A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

afidigàre , vrb Definition su si fàere druchesau, atasurau, nau de sa carre bia Synonyms e antonyms allibidorare, ammalorai Etymon srd. Translations French devenir livide, blêmir, devenir ictérique English to become livid, to become icteric Spanish lividecer Italian illividire, diventare ittèrico German erbleichen, ikterisch werden.

afídu , nm Definition sa funtzione de candho duos si cójuant Synonyms e antonyms bodas, cogiuonzu, coja, cojànscia, cójuba, cojubiu, isposognu, nunsas / fide Idioms csn: dare manu de afidu = dare sa peràula, fàghere sa promissa de isposare; su primu note de s'afidu = su primu note de cojados noos; àere o dare in afidu = leare o dare carchi cosa de o a un'àteru cun fide, dendhe fide, pro si ndhe incurare, pro la tènnere contu Sentences comintzat s'afidu: ite bella préiga Babbai Detori, chi nachi s'amore no timet làcanas!…◊ sunt preparendhe sa festa de s'afidu ◊ sos duos zòvanos pro s'afidu seberesint s'última domíniga de santandria ◊ sas bighinas mi promitiant donos a s'afidu 2. e tantu l'at fatu e tantu l'at immatanadu chi li at dadu sa manu de afidu 3. sos chejulanos fissos dant in s'amministrare pagu afidu (S.Casu) 4. as a tènnere in afidu custu bellu giardinu Scientific Terminology sntz Etymon srd. Translations French mariage, noces English wedding Spanish nupcias, boda Italian sposalìzio German Hochzeit.

afidúra , nf Definition su afíere Synonyms e antonyms atróciu, stringimentu | ctr. illargadura, illascadura Etymon srd.

afidutzàre , vrb Definition prnl., su si sentire forte, in fortzas, bene, de pòdere fàere isfortzu, faina Sentences candho si afidutzat, babbu, za torrat a essire fintzas a binza.

afieràre , vrb Definition nau de ccn., essire de coro malu coment'e una fera, de no sentire su sufrimentu de s'àteru Synonyms e antonyms infilipare Translations French devenir cruel English to become cruel Spanish hacerse cruel Italian incrudelire German grausam werden.

afieràre 1 , vrb Definition abbaidare a fissu, a castiada firma Sentences pregunteit fatèndhesi prus inchietu e afierendhe chei sos traperis addaghi infilant s'agu (G.Addis) Etymon srd.

afíere , vrb Definition aferrare e istrínghere, pigare o pònnere cosa cun fortza meda, chi no fatzat giogu, chi no si potzat mòvere, serrare o acapiare faendho fortza, pònnere cosa meda in pagu logu, incracare a forte / ind. pres.: 1ˆ p. pl. afimus [afiimus], 2ˆ p. pl. afides [afiides]; ger. afindhe [afiindhe]; ind. imp.: 1ˆ p. sing. afiaia, 1ˆ p. pl. afiaimus; pps. afissu Synonyms e antonyms acoltziare, afissare, aggafiare, astrínghere, ispremiare, supressai / bídere | ctr. illascare Idioms csn: afíere su punzu, sa manu, sos pódhighes, unu nodu, sos ogros = serrare sa manu forte, fàghere unu nodu chi no s'isorbat, serrare sos ogros cun fortza; cantu afiet ogru = totugantu su chi si arrennescit a biri; a. su punzu (nau de cumportamentu)= èssiri susuncus, donai pagu; a. sas orixas = allutai is origas, fai atentzioni bèni; a. s'oxu a unu puntu, a unu logu = abbaidare a fissu, bene, a unu logu Sentences s'àinu candho móssigat afiet e no lassat fintzas chi no tocat sas dentes apare ◊ sa fasche de sa linna tocat a l'afíere ca sinono si che irfaghet ◊ sas vites cherent afissas ◊ no mi afias sa manu ca mi est dolindhe! 2. sas ampullas cherent afissas ca leant tropu logu si sunt atesu de pare 3. cantu afiet ogru largu e rassu, atesu atesu, totu li at mustradu nendhe: Abbà, custu est totugantu meu! 4. sos ricos su punzu l'afient prus de sos pòveros Etymon ltn. affigere Translations French serrer English to tighten Spanish apretar, hacinar Italian strìngere, pressare German pressen.

afigadàdu , agt Definition chi est in colore de figau; in cobertantza, arrennegau meda Synonyms e antonyms afeladu, afelonadu Etymon srd.

afigadólzu , nm Definition tretu a ue aferrare, a ue faet a si mantènnere Synonyms e antonyms aferradorzu, picadorzu Sentences a su nudha no bi at afigadolzu.

afigàre , vrb Definition aferrare, pigare cun is manos / andhare a manu afigada = a manu pigada Synonyms e antonyms abbrancai, acafai, acherrai Sentences cudhu mi cheret afigare sa manu ma deo mi che istésio (Z.A.Cappai)◊ a sa fémina l'aia afigada a su chintu e che fumis rutos a terra.

afigiàre , vrb: afillai, afizare, afixai, fizare Definition pigare calecunu piciochedhu o pipiu a fígiu de ànima; rfl. fàere fígios, bènnere in fígios, naschire su fedu Synonyms e antonyms afedai, agnare, fizolare 2. candho est torrau at agatau sa pobidha afigiada 3. candu is crabas cumentzant a si afillai, su crabaxu depit tenni totu prontu in coili Scientific Terminology vda Etymon srd.

afigurài , vrb: figurae Definition giare figura, forma, ammostare, rapresentare sa cosa cun is figuras; assimbigiare una cosa a s'àtera Synonyms e antonyms ammelmare, assemizare, assimbigiai, atipizare Sentences in custu trebballu eus afigurau fintzas cussus frorixedhus de su sartu pagu connotus e discoidaus Etymon itl. Translations French représenter English to depict Spanish representar Italian raffigurare German darstellen.

afiguríu , agt Definition nau de ccn., chi est preocupau meda, fintzes timendho o cumbintu de no si dha fàere in calecuna cosa Synonyms e antonyms isarcadu, isporadu | ctr. animosu.

afilàda , nf: filada 1 Definition aperta longa, de pàrrere unu filu, chi si faet in linna, pedras, muros o àteru de tostau Synonyms e antonyms abbelta, afiladura, cannidura, filidura, isperrada, tzacadura Etymon srd. Translations French fissure, lézarde English cleft Spanish hendidura, grieta Italian fenditura, fessurazióne German Spaltung.

afiladòre , agt Definition chi andhat a denanti de sa chedha coment'e po dh'incarrerare, nau prus che àteru de ccn. pegus (mascu, becu) Synonyms e antonyms puntaresu Sentences sa crapa afiladora, sa chi afilat sas berbeghes Etymon srd.

afiladórju , nm Definition inghitzu, cuménciu e fintzes idea de ue si bolet afilare e lòmpere Etymon srd.

afilàdu , pps: afilau Definition de afilare, afilare 1 Synonyms e antonyms abbeltu, isperradu, tzacau.

afiladúra , nf: afilatura, fibadura* Definition su si cannire, tzacare, filare de cosa tostada; genia de aperta, una síngia fine che filu, chi faet sa cosa tostada mescamente chídrina (linna, pedra, bidru) candho leat cropu o fintzes comente sicat; passada de pedra (o de àteru) po bogare s'atza a un’aina po segare Synonyms e antonyms abbelta, abbeltura, afilada, filidura, sinnigada, tzacadura / acutadura, arrodada, arrodadura Translations French lézarde, fissure English crack Spanish grieta Italian crèpa German Spalt.

afilàe, afilàre , vrb Definition andhare a ccn. parte (filu); andhare a filu, fàere su dovere, andhare a deretu, pònnere mente, cumprèndhere un'arrexonamentu, arrexonare bene, incarrerare a una filada o arrennèscere a cumandhare a ccn.; abbarrare a tropu faendho sa matessi cosa o de sa matessi manera cun pagu o nudha cunsideru, deasi comente acucat Sentences e a ue ses afilendhe? ◊ sa crapa afiladora est sa chi afilat sas berbeghes ◊ no bi lu poto afilare a su cumandhu, a fizu tou! ◊ fint timendhe chi sa zustíssia no si esseret afilada a domo issoro ◊ bidu l'as a ue ant afiladu sas berbeghes mias? ◊ depimus afilare chito pro pòtere arribbare prima 2. est peus de s'àinu: no bi afilat mancu si lu leas a fune! ◊ già ndhe tenimus sa proa bastante chi no afilas si no cun sa fune! (R.Marras)◊ cristianu revessu: itesisiat chi li nias a fàghere, no bi cheret afilare! 3. candho l'afilat a fàghere gai est peus de cudhu sonadore ◊ l'at afilada a fàghere tempus malu e no cheret cambiare ◊ su macu est a ue l'afilat ◊ l'at afilada a bèndhere ca li cumbenit de prus ◊ totu a cussa domo che ant afiladu a fàghere su nidu, sas rúndhines: in sas de acurtzu mancu unu! Etymon srd. Translations French se diriger English to head for Spanish dirigirse Italian dirìgersi German sich wenden.

afilàre 1 , vrb: fibai* Definition fàere un'afilada, una síngia fine che filu, ma de segada cun cropu o atumbada, nau prus che àteru de istrégiu fatu de cosa tostada chídrina (bidru, terra, o fintzes linnàmene, muros o àteru) Synonyms e antonyms abbèrrere, cannire, filiri, frasellare, fresai, intzignai, iscrafangiai, sacai, scanniri, sinniai, trapare Sentences cussu est unu pratu afilau ◊ su corpu chi li amus dadu, a su piatu, l'at afiladu ◊ custa linna comente sicat si afilat totu Translations French fendre English to cleave Spanish agrietar Italian fèndere German spalten.