A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

calóricu , agt Definition de su calore, de sa caloria Translations French calorique English caloric Spanish calórico Italian calòrico German kalorisch.

caloríficu , agt Definition chi produet caloria Synonyms e antonyms calorosu Translations French calorifique English calorific Spanish calorífico, calorífero Italian calorìfico German wärmeerzeugend.

calorína , nf Definition genia de gunnedha, in d-unos cantu costúmenes Scientific Terminology cst.

calorósu , agt: calurosu Definition chi produet o faet calore, caentu meda, nau de cosas de papare, de bestimentos e fintzes de logu de istare Synonyms e antonyms bascosu Sentences sa cosa rassa, a manigare in istiu, est tropu calurosa ◊ bestimenta de lana o russa no faghet a ndhe pònnere in tempus caente, ca est calurosa ◊ su binu est calurosu a lu bufare in istiu ◊ su ledàmine de pudha est tropu calurosu ◊ s'istiu est tempus calorosu Etymon srd. Translations French calorifique English calorific Spanish calorífico Italian calorìfico German wärmeerzeugend.

calóru cabóru

calòscia , nf Definition una genia de cosíngiu a sa bona, apertu meda Synonyms e antonyms babbúcia, pédula Translations French pantoufle English slipper Spanish pantufla, chinela Italian pantòfola German Hausschuh.

calóstu cabóstigu

calòta , nf Definition genia de careta; sa parte de pitzu de una cosa tundha, es. sa c. de sa Terra, su tretu totu a inghíriu de is polos a Nord e a Sud de su círculu polare; sa c. de unu rellozu = genia de tapu o covecu po no s'imbrutare s'arrellórgiu Translations French calotte English cap Spanish casquete Italian calòtta German Kalotte.

calpída , nf: carpida, caspida, crapia, crapida Definition aperta, segada, tzacada in sa linna, in sa terra sicada, o àteru de tostau; genia de segada chi si faet in d-una o in ambas origas de un'animale po sinnu: si faet isperrandho s'origa de sa punta a mesu, ma chentza che ndhe segare nudha Synonyms e antonyms abberta, calpidura, carfidura, secada, trapada / carfia, intaca, supada, trapada Sentences sa terra est totu calpidas, comente est dae meda chentza pròere ◊ s'abba de sa carpida la bufo ca est bona 2. sa robba mia zughet a sinnu carpidas ambas Etymon srd. Translations French incision, fente English incision Spanish corte, hendidura Italian incisióne, fessura German Einschnitt.

calpídu , pps, agt: carpiu Definition de calpire; fintzes coment'e curpidu, leau de calecuna cosa (male, àteru) chi faet a intradura Sentences in cussu pizu, de sa malesa chi bi est no che so carpidu 2. su pitzinnu fit seguru de sebestare in sos oxos isbambarriados su mantessi ingrangúgliu ch’illuinat su calpidu dae una fide noa ◊ sos pitzinnos isenieint, calpidos dae una preítia istrana ◊ chèscias e impudos fint tarulendhe sa pitzinna coment'e calpida dae unu male isfrenadu (P.Mura) Translations French pénétré, coupaillé, blessé English penetrated, wounded Spanish penetrado, picado, herido Italian penetrato, tagliuzzato, ferito German eingedrungen, zerschnitten, verwundet.

calpidúra , nf: carpidura, caspidura, crapidura Definition genia de segada chi si dhue faet in sa carre o in cosas tostadas (pedra, linna o àteru deasi) Synonyms e antonyms abbelta, calpida, carfidura, fresadura, frísida 1, isperrada, secada, trapada / cdh. calpitura Sentences s'abba essit de una carpidura in su granitu ◊ su sole comente si àlciat illúminat onzi carpidura ◊ no lu podiant agatare in perunu chizolu, ne in peruna istampa e ne in peruna carpidura de sa zona Etymon srd. Translations French fissuration, lézarde, fente English cleft, spliting Spanish grieta, resquebrajadura Italian fessurazióne, screpolatura German Spaltung, Riß.

calpíre , vrb: acarpire, carfire, carpire, caspire, crapire 1, crapiri Definition passare in mesu de calecuna cosa o cun calecuna cosa, trapassare una cosa; apèrrere una cosa coment'e isperrandhodha, fresare su pane carasu isperrandhodhu a gurtedhu in is oros po istacare is duos pígios; segare is panes de sa pasta cumossada Synonyms e antonyms rúpere, sarcie, sumire / fresai, tzacai Sentences carpiat purpa e ossu su càntigu chi mandhaizis ◊ linna tosta: la podet carpire solu sa bistrale manna ◊ s'abba chi at fatu at carpidu terra meda ◊ carchi tubbu perdindhe at carpidu su muru, sa bòveda ◊ inoghe fit unu buscu de chercos, élighes, rú e mudeju chi azigu bi carpiat sa colora! 2. sas cochidores fint chie sétia in ghenna de furru, chie pronta po carfire in sa prugajola ◊ su pane fit cotu, carfiu, carasau e fatu a piras Etymon ltn. carpere Translations French pénétrer, fissurer English to penetrate Spanish penetrar, hender Italian penetrare, fessurare German durchdringen, eindringen.

calsonàre , vrb Definition pònnere una tira de orrobba, su calsone, a inghíriu de una camba de pudhas e pudhos po dhos connòschere, po dhos distínghere (de propriedade) Synonyms e antonyms caltzaritare.

calsòne , nm Synonyms e antonyms caltzarita.

càlta , nf: carta, cata 2 Definition paperi iscritu de documentu, lei o àteru (fintzes cuntratu); genia de cartonedhu a figuras e a números po giogare, po cricare de ingertare su benidore, po fàere fatúgios (min. cartita); paperi chi cun síngias, línias, colores e símbulos rapresentat o figurat su logu (terra, mare); su pl., is bandheras de crésia (de santos, de sócios) chi si ingollent po fàere sa crufessone / Carta de Logu = is leis de su Regnu de Arborea chi at postu innantis Marianu IV e apustis Leonora a úrtimos de su 1300 (fortzis su 1392); c. de identidade = documentu chi giaet s’autoridade púbbrica cun totu is piessignos e sa fotografia chi distinghent a unu Synonyms e antonyms dochimentu / cartina 1 / ghione Idioms csn: is mertzas de is cartas sunt: orus, cupas, bastus e ispadas; pònnere sas cartas (in crésia)= fàghere sas prubbicatas, avisu chi duos si depent isposare; fàghere, meschiare, minare, giogulare, cupare o irgupare, dare o betare sas cartas; fàghere sas cartas a unu (su chi faint is brúscius)= ghetai e lígiri is cartas po biri su chi narant de su tempus benideru de unu o po isciri àteru; èssiri a carta pérdia = a barca pérdia, in dificurtade manna de no ndhe pòdere essire; bia sa carta mabi tallada… = bida sa capa male sestada… bidindhe sa cosa andhendhe própiu male…; servire a carta = fàghere unu cuntratu pro dóighi annos (a c. intrea) a serbire cun ccn.; fai carta = obbrigàresi cun iscritura; fàghere a sas primas bàtoro cartas = brigare deretu, èssere letranghigurtzu, learesila pro nudha, chèrrerendhe s'iscusa pro brigare Sentences sa carta mia cantat in cannedhu ◊ sa Carta de Logu est unu monumentu de sa tzivilidade sarda ◊ de una cosa de nudha ndi at fatu una carta norara! ◊ pro sa nàschida de su pitzinnu apo frimmadu sas cartas in Comunu 2. sos betzos sunt gioghendhe a caltas ◊ est gioghendi a cartas cun is amigus ◊ lassadhu andai in cartas de dimóniu! ◊ sa majarza li at fatu sas cartas a bídere si aiat fortuna 3. is féminas funt andendi a pigai is cartas po bessí in prucessioni 4. navighendhe velotze che galera no fit bisonzu de zugher sa carta 5. pariat a carta pérdia, candu si est ammaladiau ◊ candu a s'improvisu nd'est essiu Gesús, is Fariseus si funt bius a carta pérdia 6. una parte de sos ómines suos fint teracos a carta intrea pro dóighi annos Surnames and Proverbs smb: Carta Etymon itl. Translations French papier, carte English paper, card Spanish papel, carta Italian carta German Dokumente, Karte.

caltadúra , nf Definition trebballu de afortigamentu de una ferramenta mescamente de ferru (es. abrada, marrone, picu), acónciu chi si faet aciunghendho materiale Synonyms e antonyms cartada.

caltagòne , nm: cartagone, castagone Definition cuadhu de carena normale (ma si narat de gente puru) 2. babbu fit castagone, fatu in forte, de una petza mancu tantu manna Scientific Terminology anall Etymon spn. cuártago.

caltagonúdu , agt Definition nau de ccn., chi est male fatu de carena, a bisura de caltagone.

caltàre , vrb: caltzai, caltzare, cartare, cartzai, cartzare, cratzai 2 Definition fàere o pònnere iscarpas, cartu (o ferros a peis a is animales), pònnere is mígias; intrare o pònnere acotzu a calecuna cosa po dh'afortigare mescamente in sa parte bàscia, in su pei Synonyms e antonyms imbotai | ctr. iscurtzai Idioms csn: cartare s'arbada, su picu = annúnghere unu bículu de ferru a sa punta cossumida; cartare unu muru = irboidare a tretu tretu su fundhamentu suta de unu muru fràigu fatu prenendhe su bóidu a muru etotu; cartzai de ogus a unu = abbaidàrelu in frimmu, a fitu a fitu, meda; cartàresi suta a ccn. = istrumpaidhu a terra ponendidhu asuta pro dhu iscúdiri Sentences nos cartamus bene, no andhamus iscurtzos, no! ◊ a nois nos cartat su tale mastru ◊ si cratzat e s'iscrutzat ◊ dèu de fillus ndi tèngiu ses e no arrennèsciu mai a dhus cratzai ◊ su frailàgliu devet cartare s'ebba chin ferros novos ◊ custu est su primu cosinzu chi apo cartzau 2. su fundhamentu de custu muru l'amus totu cartadu a bículu bículu pro crèschere s'istàntzia de artària abbassiendhe su pamentu ◊ atzegadu de su fele, si lu at cartadu suta e li at dadu cosa de irbrenugadas 3. commo seus sennoricas e nosi depeus abbituare cartzadas Etymon ltn. calceare Translations French chausser English to put on Spanish calzar Italian calzare German anziehen.

caltígu , nm: casticu, castigu Definition pena chi si patit po su male fatu; unu chi giaet ite de sufrire a s'àteru, o chi no est àbbile e no ndhe balet e po cussu est prus de ifadu chi no àteru / èssere a castigu = a penitéssia, a intzegu, de o pro patire, o fintzas a meda, a fuliadura Synonyms e antonyms penitéssia / casticatu | ctr. prémiu Sentences pro casticu l'at lassau campàndhesi comente podiat ◊ su castigu prus mannu est ca tue no ti seras de sos pecos tuos 2. intendiat acostendisí su passu arrabiau e su súlidu grussu de cussus dus castigus de bandius chi fiant sighendidhu 3. a ite bi ses, in cue a castigu?! ◊ sa musca bi est a castigu ◊ a tie ti tenzo a castigu! 4. bi fit sa zente a castigu ◊ ocannu bi est su péssighe a castigu, in s'ortu Etymon srd. Translations French punition English punishment Spanish castigo Italian castigo German Strafe.