caluxèrta, caluxértula, caluxétula cabexèta
calvàriu , nm: carbàriu,
carvàriu Definition
su monte inue ant incravau a Cristos; male mannu, suferéntzia chi tirat a longas
Synonyms e antonyms
marturia
Sentences
candho ti miro, frade isfortunadu, mi torrat a sa mente Cristos in sa via de su Calvàriu (G.Finà)◊ incravau in d-una gruxi 'e linna in tzu Calvàriu ti disponis (A.Cappai)
2.
Don Guiso at finiu su calvàriu, lu piango comente a frade meu, m'inghenúcio e li naro su rosàriu
Etymon
itl.
Translations
French
calvaire
English
ordeal
Spanish
calvario
Italian
calvàrio
German
Kalvarienberg.
calvédhu carbédhu
calvonàgiu , nm: carbonaju,
carbonàrgiu,
carbonarju,
carbonarxu,
carbonarzu,
carbonaxu,
carvonàrgiu,
carvonaju,
crabonaju,
crabonàrgiu,
crabonaxu Definition
chie de trebballu faet su crabone de linna in is padentes
Synonyms e antonyms
carboneri
/
cdh. calbunaju
Sentences
sos carbonajos toscanos ant ispianadu su monte, faghindhe carbone e travessinas
Scientific Terminology
prf
Etymon
ltn.
carbonarius
Translations
French
charbonnier
English
charcoal burner
Spanish
carbonero
Italian
carbonàio
German
Köhler.
calvòne , nm: carvone,
carbone,
cavone,
crabone 1,
craboni Definition
linna o àteru (linna cota) torrau agiummai solu a carbóniu, bonu meda po abbruxare ca, po su chi pesat, giaet calorias meda, mescamente su fóssile (crabone de pedra) e no faet fumu; a bortas si pentzat che cosa mala, morta
Idioms
csn:
craboni mortu = carbone fatu ma chentza allutu torra; fai comenti fait su carboni (o atzendhet o imbrutat); calvone de ciàcara = fatu cun tzompas de castanzarzu; craboni de frau = carbone fatu a diferente manera (de linna inchesa a bràsia e carrarzada cun terra); èssere a unu calvone = nau de cosa cota, abbruxada, fata a craboni
Sentences
in sas cheas sa linna si faghet a carbone ◊ in su Sulcis bi at minieras de carbone ◊ est niedhu che pixi po su carboni chi portat ◊ donamí unu tzichedhu de binu ca m'iscadrígiat prus de su craboni!
2.
susuncu, si no càmbias vida s'errichesa tua si at a furriare a crabone!◊ cherent fàghere a carvone sa Sardigna totu intrea, riduida a una chea!
Surnames and Proverbs
smb:
Calvone, Carbone, Carboni, Carvone
Scientific Terminology
mnr
Etymon
ltn.
carbone(m)
Translations
French
charbon
English
coal
Spanish
carbón
Italian
carbóne
German
Kohle.
calzólu , nm Definition genia de muredhu chi si faet totu a inghíriu de sa chea (fogàgia), in su pei, po fàere su crabone.
càma , nf: gama 1 Definition
basca forte in tempus de istade / cama de focu = su budhidori chi fait su fogu
Synonyms e antonyms
acamu,
calammu,
sellente
| ctr.
frios,
friscura
Sentences
su sole alluinat, sa cama leat s'alenu ◊ a s'ora de meigama, a bólidu arribbant is fadas de logu in circa de s'umbra, fuendi sa cama! (M.Maxia)◊ a cama de sole falabo pro batire azicu de abba frisca ◊ is brebeis tenint cama
Surnames and Proverbs
smb:
Cama
Scientific Terminology
tpm
Etymon
ltn.
cauma
Translations
French
canicule
English
the height of summer
Spanish
canícula
Italian
canìcola,
solleóne
German
Hundstagehitze.
càma 1 , nf Definition ischeadura de is giuales a manu de fundhu (arresurtat un'arcu in is duas bandhas), ue su giuale si ponet in su gatzile de su boe: dhue at logu chi dhi narant camedha / min. camedha Synonyms e antonyms acucuradorju, cambedha 1 Surnames and Proverbs smb: Cama Etymon srd.
camàda , nf Definition filera de prantàgia posta (es. chibudha, latuca), prantau in sa terra trebballada po fàere mannu.
camadróxu , nm Definition logu e umbra inue su bestiàmene passat is oras de sole forte, prus de basca, in s'istade Synonyms e antonyms mediagu, meriadórgiu Sentences is brebeis funt in ciú camadroxu Scientific Terminology pst Etymon srd.
camaféu , nm Definition persona lègia, male fata o chi ghetat ària, assimbígiat, a sa martinica Scientific Terminology zcrn Etymon spn. camafeo.
camài , vrb: acamai* Definition passare is oras de basca e sole prus forte in su camadroxu, in s'umbra Synonyms e antonyms ammediai 1 Sentences portu is crabas a camai in su corratzu ◊ is brebeis funt camendi in s'umbra.
camaleònte , nm Definition
genia de animale chi mudat colore de sa pedhe segundhu su bisóngiu po si cunfúndhere cun àtera cosa; in cobertantza, nau de persona chi faet tantas caras comente prus dhi cumbenit
Sentences
ses che unu camaleonte chi si trasformat in tantos colores
Scientific Terminology
anar, chamaeleon chamaeleon
Translations
French
caméléon
English
chameleon
Spanish
camaleón
Italian
camaleónte
German
Chamäleon.
camallóina , nf Definition
basca forte de istade cun aera úmida, chi faet sudorare: paret chi s'ària siat ballandho
Synonyms e antonyms
calammu,
crucuju
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
chaleur étouffante
English
sultriness
Spanish
calor bochornoso
Italian
caldo afóso
German
Hitze.
camamílla , nf: cambamilla Synonyms e antonyms cabbumilla, caboníglia*.
camàndhula , nf Definition
castàngia (in cobertantza), trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere nada fintzes a dannu de unu
Synonyms e antonyms
caldubba,
candonga,
falandura,
pastòcia
/
imboju,
istibba
/
brussone,
bucicone,
ilbrunzigone,
pinnegosu,
pirríchia,
puini,
prunzu
Sentences
sa pitzinna at secau s'impromita cun isteinzos e camàndhulas mantenèndhesi tra s'amorau betzu e su nobu (A.Satta)
Etymon
spn.
Translations
French
histoire,
blague,
prétexte
English
lie
Spanish
camándula
Italian
fandònia,
pretèsto
German
Märchen,
Ausrede.
camandhulàju , nm Definition unu chi narat camàndhulas, fàulas Synonyms e antonyms camandhuleri, fanfarrone, immagliatzu, ispacone Etymon srd.
camandhuléri , nm: camanduleri Definition
chi o chie narat camàndhulas, fàulas
Synonyms e antonyms
camandhulaju,
fanfarrone,
immagliatzu,
ispacone
/
fabularzu,
fauànciu
Sentences
cussa est trampera e camandulera!
Scientific Terminology
ntl
Etymon
spn.
Translations
French
menteur,
fanfaron
English
braggart
Spanish
camandulero
Italian
bugiardo,
smargiasso
German
Lügner,
Prahlhans.
camanduléri camandhuléri
camanéula , nf Definition basca e umidore totu impare Synonyms e antonyms calammu, calorarza, camallóina, crucuju Scientific Terminology tpm.