Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acocovedhàe, acocovedhài , vrb Definitzione incrubare, pinnigare in sèi etotu, fàere a un'arcu, a gobba, comente faet sa gente antziana Sinònimos e contràrios abbajonare, abbrentai, acocobetare, aggobbae, agionedhare, allachedhare, annacai, atrotiai, atzumborai, colembrai, corcobare, inconchedhare, inconcobare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cambrer, courber Ingresu to arch Ispagnolu encorvarse Italianu inarcare, ingobbire Tedescu sich krümmen, bucklig werden.

acodomài, acodomàre , vrb: acomodai, acudomai, acumodai Definitzione pigare o pònnere is comodidades, is cumbénias; pònnere o istare a códumu, bene Sinònimos e contràrios adaretzai, assantai, assetiai Frases si so pastore mi acòdomo ◊ pro finis, già ses bene acodomada cun chie ailti tanta iltimassione Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu arranger Ingresu to arrange Ispagnolu acomodarse Italianu accomodare Tedescu es sich bequem machen.

acoidài, acoidàre , vrb: acoitai, acoitare, acuitai, acuitare, coidai Definitzione fàere sa cosa in lestresa, cantu prima, a presse Sinònimos e contràrios apressare, illestrire, incoire | ctr. istentare Frases s'atóngiu acoidendi pesat unu lentzoru niedhu de nuis ◊ tocat a s'acuitai ca no s'aspetant ◊ issu si fut acoitau a crocai ◊ acoita a torrai! ◊ acoitaisí a si ndi andai! ◊ acoitate ca tenzo de fàchere su pranzu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu presser Ingresu to hurry Ispagnolu apresurarse, darse prisa Italianu affrettare, fare in frétta Tedescu sich beeilen.

acomunài , vrb: acomunare Definitzione pònnere a cumone, pigare cunfidàntzia cun ccn. o calecuna cosa / cussu si acomunat cun totu = istat o si agatat bene cun totugantos Sinònimos e contràrios abbetuare, abesare, acostumai, arranguai, ingustai Tradutziones Frantzesu lier amitié, se familiariser Ingresu to familiarize Ispagnolu aunar, familiarizar Italianu accomunare, familiarizzare Tedescu vereinigen, sich vertraut machen.

aconchizàre , vrb Definitzione abbetiare po calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbetiae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner Ingresu to be obstinate Ispagnolu emperrarse Italianu incaparsi Tedescu sich versteifen.

aconnoltàre, aconnortài , vrb: acrunnotai, acrunotai, acunnortare, acunortai, acunortare, aggunnortare, agunnortare Definitzione giare acunnortu, cunfortu, fàere coràgiu; pigare su dannu cun passiéntzia, baliare unu dannu chi no si dhue podet fàere nudha, su si acuntentare de sa cosa coment'est: a logos narant custu vrb. in su sensu de si atrivire, de si fàere coràgiu o de provare a fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios aliviai, cufortare / acuntentae / atrevire Frases non mi agunnortat àtera siendha nen de apentu su coro prus at boza (G.Brocca)◊ Noè, chi fit fachèndhesi su teju in s'arca mesu sorta, biet su sole e li torrat a seju su coro e si acunnortat (A.G.Solinas)◊ su pipiu est totu sa noti prangendi, no arrinnèsciu a dh'acunortai! 2. chi ti acunnortas, gei andat bèni de aici ◊ po ndi essiri de sa poboresa si fiat aconnortada de impromiti su fillu a su tiàulu ◊ meda cosa perdesi, ma mi ndhe acunnortesi ◊ sa vida mi est una pena, ma benit chi mi acunorte! ◊ su dannu est tropu mannu: no mi potzu acrunnotai! 3. no est cosa de crèiri chi una picioca si siat acrunotada a cantai unu mutetu aici ◊ de prus no mi acrunotu a nai! (F.Pilloni)◊ foras de innòi e no ti acunòrtisti mai prus! Ètimu spn. conhortar Tradutziones Frantzesu consoler, soulager Ingresu to comfort Ispagnolu consolar, resignarse Italianu consolare, rassegnarsi Tedescu trösten, sich abfinden.

acorriàre , vrb Definitzione est su chi faet a is dentes su frutuàriu papau aghedu chentza èssere ancora bene cotu e druche; atrotigare, fàere coment'e corria, a corria; baliare ccn. cosa Sinònimos e contràrios incurriatare / agguantai, babiai Frases sa pruna crua mi at acorriadu sas dentes ◊ sa frúture cherva acórriat ◊ mi sento acorriare solu in bídere custa ua: no ndhe cherzo assazare!(P.Mossa) 2. no faghet a bos nàrrere peruna cosa: no acorriades nudha! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu agacer Ingresu to set on edge Ispagnolu dar dentera Italianu allegare i dènti Tedescu sich zusammenziehen.

acorrochinàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios abbetiae, aperrighinare, tostoinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner, s'entêter Ingresu to get obstinate Ispagnolu emperrarse Italianu incaponirsi Tedescu sich versteifen.

acosiàre , vrb: acossiare, acusiare Definitzione bènnere o andhare acanta, prus apresu Sinònimos e contràrios acodie, acoltziare, acostai, acostire, apriodhai, aprobiai, aproghilare | ctr. istesare Frases s'incinat a su Sacramentu e si acóssiat a sa barandíglia ◊ dogni manzanu Manuela si li acossiaiat pro li dare su "Bongiorno!" e coment'e dogni die issa la bideit acoltziendhesili ◊ iseto chi su petorriruzu si acósiet pro li dare frafaruza ◊ acúsia a inoghe ca ti naro cumandhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'approcher (de) Ingresu to approach Ispagnolu acercarse Italianu avvicinarsi Tedescu sich nähern.

acraràre , vrb Definitzione bogare sa face (fintzes in su sensu de foedhare), incarare, andhare a bíere; essire, su si presentare Sinònimos e contràrios acarare, acerare, acherare, afacare, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare, iscampiare Frases tue acràrati! ◊ su frade mannu si est acrarau chin su babbu nandhe chi si cheriat fidantzare 2. su Deus de sos Ebreos si nos est acraradu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se montrer Ingresu to overlook Ispagnolu asomarse Italianu affacciarsi Tedescu sich zeigen.

acrodhàre , vrb: aggradhare 1, aggrodhare Definitzione intanare, cuare comente faet su grodhe, su margiane, ibertandho a furare ccn. cosa, abbasciare, su si pònnere abbasciaos coment’e po no si fàere a bíere Sinònimos e contràrios abbuare, acuae, ammacionai, apatai, atanai Frases si acrodhaiat in d-un'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone colendhe e che lu tiraiat ◊ si est acrodhadu acurtzu a una mata de chessa a fàghere de bisonzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se terrer, être aux aguets Ingresu to go back to one's den, to lie in wait Ispagnolu esconderse, estar alen acecho Italianu rintanarsi, stare in agguato Tedescu sich verkriechen, auf der Lauer liegen.

acucài , vrb: acucare 1 Definitzione coment'e cuare, partare sa conca (cuca), nau in su sensu de si cuare o carragiare fintzes cun totu sa carena, fintzes po si aprigare o pònnere asuta in calecunu logu candho est proendho o faendho àteru tempus malu (acucare a logos nau in su sensu de si incarare) Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, aconcolai, acuconare, acuculiare / abbuare, afufai, ammacionai, apaltare, apatai, cuerrai, frànghere, istichire | ctr. essire Frases canno l'intenniat a órulos, si acucaiat in d-unu corrale ◊ in su cozolu su piús asciutu mi acuco in su cabbanu ◊ geo mi acucaia in d-unu corrale tupànnemi sas oricras ◊ fit acucadu, coment'e sempre, addaisegus de calchi logu 2. dogni tantu mi acucai a sa gianna aisetandhe cudhu tedescu 3. si est acucadu dae s'abba Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se blottir Ingresu to crouch, to protect oneself Ispagnolu agazaparse, refugiarse Italianu accovacciarsi, ripararsi Tedescu sich zusammenkauern, Zuflucht suchen.

acuconàre , vrb Definitzione pònnere coment'e fatu a cocone, a cumossu, fintzes cuau Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, aconcolai, acucai, acuculiare, acuculiedhare, acucunniare 2. cussos pecos sont acuconaos dae su fritu apozaos inue bi at concale o corcadorza ◊ candho benit isprazas avrosas si apozat acuconau in palas de unu crastu ◊ su tuturreri dormit acuconau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'accroupir Ingresu to squat Ispagnolu ponerse en cuclillas Italianu accoccolare Tedescu sich zusammenkauern.

acuculiàre , vrb Definitzione ponnere coment'e acuguciaus, coment'e cuaos, pònnere in s'acoiladórgiu, in s'acúliu Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, aconcolai, acucai, acuconare, acuculiedhare, acucunniare, aculigionai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'accroupir Ingresu to crouch (down) Ispagnolu ponerse en cuclillas Italianu accoccolarsi Tedescu sich zusammenkauern.

aculigionài, aculingionài , vrb: aculungionai, aculunzonare, aculurgionai, acurruxonai Definitzione nau de gente e de animales, fàere coment'e a culurgione, totu arregortu, coment’e acancarronau; fàere totu a pinnigas, atzirbisonau, nau de pedhe o cosas deasi; fàere a bocitedhas (nau de casu, de farra e àteru) Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, acuculiare, acugutzare, acurruxonai, ammacionai, pinnichedhare / acuguciai, ammischinai / arrunzai / abballinare, allomborae, arrombulonai | ctr. istirare 2. ita in s'ierru, ca ti ndi acurruxonas acanta, in letu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se pelotonner Ingresu to crouch down Ispagnolu agazaparse Italianu rannicchiarsi Tedescu sich zusammenkauern.

acussolzàre, acussorgiài, acussorgiàre , vrb: acussorjare, acussorxai, acussorzare, acutzorgiai, cussorzare Definitzione fàere cussòrgia, pònnere o istare a cussòrgia in calecunu logu (ma fintzes nau po gente chentza bestiàmene), portare su bestiàmene a una cussòrgia a pàschere calecunu tempus Sinònimos e contràrios aposentae, assemidare | ctr. iscussorjare Frases is pastores in su cumunale si acussòrgiant agantu ant connotu ◊ is Seulesus si fuant acutzorgiaus in custus tretus 2. sa musca detadora est una musca acussorgiada pruschetotu in is coiles Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'établir, se fixer Ingresu to settle Ispagnolu establecerse, asentarse Italianu stanziarsi Tedescu sich niederlassen.

adasiàu , pps, agt: addaxadu, addasiau Definitzione de adasiai; nau de ccn., chi si dha leat tropu addàsiu, abbellu, chentza presse nudha; chi est fàcile o bonu a fàere, chi no ponet presse o pentzamentos / a s'addasiada = abbellu, in manera pàsida Sinònimos e contràrios cagallente, dasianu, immajonadu | ctr. coidadosu, fúliu, impressidu, lestru 2. candu proit totu adasiau parit chi no prengat is piscinas ◊ no s'intendhet piús s'addajadu passu de su tzapu ◊ sa tzonca fit cantendhe addasiada su lamentu sou ◊ fiat caminendu cun passu lébiu, aguali, addasiau 3. innoghe za si faghet vida addasiada! 4. mi seu acostiau a su torradroxu a s’addasiada po no trumbullai su bestiàmini Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu lent Ingresu slow Ispagnolu tardado, lento, tardo Italianu indugiato, lènto, pòco sollécito Tedescu sich verbreitet, langsam.

addàre , vrb: dae 1 Definitzione pruschetotu dhu narant de is pipios in su sensu chi si lassant pigare in bratzos fintzes si dhos pigat gente chi no connoschent / addare a ccn. cosa = pentzai, atuai, fai atentzioni a una cosa Frases custa criadura si addaet: andhat cun chie li porrit sas manos a la leare 2. deo mi aio su contu tiradu: Chissai chi mancu si abbizet de nudha! Invece, belle e maca, bi at addadu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se donner Ingresu to allow oneself Ispagnolu darse Italianu concèdersi Tedescu sich überlassen.

addilíre, addillíre , vrb: addirire Definitzione giare su cuntentu, atobiare a su chi bolet s’àteru Sinònimos e contràrios acuntentae, adduire Frases su babbu e sa mama lis ant addillidu donzi brama, a sos fizos (C.Meridda) Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu adhérer Ingresu to assent Ispagnolu adherir Italianu aderire Tedescu sich anschließen.

aerràre , vrb: arrare 1, errai Definitzione fartare in sensu morale; ibballiare, fàere fadhina Sinònimos e contràrios mancai / fadhie, irballare Frases mi ndhe meravizo chi apat aerradu un'ómine che a isse, chi pariat bonu meda! ◊ su préide s'est aerradu de no si pònnede sa capa 2. cantu oretada, sa fera, l'aiant aposta e si l'arrant de sa bramosia ◊ tiradu rutu faghet a seguru mancari siet a colpu de iscuru. No manchet, puru!… chi mi l'ap'arrada? [sa fera] Ètimu ltn. errare Tradutziones Frantzesu errer Ingresu to make mistakes Ispagnolu errar Italianu errare Tedescu sich irren.

«« Torra a chircare