A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

caluxèrta, caluxértula, caluxétula cabexèta

calvàriu , nm: carbàriu, carvàriu Definitzione su monte inue ant incravau a Cristos; male mannu, suferéntzia chi tirat a longas Sinònimos e contràrios marturia Frases candho ti miro, frade isfortunadu, mi torrat a sa mente Cristos in sa via de su Calvàriu (G.Finà)◊ incravau in d-una gruxi 'e linna in tzu Calvàriu ti disponis (A.Cappai) 2. Don Guiso at finiu su calvàriu, lu piango comente a frade meu, m'inghenúcio e li naro su rosàriu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu calvaire Ingresu ordeal Ispagnolu calvario Italianu calvàrio Tedescu Kalvarienberg.

calvédhu carbédhu

calvonàgiu , nm: carbonaju, carbonàrgiu, carbonarju, carbonarxu, carbonarzu, carbonaxu, carvonàrgiu, carvonaju, crabonaju, crabonàrgiu, crabonaxu Definitzione chie de trebballu faet su crabone de linna in is padentes Sinònimos e contràrios carboneri / cdh. calbunaju Frases sos carbonajos toscanos ant ispianadu su monte, faghindhe carbone e travessinas Terminologia iscientìfica prf Ètimu ltn. carbonarius Tradutziones Frantzesu charbonnier Ingresu charcoal burner Ispagnolu carbonero Italianu carbonàio Tedescu Köhler.

calvòne , nm: carvone, carbone, cavone, crabone 1, craboni Definitzione linna o àteru (linna cota) torrau agiummai solu a carbóniu, bonu meda po abbruxare ca, po su chi pesat, giaet calorias meda, mescamente su fóssile (crabone de pedra) e no faet fumu; a bortas si pentzat che cosa mala, morta Maneras de nàrrere csn: craboni mortu = carbone fatu ma chentza allutu torra; fai comenti fait su carboni (o atzendhet o imbrutat); calvone de ciàcara = fatu cun tzompas de castanzarzu; craboni de frau = carbone fatu a diferente manera (de linna inchesa a bràsia e carrarzada cun terra); èssere a unu calvone = nau de cosa cota, abbruxada, fata a craboni Frases in sas cheas sa linna si faghet a carbone ◊ in su Sulcis bi at minieras de carbone ◊ est niedhu che pixi po su carboni chi portat ◊ donamí unu tzichedhu de binu ca m'iscadrígiat prus de su craboni! 2. susuncu, si no càmbias vida s'errichesa tua si at a furriare a crabone!◊ cherent fàghere a carvone sa Sardigna totu intrea, riduida a una chea! Sambenados e Provèrbios smb: Calvone, Carbone, Carboni, Carvone Terminologia iscientìfica mnr Ètimu ltn. carbone(m) Tradutziones Frantzesu charbon Ingresu coal Ispagnolu carbón Italianu carbóne Tedescu Kohle.

calzólu , nm Definitzione genia de muredhu chi si faet totu a inghíriu de sa chea (fogàgia), in su pei, po fàere su crabone.

càma , nf: gama 1 Definitzione basca forte in tempus de istade / cama de focu = su budhidori chi fait su fogu Sinònimos e contràrios acamu, calammu, sellente | ctr. frios, friscura Frases su sole alluinat, sa cama leat s'alenu ◊ a s'ora de meigama, a bólidu arribbant is fadas de logu in circa de s'umbra, fuendi sa cama! (M.Maxia)◊ a cama de sole falabo pro batire azicu de abba frisca ◊ is brebeis tenint cama Sambenados e Provèrbios smb: Cama Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. cauma Tradutziones Frantzesu canicule Ingresu the height of summer Ispagnolu canícula Italianu canìcola, solleóne Tedescu Hundstagehitze.

càma 1 , nf Definitzione ischeadura de is giuales a manu de fundhu (arresurtat un'arcu in is duas bandhas), ue su giuale si ponet in su gatzile de su boe: dhue at logu chi dhi narant camedha / min. camedha Sinònimos e contràrios acucuradorju, cambedha 1 Sambenados e Provèrbios smb: Cama Ètimu srd.

camàda , nf Definitzione filera de prantàgia posta (es. chibudha, latuca), prantau in sa terra trebballada po fàere mannu.

camadróxu , nm Definitzione logu e umbra inue su bestiàmene passat is oras de sole forte, prus de basca, in s'istade Sinònimos e contràrios mediagu, meriadórgiu Frases is brebeis funt in ciú camadroxu Terminologia iscientìfica pst Ètimu srd.

camaféu , nm Definitzione persona lègia, male fata o chi ghetat ària, assimbígiat, a sa martinica Terminologia iscientìfica zcrn Ètimu spn. camafeo.

camài , vrb: acamai* Definitzione passare is oras de basca e sole prus forte in su camadroxu, in s'umbra Sinònimos e contràrios ammediai 1 Frases portu is crabas a camai in su corratzu ◊ is brebeis funt camendi in s'umbra.

camaleònte , nm Definitzione genia de animale chi mudat colore de sa pedhe segundhu su bisóngiu po si cunfúndhere cun àtera cosa; in cobertantza, nau de persona chi faet tantas caras comente prus dhi cumbenit Frases ses che unu camaleonte chi si trasformat in tantos colores Terminologia iscientìfica anar, chamaeleon chamaeleon Tradutziones Frantzesu caméléon Ingresu chameleon Ispagnolu camaleón Italianu camaleónte Tedescu Chamäleon.

camallóina , nf Definitzione basca forte de istade cun aera úmida, chi faet sudorare: paret chi s'ària siat ballandho Sinònimos e contràrios calammu, crucuju Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chaleur étouffante Ingresu sultriness Ispagnolu calor bochornoso Italianu caldo afóso Tedescu Hitze.

camamílla , nf: cambamilla Sinònimos e contràrios cabbumilla, caboníglia*.

camàndhula , nf Definitzione castàngia (in cobertantza), trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere nada fintzes a dannu de unu Sinònimos e contràrios caldubba, candonga, falandura, pastòcia / imboju, istibba / brussone, bucicone, ilbrunzigone, pinnegosu, pirríchia, puini, prunzu Frases sa pitzinna at secau s'impromita cun isteinzos e camàndhulas mantenèndhesi tra s'amorau betzu e su nobu (A.Satta) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu histoire, blague, prétexte Ingresu lie Ispagnolu camándula Italianu fandònia, pretèsto Tedescu Märchen, Ausrede.

camandhulàju , nm Definitzione unu chi narat camàndhulas, fàulas Sinònimos e contràrios camandhuleri, fanfarrone, immagliatzu, ispacone Ètimu srd.

camandhuléri , nm: camanduleri Definitzione chi o chie narat camàndhulas, fàulas Sinònimos e contràrios camandhulaju, fanfarrone, immagliatzu, ispacone / fabularzu, fauànciu Frases cussa est trampera e camandulera! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu menteur, fanfaron Ingresu braggart Ispagnolu camandulero Italianu bugiardo, smargiasso Tedescu Lügner, Prahlhans.

camanduléri camandhuléri

camanéula , nf Definitzione basca e umidore totu impare Sinònimos e contràrios calammu, calorarza, camallóina, crucuju Terminologia iscientìfica tpm.