issa pariat boghendhe patatu dae su sacu, cantu ndhe ischiat! Sambenados e Provèrbios smb: Patatu, Pattatu Terminologia iscientìfica rbzc, Solanum tuberosum Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu pomme de terre Ingresu potato Ispagnolu patata Italianu patata Tedescu Kartoffel.

patènte 2, patènti , nf: apatente Definitzione documentu de s'autoridade chi assegurat de comente unu at fatu calecunu istúdiu o est autorizau a fàere calecuna cosa: oe, prus che àteru su documentu de chie at imparau a guidare unu mezu a motore Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu permis de conduire, license Ingresu license Ispagnolu permiso de conducir Italianu patènte Tedescu Erlaubnis, Führerschein.

patúngi , vrb: peltúnghere, pertúnghere, pertungi, pertúngiri Definitzione fàere un'istampu, istampos, bucos; cricare votos a iscúsiu, cricare acotzos po otènnere praxeres, po artzare de gradu / pps. pertuntu; nm. pertuntu = una parte de su telarzu totu a istampas Sinònimos e contràrios istampai, istampighedhare, istuvire, istuvonare, pertúndhere*, pertuntare, pertusai, sfustigonai, stuviolai, trapai, tuvire / imbestire 1 Frases su sacu fiat totu patuntu ◊ s'atacadorza pertunghet anisca su chercu (G.Fiori)◊ sa balla lu peltungat! Tradutziones Frantzesu percer, cribler de trous, cribler Ingresu to riddle Ispagnolu horadar, agujerear, perforar Italianu forare, bucherellare, crivellare, bucherare Tedescu durchlöchern, durchbohren, lochen.

pazosía , nf Definitzione su èssere pageris, su si crèdere meda Sinònimos e contràrios bagianeria, barrosia, bragheria, ispómpiu, prejumu, spalleria Frases cantu su poete silighesu teniat de braga, de pazosia, cudhu aiat de seriedade e de agguantu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu prétention, manque de modestie Ingresu immodesty Ispagnolu jactancia Italianu immodèstia Tedescu Unbescheidenheit.

pècia 2 , nf: petza 3 Definitzione crantu, orrugu de css. cosa, piticu o mannu, fintzes truncu o pedra a cicire (custa fintzes manna, segada giusta a parallelepípedu); mescamente, bículu de orrobba po imbodhigare su pei in s'iscarpa / una p. de casu, de regotu = pischedhu, arrogu; petz'e làmbriga!… = debberone làgrima! Frases fit una petza manna de pedra ruja ◊ unu fit restadu sétzidu subra sa petza de pedra sonendhe sa chiterra ◊ dae subra sa petza de su giannile imbíami unu cantu pro cumbidu! (A.M.Pinna)◊ fit sétzidu in sa petza addainanti de sa domo ◊ petza de s'élighe mannu setziat tiu Portolu 2. unu tempus a pes si poniant sas petzas: como sas mizas Ètimu itl. pezza Tradutziones Frantzesu bout de tissu Ingresu cloth Ispagnolu paño que se pone alrededor del pie Italianu pezzuòla Tedescu Läppchen.

pedàssu, pedàtzu , nm Definitzione orrugu de terrenu, de calecun'àtera cosa; fintzes orrughedhu de cosa chi si ponet asuta de calecunu trastu o àteru po acotzu, po cicire méngius, a bisura de pei (e deosi est fintzes su truncu o cambu ue si ponet s'istica, si faet s'iferta, e fintzes traessile de un'iscala) Sinònimos e contràrios acantu 1, arrogu, bículu Frases si ndhe podiant fintzas brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ pedassos de peta 2. a donzi puntedhu li cheret su pedatzu suo Ètimu spn. pedazo Tradutziones Frantzesu pièce de terre Ingresu plot of land Ispagnolu parcela Italianu appezzaménto Tedescu Grundstück.

pedràda , nf Definitzione pedra pitica iscuta atesu, cropu de pedra / leare a pedradas, giogàresi a sa p. = iscúdere a pedra Frases si sunt giogados a sa pedrada e a isse li at essidu unu biaconcu in chizos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de pierre Ingresu blow with a stone Ispagnolu pedrada Italianu sassata Tedescu Steinwurf.

pedràja , nf: perdaja Definitzione logu ue si bogat pedra, cava de pedra Sinònimos e contràrios pedrera Ètimu itl. pietraia Tradutziones Frantzesu carrière de pierres Ingresu stone quarry Ispagnolu pedrera Italianu cava di piètre Tedescu Steinbruch.

pedràle , agt, nm: perdali, petrale, predale, pretale Definitzione chi est de pedra, tostau che pedra; pedra de fundhamentu (mescamente su pl.), fintzes pedra de argiola po treulare; su tretu in mesu in mesu de s'argiola Sinònimos e contràrios perrai Maneras de nàrrere csn: béciu p. = betzu meda, a pes in sa fossa; surdu p. = chi no intendhet nudha nudha; birde p. = birde meda, cherfu, nadu de frutuàriu Frases est béciu perdali ◊ fit una nue niedha pedrale ◊ s'ustinu est surdu predale e mudu che tumba ◊ germanu miu est surdu perdali ◊ est istatu in prejonia fintzas a si torrare vetzu petrale 2. e cale coro pedrale no sentit custas penosas boghes suas amorosas? (Grolle) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de pierre Ingresu stony Ispagnolu de piedra Italianu di piètra Tedescu steinern.

pedrèra , nf: perdera Definitzione logu ue si bogat pedra; logu totu pedra; pedra po cassare animales Sinònimos e contràrios pedraja / brechilaxu, crastarzu, pedriaxu, praicàrgiu, razile, talloraxu / pràdica, tèglia Frases abbruxendi sa campagna dha faint a desertu e a perdera Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu carrière de pierres Ingresu stone quarry Ispagnolu pedrera Italianu cava di piètre Tedescu Steinbruch.