A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

aeràtza , nf Definition aera mala, malesana.

aerbàdu , agt Definition nau de terrenu, chi dhue at erba meda, chi est prenu de erba Synonyms e antonyms erbidu, ervanosu, imbrebiu Etymon srd. Translations French herbeux English herby Spanish herboso Italian erbóso German grasig, Gras…

àere , vrb: ai, àiri 1, ari 1 Definition vrb. chi inditat possessu (po àere acanta/acurtzu o in dossu si narat gíghere/zúghere o portai/ portare e var.: dhu portu in buciaca, lu zuto inoghe); s'impreat coment'e vrb. aus. po fàere su tempus cumpostu de is vrb. ativos transitivos, ma fintzes de vrb. intransitivos, mescamente de totu cudhos chi inditant tempus (es. at imbatiadu, at próidu, at iscurigadu, at niadu); impreu distintu est su de serbire po fàere is bvrb. de tempus bnd. de totu is vrb. (apo a èssere, apu a fai, apo a bíere, apo a nàrrere); si ponet a su postu de èssere candho su sugetu est unu partitivu (e deosi sèmpere nm. chentza art.) o est unu calesisiat, indeterminau (es. b'at pane, b'at zente, b'at logu, b'at linna, cosa b'at?, chie b'at?, dhoi at un'ómini, dhue at calecunu chi no connòsciu, dhue at cosa de fàere; sinono: bi est su pane, bi est sa zente, bi est su logu, bi est sa linna, sa cosa b'est, bi est babbu, dhoi est Efisinu, dhu’est custa cosa de fàere); a/c.: in is domandhas chi bolent s’arresposta Emmo/eja o Nono, impreau coment'e ausíliu de àteru vrb. si ponet apustis de custu: fatu azis?, acabbau eus?, bidu as?, próidu at?, coitadu ant? / ind. pres. 1ˆ p. pl. aus, amus; ind. imp. 1ˆ p. sing. avio, 1ˆ p. pl. aviamus, abamus, aemus, 2ˆ p. pl. abazes, 1ˆ p. sing. dèu ei, emu; passau: 1ˆ p. sing. apei, apesi, 2ˆ p. sing. aisti, apesti, 3ˆ p. sing. apeit, apesit, 1ˆ p. pl. apemus, apéimus, apésimus, 2ˆ p. pl. apezis, 3ˆ p. pl. apeint, apesint; cong. pres. 1ˆ p. sing. epa, 1ˆ p. pl. epemus, 2ˆ p. pl. apetas, epedas; ger. aendhe, aindhe, apendhe, apenne, apenno (ma si narat meda in parte sua su ger. de tènnere: tenzendhe, tenindhe); pps. àpidu (fintzes po agatadu), tentu (de tènnere) Synonyms e antonyms tènnere / gíghere, poltare Idioms csn: b'àere, no b'àere meda a fàghere carchi cosa = chèrrere, no chèrrere tempus meda; aeresila = irfrancaresila, colaresichela gai chentza dannu, chentza deper fàghere nudha, sarbaresila (si narat mescas a su passadu: si l'at àpida); si as de fàghere (nadu a mineta, avertimentu) = si própiu ti la cheres buscare… Sentences ite as, oe, chi ses primmadu? ◊ cantas berbeghes azis? ◊ dinari meda no ndh'apo ◊ cantos annos as? ◊ at cumintzau a zubilare chene chi deo aèrepo cumpresu sa resone ◊ no bi cheriat a neunu pro timoria de l'istrobbare ◊ sos teracos, puru apenne unu pagu de paura, no si permitiant de la tocare 2. custu l'at mortu, custu l'at uscradu ◊ intradu che l'at e dadu l'at a chenare ◊ a pagu a pagu aus torrau a camminai ◊ giogadu at e példidu at! ◊ at bófiu de aici e aici eus fatu ◊ eus acabbau ◊ dhi pariat de ari bíviu sèmpiri gosi ◊ si ti ndhe fisti abbizadu ndhe aisti leadu sa sua! 3. èssere: - chie b'aiat? ◊ in custa piatza nche at unu putu ◊ in sa festa dhue aiat zente meda ◊ ndi pigas istrepus cantus dhui at ◊ in su monte de Gonare bi at una sirena…◊ àsiu aia, dego, de zubilare: tziu Luisi no s'aiat in locu (G.Piga)◊ nos tocat de andhare mesu nudos: cosa chi no si aviat bidu mai! (T.Ziranu)◊ innui at arralla at genti ◊ dhoi at unu niu de espis rabiosas ◊ bi at unu in mesus vostru chi non connoschites 4. ajó, meda b'as?! ◊ ispetade za b'apo pagu: apo bell'e fatu! 5. pro como si l'at àpita! ◊ est unu de sos pacos tirrinos chi si l'ant àpita dae sa "Letze de sas crujuras" 6. si as de fàghere lassa sa zanna abberta, si bi podet intrare animale a sa domo!… Surnames and Proverbs prb: chie no at no est Etymon ltn. habere Translations French avoir, y avoir English to have Spanish haber Italian avére German haben.

aerèdha , nf Definition bentighedhu lébiu Synonyms e antonyms aeresita, aerita, sisia 2 Translations French brise English gentle wind Spanish airecillo Italian venticèllo German leichter Wind.

aèrepo , bvrb Definition boghe de 1ˆ p. sing. chi iat a pàrrere unu imp. cong. de àere (dhu narant a logos e podet èssere prus un'inf. personale chi no congiuntivu; est pagu impreau e solu po 1ˆ p. sing., ca s'impreat s'ind., naendho sa cosa de àtera manera: "si aèrepo nau" = méngius (e in totu su sardu), si aio nau, si ia nau.

aeresíta , nf Definition frinighedha lébia lébia Synonyms e antonyms aeredha, aerita, frinaredha, sisia 2 Etymon srd. Translations French zéphyr English zephyr Spanish brisa, airecillo Italian zéfiro German Zephir.

aéreu , nm: aériu Synonyms e antonyms aeroplanu, aparéchiu.

aergiài, aergiàri , vrb: aerzare, agherzare, ergiai Definition connòschere o bogare a unu a s'aerzu, assimbigiare a is de s'aréntzia, betare s'ària a unu, assimbigiare Synonyms e antonyms ammelmare, atipizare Sentences e ite agherzas?! pro comente si vestint e si che secant sos pilos, sos pitzinnos, no ndhe connosches unu! Etymon srd.

àeri aèra

aeríta , nf Definition frinighedha, bentighedhu lébiu lébiu, brandhu Synonyms e antonyms aeredha, aeresita Sentences un'aerita lena de ispreu mi artudhat sa carena ◊ oe no sento piús cudh'aerita mustrendhe de mi chèrrere carignare Etymon srd.

aériu aéreu

aeróbbicu , agt Definition nau de unos cantu microrganísimos, chi campat solu si dhue at ària (sinono morit).

aeronàutica , nf Definition totugantu su chi pertocat su andhare peri is aeras in aeroplanu: de is istúdios a su fàere is màchinas indústria), a su corpus civile e militare chi trebballat in custa atividade Translations French aéronautique English aeronautics Spanish aeronáutica Italian aeronàutica German Luftfahrt.

aeroplànu , nm: ariopranu Definition genia de màchina fata po andhare in is àrias a bolu cun s’ispinta de is motores Synonyms e antonyms aéreu, aparéchiu Etymon itl. Translations French avion English aeroplane Spanish avión Italian aeroplano German Flugzeug.

aeropórtu , nm Definition campu de aviatzione apostadamente fatu po fàere tzucare e lòmpere is aeroplanos.

aerósu , agt: agherosu, airosu 1, ariosu Definition chi tenet o leat ària o lughe meda; nau de malàidu, chi paret de s'intèndhere méngius, prus in cara bona / domu ariosa, dí ariosa Synonyms e antonyms scampagnosu Sentences at apertu portas e ventanas ca, mancari sa domo siat manna e agherosa, bi at fracu de inserru Translations French bien aéré, hautain English airy Spanish claro y aireado Italian arióso German luftig.

aerràre , vrb: arrare 1, errai Definition fartare in sensu morale; ibballiare, fàere fadhina Synonyms e antonyms mancai / fadhie, irballare Sentences mi ndhe meravizo chi apat aerradu un'ómine che a isse, chi pariat bonu meda! ◊ su préide s'est aerradu de no si pònnede sa capa 2. cantu oretada, sa fera, l'aiant aposta e si l'arrant de sa bramosia ◊ tiradu rutu faghet a seguru mancari siet a colpu de iscuru. No manchet, puru!… chi mi l'ap'arrada? [sa fera] Etymon ltn. errare Translations French errer English to make mistakes Spanish errar Italian errare German sich irren.

aérru , nm: arru 1, erru Synonyms e antonyms arràntzia, irballu Sentences no apas pensamentu cambiadu, ca est in pagu su fàere un'aerru! ◊ catzadore bonu chen'aerru sos puzones ndhe los betat s'unu fatu de s'àteru! Etymon srd. Translations French erreur English mistake Spanish error Italian erróre German Irrtum.

aéru, àeru , nm Definition su chi paret unu castiandhodhu a cara po èssere chi assimbígiat o podet assimbigiare a un’àteru Synonyms e antonyms abbrembu, aerada, aeramentu, aerzu, assemizu, bisura Sentences dhi at un'àeru a su babbu ◊ su fizu at un'aeru a su babbu ◊ cussu portat aeru de animale areste Etymon srd. Translations French physionomie, mine English coutenance, appearance Spanish aire Italian fisionomìa, aspètto German Gesichtsausdruck, Aussehen.

aerzàre aergiài