Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

afainài, afainàre , vrb Definitzione istare faendho faina, trebballandho Sinònimos e contràrios acositai, afandhentzare, afariare, afracongiai, afraxai, agasonari Frases si sunt afainados a preparare linna ◊ ego mi depo afainare chin sas cosas de babbu meu Ètimu ctl. afainar Tradutziones Frantzesu s'affairer, s'empresser Ingresu to busy oneself Ispagnolu atarearse Italianu affaccendarsi Tedescu sich viel zu schaffen machen.

afaitài, afaitàre , vrb rfl: afeitare Definitzione fàere o segare sa braba; pònnere cosa mescamente in cara po si fàere prus bellos (cosa prus che àteru de is féminas) e fintzes fàere vida iscandhulosa Sinònimos e contràrios abbarbiai, arrai, arrasai 1, irbarbare Frases apenas intras po ti afaitare, su barvieri l'acatas prontu a t'ispilire e a t'istufare chin sas novas ◊ mi depo túndhere e afaitare Ètimu ctl. afaitar Tradutziones Frantzesu se raser, se maquiller Ingresu to shave, to make up Ispagnolu afeitarse, maquillarse Italianu ràdersi, truccarsi Tedescu sich rasieren, schminken.

afaltàdu , pps, agt: afaltatu, afaltau, afartadu, afartau, afratadu, afratau Definitzione de afaltare; unu est afaltau candho, si dh'ant brigau o nau cosa (o ischit de àere fatu cosa chi no andhat bene), cumprendhet e ammitit de tènnere crupa mancai chentza dhu nàrrere, citiu, a ogos a terra, sériu, si sapit in farta; fintzes chi sentit coment'e bregúngia, duritu; a logos, bisongiosu, chi tenet bisóngiu, dhi faet farta calecuna cosa Sinònimos e contràrios afusau, ammurtinau, assudhidu, fartadu, frajau, ilfartadu, mancantzosu / suxetzionosu Frases comenti dh'apu castiau est abarrau afartau, ca gei dhu scit cussu puru chi no andat bèni su chi at fatu! ◊ est afartau che cani in crésia! ◊ si mi agatu afartau mi cunfundu Tradutziones Frantzesu troublé, contrit Ingresu troubled Ispagnolu con mala conciencia, sucia Italianu turbato, che si sa in cólpa, compunto Tedescu betroffen, sich schuldig fühlend.

afaltài, afaltàre , vrb: afartai, faltai Definitzione fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia Sinònimos e contràrios ammancai 2. mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se sentir coupable Ingresu to feel guilty about stg Ispagnolu faltar, tener la conciencia sucia Italianu sentirsi in cólpa, in fallo Tedescu sich schuldig fühlen.

afantallài, afantalliài , vrb rfl: afantillai, afentagliai Definitzione mòvere s'ària a ventàgliu po si fàere friscura; fàere bentu a su fogu po dhu fàere allúere Sinònimos e contràrios arrostai, bentallare, ibentulai Frases abarra firma ca mi afentàglias! ◊ su cani fiat currendi cun is origas chi afantillànt ◊ su sagrestanu pigat s'incenseri, dhu prenit de braxa e incensu e cumintzat a afantillai fadendidhu santzinai Tradutziones Frantzesu s'éventer Ingresu to fan oneself Ispagnolu abanicar, afollar Italianu ventagliarsi Tedescu sich fächeln.

afarcài , vrb: afracai, afracare 1, afrachiai 1, afrachiare, afrancai, afrancare, fracae, fracai Definitzione andhare o lòmpere apitzu de unu cun in manos, o cun àtera cosa o fintzes solu a foedhos, a briga, su si betare apitzu de ccn. cun fortza e cun intentzione mala; fintzes acostire po istare prus acanta, nau de persona in bonu Sinònimos e contràrios abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, trubare, tzurricare / allupiri, atzurrire, botzicare Frases po no arrui si est afrancau a sa funi ◊ comenti cudhu dh'iat nau s'annomíngiu si dhi fiat afarcau coment'e unu tzurpu ◊ is invitaus si afracant po pigai su postu ◊ su cani si est afracau a mussiai ◊ su lupu afracat s'angioni ◊ mi seo afrachiau a pitzu de cudhu 2. che àbbili mi as afracau! ◊ candu dh'at biu mi dh'at afracau… ndi dhi at nau de dónnia colori! ◊ est istau issu chi mi ch'est afracau a pitzu! 3. comenti at biu su dinai in terra si nc'est afracau ◊ si ndi funt afracaus asusu ◊ cussos funt basadores: comente ti bient ti che afràchiant apitzu a basare! 4. fortzis nontesta ti bolias afracai a mei po ti callentai! Sambenados e Provèrbios prb: su cani arrabiau si afracat a is cratzonis de su straciau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'élancer, se lancer Ingresu to rush, to hurl oneself Ispagnolu arrojarse, acometer Italianu slanciarsi, avventarsi Tedescu sich werfen.

afariàre , vrb Sinònimos e contràrios afainai, afandhentzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu occuper Ingresu to busy oneself Ispagnolu atarearse Italianu indaffararsi Tedescu sich beschäftigen.

afegonàre , vrb Definitzione bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu Sinònimos e contràrios abbinai, afegare, infegare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'enivrer Ingresu to become gipsy, to get drunk Ispagnolu emborracharse Italianu avvinazzarsi, ubriacarsi Tedescu sich betrinken.

afelonàre , vrb: afillonare Definitzione giare o pigare múngia, cadha de fele, tzacu, arrennegu meda Sinònimos e contràrios afelae, aggromare, aggromorare, aprummonare, infelai, renignai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu irriter, agacer Ingresu to irritate Ispagnolu encolerizarse Italianu stizzire Tedescu sich ärgern.

afenàre , vrb Definitzione abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Sinònimos e contràrios incubae Frases teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affener, contracter la strongylose Ingresu to feed on hay, to catch strongylosis Ispagnolu dar el heno, coger la strongilosis Italianu affienare, contrarre la strongilósi Tedescu mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

afilàe, afilàre , vrb Definitzione andhare a ccn. parte (filu); andhare a filu, fàere su dovere, andhare a deretu, pònnere mente, cumprèndhere un'arrexonamentu, arrexonare bene, incarrerare a una filada o arrennèscere a cumandhare a ccn.; abbarrare a tropu faendho sa matessi cosa o de sa matessi manera cun pagu o nudha cunsideru, deasi comente acucat Frases e a ue ses afilendhe? ◊ sa crapa afiladora est sa chi afilat sas berbeghes ◊ no bi lu poto afilare a su cumandhu, a fizu tou! ◊ fint timendhe chi sa zustíssia no si esseret afilada a domo issoro ◊ bidu l'as a ue ant afiladu sas berbeghes mias? ◊ depimus afilare chito pro pòtere arribbare prima 2. est peus de s'àinu: no bi afilat mancu si lu leas a fune! ◊ già ndhe tenimus sa proa bastante chi no afilas si no cun sa fune! (R.Marras)◊ cristianu revessu: itesisiat chi li nias a fàghere, no bi cheret afilare! 3. candho l'afilat a fàghere gai est peus de cudhu sonadore ◊ l'at afilada a fàghere tempus malu e no cheret cambiare ◊ su macu est a ue l'afilat ◊ l'at afilada a bèndhere ca li cumbenit de prus ◊ totu a cussa domo che ant afiladu a fàghere su nidu, sas rúndhines: in sas de acurtzu mancu unu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se diriger Ingresu to head for Ispagnolu dirigirse Italianu dirìgersi Tedescu sich wenden.

afiliatàre , vrb: afiliotare Definitzione fàere fine, acabbare impresse de fàere una cosa, nau sèmpere però po candho no si faet Sinònimos e contràrios atoliare, spodhai Frases no ndhe afiliotat nudha ◊ si est murrunzadu cun su sótziu ca cussu de cosa no ndhe afiliotat mai ◊ a candho a ti afiliotare bi ndhe cheret!… Tradutziones Frantzesu se dépêcher Ingresu to hurry up Ispagnolu darse prisa, despachar Italianu sbrigarsi Tedescu sich beeilen.

afracongiài , vrb Definitzione su si pònnere a fàere, a trebballare, su istare sèmpere faendho Sinònimos e contràrios afainai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'empresser avec assiduité Ingresu to busy oneself Ispagnolu ajetrear Italianu lavorare con assiduità, affaccendarsi Tedescu sich beschäftigen.

afrisciài , vrb rfl Definitzione su si arrangiare male comente si podet, su si adatare a is cosas noas po abbisóngiu, a s'apretu Sinònimos e contràrios abesare, arragnare Frases cussa c'est cambiada a càmbera bella e dèu cun su babbu si seus afrisciaus in custu aposentedhu (A.Garau)◊ depit cumpadessi chi s'afrisciaus a cenai innòi ◊ no apu pótziu agatai froris e mi seus dépia afrisciai cun unu brancu de afàbbica ◊ ti ant nau fuedhus de cunfortu po chi t'afriscis a sa passiéntzia ◊ afrisciadí a bivi modestu! Tradutziones Frantzesu s'adapter Ingresu to fit Ispagnolu adaptarse Italianu adattarsi Tedescu sich anpassen.

afroscàre , vrb rfl: afruscare Definitzione coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Sinònimos e contràrios ifroscare / acimbellai Frases su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Tradutziones Frantzesu se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté Ingresu to be worried, to become pubertal Ispagnolu preocuparse, desarrollarse Italianu preoccuparsi, divenir pùbere Tedescu sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

afrungiulàre , vrb rfl Definitzione su si aprigare in calecunu logu o apartare Sinònimos e contràrios incheremire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'abriter Ingresu to shelter Ispagnolu refugiarse Italianu ricoverarsi Tedescu sich flüchten.

afutàre , vrb Definitzione pigare (o fintzes giare) afuta, arrennegu Sinònimos e contràrios achibberare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Frases su pitzinnu l'istrochet pro l'afutare, ma cudhu li daet un'iscabessu ◊ s'assessore faedhanne àltziat sa boghe, si afutat, iscudet punzos a sa mesa (A.Cossu)◊ mi afuto inchietu pro chi tentu no ndhe apo de profetu (B.R.Carbone)◊ si mi afuto est rejone, ca so ispiantadu! 2. sas pedidorias isfatzidas de sos profitadores ant afutadu a babbu (G.Ruju) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'irriter Ingresu to lose one's temper Ispagnolu amoscarse Italianu stizzirsi Tedescu sich ärgern.

aggajàre 1 , vrb Definitzione fàere alligru, cuntentu Sinònimos e contràrios allegrare, frogare, gavisare, prexai Frases candho bidiat a mie si l'aggajaiat su coro e mi retziat cun sa cara de fémina allegrada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se réjouir Ingresu to rejoice Ispagnolu alegrarse Italianu rallegrarsi Tedescu sich freuen.

agganciài , vrb: aggantzare, agghenciai Definitzione pigare o aferrare cun gànciu, forte a manos etotu coment’e pigandho a gànciu, ma fintzes leare o ingòllere aifatu; abbutonare / leare, andhare a manu aggantzada = a manu pigada Sinònimos e contràrios abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, mantènnere, picare | ctr. lassare Frases apo bisonzu de èssere aggantzada e nutrida ◊ arrimat su paperedhu e agghènciat s'ampudha de s'àcua ◊ cudhu dh'agghènciat a su bratzu e ndi dhi pigat su dinai! ◊ aggantza su brassolu! ◊ a carrasegare aggantzant a Zorzi in ziru ◊ fut lompindhe a isprèndhere sos cadhos candho dh’ant agghentzau e che dh'ant furau 2. o truncat o aggànciat! ◊ unu nudha, carchi cosa chi agghentzas o chi pentzas Ètimu itl. agganciare Tradutziones Frantzesu saisir Ingresu to cling, to catch Ispagnolu enganchar, agarrar Italianu agganciare, aggrappare, ancorare, prèndere Tedescu sich festhalten, verankern, nehmen.

aggradèssere, aggradèssi , vrb: gradèssere Definitzione àere praxere de calecuna cosa, su si ndhe alligrare Sinònimos e contràrios acaressire, aggradae, aggradèscere, aggradire, piàchere / acetai, arriciri | ctr. disaggradare Frases at aggradéssidu meda sos saludos chi li ant fatu tantu piaghere ◊ contivizu apo a tènnere de ti amare de cantu mi aggradesses e t'istimo (M.Murenu)◊ si cancuna cosa de bonu apu fatu, aggradessimidha! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu apprécier Ingresu to like Ispagnolu agradecer, agradar Italianu gradire Tedescu sich freuen über.

«« Torra a chircare