A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

derrúere, derrúghere , vrb: derrúiri, dirrúere, dirrúghere Definition su si lassare andhare de male in peus, chentza si tènnere contu; batire o lassare andhare una cosa, unu logu o a unu de male in peus, fàere andhare male, fintzes isconciare Synonyms e antonyms arroinare, atzimare, derrocai, dirruire, dissantarare, ifasciare, irderrúere, iscalabrare, isciarrocai, isciusciai, ispèldere, istrossare Sentences sa pitzoca est derrughèndhesi de su totu chi no fachet a la bíere! ◊ sa domo chi no b'istat neune si che derruet ◊ mortu su mere, s'ortu si ch'est derrutu, irbandhonadu ◊ màniga ca sinono ti derrues peus cun custas meighinas! 2. cussa cosa derrughet sa pessone piús sana ◊ custos canes arestes nos sunt dirruinne ◊ dirruo sos camasinos chi apo e ndhe fràigo piús mannos Etymon ltn. deruere Translations French tomber en ruine, ruiner English to ruin Spanish arruinarse, arruinar, derrumbarse Italian andare o mandare in rovina, dissestare German verfallen, ruinieren.

derruídu , agt Definition chi est totu andhau male Synonyms e antonyms derrutu, irderrutu Sentences tevimus atraessare logos derruidos.

derruínzu , nm Definition su derrúere, su andhare de male in peus Synonyms e antonyms decadéssida, decaidura Etymon srd. Translations French décadence English decay Spanish decadencia Italian decadènza German Niedergang, Dekadenz.

derrúiri derrúere

derrúta , nf: dirruta Definition s'efetu de su derrúere Synonyms e antonyms arruinu, desacatu, sderrocu, sderrota, sderruimentu | ctr. benefíssiu, mezoru Sentences pariat zente nóbbile, ma unu pagu coment'e in derruta Etymon srd. Translations French ruine English ruin Spanish ruina Italian rovina German Ruin.

derrútu , pps, agt: dirrutu, disurrutu Definition de derrúere; chi est totu andhau male Synonyms e antonyms derruidu, irderrutu 2. a su babbu no l'at abbandhonadu, candho l'at bidu derrutu de fortzas ◊ no azis sa carena gai derruta pro istare semper in su cuzolu! ◊ custas domos sunt dirrutas ◊ cussa crésia est de azustare ca est disurruta Translations French tombé en ruine English ruined Spanish arruinado Italian andato in rovina, dissestato German verfallen.

des , bvrb: tes Definition foedhu de su vrb. dèpere, 2ˆ p. sing., po fàere su tempus benidore o inditare una possibbilidade 2. prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote! ◊ tue puru ses fizu de Adamu e des torrare in peúere ◊ o fígiu de isermentu, e cantos ndhe des àere consolau!…

desacàtu , nm: disacatu Definition male o dannu mannu siat a gente o a cosas / no tènniri d. de ccn. cosa = no ndh'àere ispreu, no fàghere contu de carchi dannu Synonyms e antonyms bisorruta, cífiri, dannu, dirrascu, dissàntara, isciacu, iscràsamu, istràssia, sciàsciu Sentences disacatu faladu in domo mia, a tènnere cussa pisedha ràida! ◊ su mercante est in timoria chi li sutzedat carchi disacatu ◊ su l'arrestare cheret nàrrere chi at fatu carchi disacatu ◊ sa gherra fachet disacatos de cosas e de zente ◊ chentu bardaneris intrant in bidha a fàghere bardana: unu degógliu, unu disacatu! Etymon spn. desacado Translations French catastrophe, désastre English disaster, misdeed Spanish desastre Italian disastro, misfatto German Katastrophe.

desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere, disaggradèssiri Definition no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu Synonyms e antonyms disconnòschere, dispiàchere | ctr. aggradare Etymon spn. Translations French ne pas agréer English to dislike, to behave ungratefully Spanish desagradecer Italian sgradire, dimostrarsi ingrato German übel aufnehmen, undankbar sein.

desaídu , agt Definition nau de ccn., chi est pentzandho in àteru, faendho atentzione a calecuna àtera cosa Sentences istasera so própiu desaidu: no ndhe apo gana de zogare.

desàire , nm: disàire, disàiru Definition dannu mannu, male, bregúngia Synonyms e antonyms disaera Etymon spn. desaire.

desanguentài , vrb Definition illimpiare is pedhes de su sàmbene atacau, samunare su sàmbene.

desanimài , vrb: disaminare, disanimai, disanimare Definition leare o fàere pèrdere su coràgiu, s'ànimu, pèrdere de ànimu Synonyms e antonyms disalentai, isarcare | ctr. animare, audire Sentences calchi neu cheret chi bi lis agate, no pro los disanimare, ma pro calchi cunsizu ◊ rueint, ma no si disanimeint pro custu ◊ mamma est de cudhas féminas chi no si disàminant mai 2. no disàmines de ti cojuare: féminas si ndhe agatat àteras, si no ti cheret issa Translations French décourager English to discourage Spanish desanimar, desalentar Italian scoraggiare German entmutigen.

desatinài, desatinàre , vrb: disatinai, disatinare Definition nàrrere disatinos, isciolórios, irbariones, machines, cosas chentza fundhóriu Synonyms e antonyms ilbarionare, istantariare, sciolloriai, strolicai 2. ite ndhe azis de bos disatinare pari pari brighendhe? ◊ no bidet s'ora de mi disatinare! Etymon spn. Translations French déraisonner, radoter English to rave, to do reprehensible things Spanish delirar, desvariar, desatinar Italian farneticare, fare còse riprovévoli German faseln, Narrheiten begehen.

desatínu , nm: disatinu Definition cosa chi faet o narat chie est fora de tinu, cosa chi andhat male, dannu (chi podet èssere de pagu contu coment'e unu bidhídhiri de pipiu chi pagu atuat, unu dispetu, o fintzes dannu mannu); su no giare atentzione, su no atinare o atuare a sa cosa chi si est faendho / èssere in d. = èssere fora de se Synonyms e antonyms balossímini, dilbaratu, isabóriu, lochidadi, macheine, tontesa / dannu Sentences su brassanu bratzu sou crudele e assassinu at fatu subra mia disatinu ◊ a fortza de bufare faghent disatinos in domo ◊ tue giughes sa limba che fiama e faedhendhe naras disatinos 2. ite disatinu, che dhi est orrutu unu cambu mannu a pitzu!◊ fillu tú cun is amighixedhus malus est faendu disatinus! Etymon spn. Translations French bêtise, sottise, vandalisme English inattention, rave, silliness, vandalism Spanish desatino, vandalismo Italian sciocchézza, farnètico, spropòsito, sprolòquio, disattenzióne, vandalismo German Wahnsinn, Unaufmerksamkeit, Wandalismus.

desbaratàre , vrb: disbaratai, disbaratare Definition fàere vida irregulada, fàere s'isperditziau, ispèrdere o perdimentare sa cosa, pesare a bolare sa cosa, ispaciare a tropu; nàrrere o fàere ispropósitos / disbaratai un'animali = pònnerelu a tropu a triballare Synonyms e antonyms aperdimentare, distrúere, isbaire, ispazetare, ispèldere, ispeldisciare, istravuciare / desatinai | ctr. avitare Etymon spn. Translations French mener une vie déréglée English to lead a dissolute life Spanish desbaratar Italian menare una vita sregolata German ein unsittliches Leben führen.

descadèssiri , vrb Synonyms e antonyms decairi Etymon spn., itl. decaecer + scadere.

descaminàu , agt, nm Definition chi o chie, in camminu, in viàgiu, at tentu o tenet istrobbu mannu Sentences totus is descaminaus, siant in terra o in mari, sendi a bosu incumandaus no podint perigulai.

descansàre , vrb: discanciai, discansai, discansare, discantzai, discassare Definition istare a discantzu, pausandho, gosare discantzos, cosas de recreu o chi no arrechedent peruna pelea, fintzes istare a chistionu cun ccn. Synonyms e antonyms pasai Sentences ita apu tentu in custa vira? apu sempri ghimallau, trabballendi dugna cira, no mi seu mai discantzau ◊ asuta de una mata dha biu discantzendu: dha miru, mi acatu chi prus no podiat iscampai de mei, mischina, currendu (E.Pintor Sírigu)◊ fui totu s'ora discanciandumí cun d-unu, a chistionu Etymon ctl., spn. Translations French reposer English to rest Spanish descansar Italian riposare German ausruhen.

descendhéntzia , nf Definition is parentes chi ndhe funt dipéndhios de is mannos Synonyms e antonyms aredeu, arénsia, arrampile, arrépula, eréscia, famíglia.