A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

càmara , nf: càmbara, càmbera, càmera, càrama Definitzione parte de sa domo lassada mescamente po crocare, ma fintzes a pònnere e chistire provistas, o bona po arretzire un'istràngiu; sa mobbília po un'aposentu; assemblea de deputaos / min. cambaredha 1 Sinònimos e contràrios aposentu, istànsia / saba 1 / caramoto Maneras de nàrrere csn: domos càmaras, aposentu ’e càrama = apusentus de letu; càmbara de filetu = aundi si unit su pisci de piscai; c. mortuària = aposentu de gimitóriu o de ispidali aundi lassant is mortus fintzas a ndi dhus pigai po s'interru Frases bi at domos cun càrama a manca e càrama a destra de sa sala 2. benniant a libbras, a zuzinas, a chilos, a chentos e a misuras, pro su dinari e pro mutzigaduras de càramas, de órrios, de mesinas 3. de tzertu a su pedulianu no si lu ponet a corcare in cussos papizones de letos bagianeris chi bi at in sas domos càmaras! (M.Gattu Soddu) Sambenados e Provèrbios smb: Camera Terminologia iscientìfica dmo Ètimu itl. càmbara, camera Tradutziones Frantzesu chambre Ingresu room Ispagnolu cuarto (m), habitación Italianu càmera Tedescu Zimmer.

camaràda , nf: cambarada, cambarara, camerada, cumbarada Definitzione chedha manna de gente Sinònimos e contràrios bricata, codroxa, fiotu, rucrada, tròpara, trumada Frases s'impiegau at fatu bruncus trotus candu at biu totu cussa cambarada de genti aspetendidhu ◊ tenit una cambarada de fillus ◊ cambaradas de genti andànt a Núoro, a Castedhu a portai pani a presoni ◊ totu sa cumbarada at bófidu a fàere is ballos Sambenados e Provèrbios smb: Camerada Tradutziones Frantzesu groupe, bande Ingresu group Ispagnolu comitiva Italianu comitiva, brigata Tedescu Schar.

camarèra , nf Definitzione fémina chi atendhet istràngios mescamente in albergos o àteru deasi Terminologia iscientìfica prf Tradutziones Frantzesu serveuse Ingresu maid Ispagnolu camarera (loc. pubbl.), criada (casa) Italianu camerièra Tedescu Kellnerin.

camaréri , nm: cambareri, camerieri Definitzione ómine chi atendhet istràngios mescamente in albergos Sinònimos e contràrios serbidori, teracu Frases candu at tocau sa porta est essiu unu cambareri ◊ benit unu camareri e dhi narat: “Ita disígiat, sa Sennora?”◊ su fizu de su re at postu a su camareri pena de molte si no fit beru su chi li naraiat ◊ nos altzaiat sa boghe fintzas unu camareri! (F.I.Mannu) Sambenados e Provèrbios smb: Cammareri Terminologia iscientìfica prf Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu garçon, domestique Ingresu waiter Ispagnolu camarero (loc. pubbl.), criado (casa) Italianu camerière Tedescu Kellner.

camaríta , nf Definitzione losa o tumba antiga, musuleu, domo de gianas, una genia de sepurturas istuvonadas in s'orroca chi faiant in s'antigóriu po dhue pònnere is mortos Sinònimos e contràrios bírghine, coronedha, forredhu, forrighesu Terminologia iscientìfica opan Ètimu srd.

camarítu , nm, nf: caramita Definitzione buidu o armadiedhu lassau in su muru po arrimare cosa Sinònimos e contràrios acajolu, calanca, caramoto, colomberi, magarita, muricone Frases che ant àpidu sas concas de duos mortos in sas caramitas ◊ porrimindhe s'aiscu dae sa caramita! ◊ in sa caramita nonnu poniat trudhas, padedhas e giogarzos ◊ in su muru de su cubone totu a inghíriu bi fint sas caramitas a pònnere sos trastis Terminologia iscientìfica dmo Ètimu srd.

camaròne , nm: camerone Definitzione fràigu, logu mannu meda, serrau, inue podet càbere gente meda o fintzes po butega, a trebballare, a chistire o arrimare cosa Sinònimos e contràrios magasinu, salone Terminologia iscientìfica dmo Tradutziones Frantzesu grande chambre, grande pièce Ingresu large room Ispagnolu quarto grande Italianu cameróne Tedescu großes Zimmer.

camasínu , nm: comasinu, gamasinu Definitzione logu, a bortas mannu, in sa domo po arrimare e chistire provistas o àteru Sinònimos e contràrios macasinu* Frases bois sentza comasinu ne provistas e ne oro ne palatos e in coro sezis allegros continu (A.Murone)◊ at unu camasinu de trigu deghe boltas piús mannu de su meu ◊ sos sótzios aiant incomintzadu a trabagliare su late in d-unu camasinu Terminologia iscientìfica dmo Tradutziones Frantzesu cave à provisions Ingresu cellar Ispagnolu almacén Italianu cantina, magazzino Tedescu Keller.

camàulu, camàuru , nm Definitzione genia de ammontu (de ómine) po conca (calat de pus in origas e dhas ammontat) Frases su padrighedhu faghiat curiosidade a lu bídere acontzèndhesi su camàuru isbambiadu chi li coberiat sa chériga 2. sentidos vagabbundhos che metèoras in s'infinidu camàuru biaitu sunt giampanados isetos austidos (C.De Martis) Terminologia iscientìfica bst Ètimu itl. camauro.

càmba , nf: camma Definitzione in sa carena, s'arremu longu chi, de su brúciu de su pei a sa nàdiga (in is animales a bàtoro peis, is cambas de ananti de su pei a sa pala), dh'aguantat prantada e dhi permitit de camminare: si narat mescamente de sa parte de mesu, tra su pei e su benugu, ca si dintinghet in còscia de su benugu a sa nàdiga / min. cambedha, cambichedha Sinònimos e contràrios anca Maneras de nàrrere csn: sa serra de sa c. = s'ala de dainanti totu comente andhat s'ossu (cannedha) de su benugru a su cambutzu; sa prupa de sa camma = su piscioni o pische de sa c.; cambas de fusu, de isticu = ancas de frustigu, fines meda; istai, rèzere in cambas = istare ritzu, abarrai istrantaxu; èssere de cambas lestras = chi caminat meda; èssiri mortu de coru e de c. = mortu e cossumidu, chi no bi la faghet prus; ghetare c. a unu = fàghere, bínchere; pònnere, pònniri c. (nadu de cosas de manigare)= dare sustàssia, fortza, fàghere crèschere; ghetare camba a ccn. = bíncherelu, colarechelu in carchi faina Frases candu bufu meda no mi arreu in cambas ◊ portat is cambas sciàcula sciàcula ◊ dh'at donau una scofada de pei a sa serra de sa camba ◊ oe so totu sa die in cambas 2. a mimme no mi ghetant camba in sos tusorjos 3. a ti ndhe ponet, de camba, manighendhe cuss'erba: màniga casu, màniga, chi ti daet fortza!◊ dh'apu fatu era a papai ma… ndi dhu ponit de camba!… Sambenados e Provèrbios smb: Camba, Cambuzza Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. camba Tradutziones Frantzesu jambe Ingresu leg Ispagnolu pierna Italianu gamba Tedescu Bein.

càmba 1 , nf Definitzione pesada de una cantone; versu, parte de calecuna cosa prus manna Sinònimos e contràrios pesada 1 Maneras de nàrrere csn: c. de lítera, de líbberu = una parte de una lítera, de unu líbberu (itl. capìtolo); cambas de sa murra, de su zogu a cartas = partida; c. de bestiàmine = sa parte chi unu ponet a cumone cun àteros; pàschere a c. = leare su bestiàmine a rugos, o unu per borta, a pàschere in logu inue bi at laores a manera de no fàghere dannu; no èssiri bellu mancu a c. (o cambaredha) de impicai = bonu a nudha Frases a dontzunu potent pònnere camba de cantzone ◊ in sas cantones de como sas cambas no sunt chepare: una est longa, una curtza 2. mutetu cun isterrimentu, coberimentu, a duas, tres, bàtoro cambas 3. leghèndhesi una camba de su libbredhu nche li torrabant a mente tzertas cosas 4. finidu su recatu in paberile, sa tentorja mi la paschio a camba in bidatone ◊ antigamente su pastorigare fit a giúghere a camba sos masones Tradutziones Frantzesu couplet, strophe, vers Ingresu strophe Ispagnolu estrofa Italianu stròfa Tedescu Strophe.

càmba 2 , nf Definitzione donniunu de is cambos o bratzos prus mannos, grussos e longos, de una mata manna; su cambighedhu de s'erba; una parte no precisa de su tàgiu Sinònimos e contràrios artzali, branca, bratu, nae, perra, trassali / cambu Maneras de nàrrere csn: c. de fae, de fiore = cambu; una c. de bértula = unu fodhe; c. de fogu = una parte de su fogu fuidu chi ch'essit a un'àtera bandha; c. de riu = parte de unu riu o unu riu chi si distinghet de, o abbojat a, un'àteru, itl. affluènte; c. de mare = tretu astrintu de mare chi che intrat in sa terra; c. de mare (in suspu) = meda; c. de abba = brussu, vena manna, bundhante de abba chi essit in sas funtanas o colat in unu logu; linna de c. = a nae Frases zughet onzi camba, cuss'àrbure, chi betat un'àinu de linna! ◊ comente ant pudadu ndhe l'ant segadu sas cambas dae rughes ◊ ite bellu puzone chi s'est faghindhe nidu cun tres cambas de fenu… 2. azis a pentzare ca ne porto una camba de bértula! 3. in cussa funtana bi essit una camba manna de abba ◊ sunt sos trainos che cambas de mare ponindhe in disisperu sas persones Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu grande branche Ingresu big branch Ispagnolu rama Italianu gròsso ramo d'àlbero Tedescu großer Zweig.

cambàbi , nm Definitzione pane de símbua trebballau a punta de unga e duos cocòis chi a logos giaent a s'ofertóriu in sa missa is isposos cojuandho (s'àtera parte de s'oferta est su binu).

cambàdu , pps, agt Definitzione de cambare; chi est agoa, abbarrau prus agoa andhandho aifatu de àtere, chi dh'ant lassau agoa 2. sos àteros che fint prus addainanti: deo fia cambadu ca mi so tratesu a fàghere cosa ◊ cust'irvéllia est cambada: sunt sas noe e faghet sas oto!

cambàle, cambàli , nm: cammale, gambale Definitzione genia de pinzos grussu, prus che àteru de pedhe, chi si ponet in cambas a usu de cambera tra benugu e cambúciu, apertu in su costau a sa parte de fora inue est abbutonau a lobos de corria chi intrant unu in s'àteru, o fintzes cun butones, a isteca; is costaos de unu sedhatzu / unu c. de linna = una camba de àrbure Frases fit un'ómine a cambales e a pantalones a isporta ◊ tenet cosinzos e cammales ◊ is cambalis furint incones de pedhe ci imbusciànt is cambas, dhus impreànt po andari a cuadhu Terminologia iscientìfica bst Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu houseau Ingresu legging Ispagnolu caña Italianu gambale Tedescu Gamasche.

cambàli 1 , nm Definitzione corona de frores cun prendhas de oro chi si ponet a is giòvonos fidantzaos mortos innanti de isposare.

cambalistòne , nm: cambaristone Definitzione nau de ccn., chi portat cambas longas meda Sinònimos e contràrios anchilarzu, anchilongu, anchimannu Terminologia iscientìfica zcrn Ètimu srd.

cambamílla camamílla

càmbara càmara

càmbara 1 , nf, nm: càmbaru 1 Definitzione genia de animaledhu (upm) de mare, longhitu, de tantas calidades, chi assimbígiat unu pagu a su pibitziri, francudu, a corgiolu fine in colore de orrosa o orrúbiu Sinònimos e contràrios cànfara 1, canfaredha Frases candu in s'ierru calada su frúmini, in su stani si piscada macioni, anguidha e càmbara Terminologia iscientìfica crx, penaeus longirostris, p. kerathurus, aristeus antennatus, aristeomorpha foliacea, sicyonia carinata Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu homard Ingresu crawfish Ispagnolu gamba Italianu gàmbero Tedescu Krebs.