derrúere, derrúghere , vrb: derrúiri,
dirrúere,
dirrúghere Definizione
su si lassare andhare de male in peus, chentza si tènnere contu; batire o lassare andhare una cosa, unu logu o a unu de male in peus, fàere andhare male, fintzes isconciare
Sinonimi e contrari
arroinare,
atzimare,
derrocai,
dirruire,
dissantarare,
ifasciare,
irderrúere,
iscalabrare,
isciarrocai,
isciusciai,
ispèldere,
istrossare
Frasi
sa pitzoca est derrughèndhesi de su totu chi no fachet a la bíere! ◊ sa domo chi no b'istat neune si che derruet ◊ mortu su mere, s'ortu si ch'est derrutu, irbandhonadu ◊ màniga ca sinono ti derrues peus cun custas meighinas!
2.
cussa cosa derrughet sa pessone piús sana ◊ custos canes arestes nos sunt dirruinne ◊ dirruo sos camasinos chi apo e ndhe fràigo piús mannos
Etimo
ltn.
deruere
Traduzioni
Francese
tomber en ruine,
ruiner
Inglese
to ruin
Spagnolo
arruinarse,
arruinar,
derrumbarse
Italiano
andare o mandare in rovina,
dissestare
Tedesco
verfallen,
ruinieren.
derruídu , agt Definizione chi est totu andhau male Sinonimi e contrari derrutu, irderrutu Frasi tevimus atraessare logos derruidos.
derruínzu , nm Definizione
su derrúere, su andhare de male in peus
Sinonimi e contrari
decadéssida,
decaidura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
décadence
Inglese
decay
Spagnolo
decadencia
Italiano
decadènza
Tedesco
Niedergang,
Dekadenz.
derrúiri derrúere
derrúta , nf: dirruta Definizione
s'efetu de su derrúere
Sinonimi e contrari
arruinu,
desacatu,
sderrocu,
sderrota,
sderruimentu
| ctr.
benefíssiu,
mezoru
Frasi
pariat zente nóbbile, ma unu pagu coment'e in derruta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ruine
Inglese
ruin
Spagnolo
ruina
Italiano
rovina
Tedesco
Ruin.
derrútu , pps, agt: dirrutu,
disurrutu Definizione
de derrúere; chi est totu andhau male
Sinonimi e contrari
derruidu,
irderrutu
2.
a su babbu no l'at abbandhonadu, candho l'at bidu derrutu de fortzas ◊ no azis sa carena gai derruta pro istare semper in su cuzolu! ◊ custas domos sunt dirrutas ◊ cussa crésia est de azustare ca est disurruta
Traduzioni
Francese
tombé en ruine
Inglese
ruined
Spagnolo
arruinado
Italiano
andato in rovina,
dissestato
Tedesco
verfallen.
des , bvrb: tes Definizione foedhu de su vrb. dèpere, 2ˆ p. sing., po fàere su tempus benidore o inditare una possibbilidade 2. prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote! ◊ tue puru ses fizu de Adamu e des torrare in peúere ◊ o fígiu de isermentu, e cantos ndhe des àere consolau!…
desacàtu , nm: disacatu Definizione
male o dannu mannu siat a gente o a cosas / no tènniri d. de ccn. cosa = no ndh'àere ispreu, no fàghere contu de carchi dannu
Sinonimi e contrari
bisorruta,
cífiri,
dannu,
dirrascu,
dissàntara,
isciacu,
iscràsamu,
istràssia,
sciàsciu
Frasi
disacatu faladu in domo mia, a tènnere cussa pisedha ràida! ◊ su mercante est in timoria chi li sutzedat carchi disacatu ◊ su l'arrestare cheret nàrrere chi at fatu carchi disacatu ◊ sa gherra fachet disacatos de cosas e de zente ◊ chentu bardaneris intrant in bidha a fàghere bardana: unu degógliu, unu disacatu!
Etimo
spn.
desacado
Traduzioni
Francese
catastrophe,
désastre
Inglese
disaster,
misdeed
Spagnolo
desastre
Italiano
disastro,
misfatto
Tedesco
Katastrophe.
desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere,
disaggradèssiri Definizione
no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu
Sinonimi e contrari
disconnòschere,
dispiàchere
| ctr.
aggradare
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
ne pas agréer
Inglese
to dislike,
to behave ungratefully
Spagnolo
desagradecer
Italiano
sgradire,
dimostrarsi ingrato
Tedesco
übel aufnehmen,
undankbar sein.
desaídu , agt Definizione nau de ccn., chi est pentzandho in àteru, faendho atentzione a calecuna àtera cosa Frasi istasera so própiu desaidu: no ndhe apo gana de zogare.
desàire , nm: disàire, disàiru Definizione dannu mannu, male, bregúngia Sinonimi e contrari disaera Etimo spn. desaire.
desanguentài , vrb Definizione illimpiare is pedhes de su sàmbene atacau, samunare su sàmbene.
desanimài , vrb: disaminare,
disanimai,
disanimare Definizione
leare o fàere pèrdere su coràgiu, s'ànimu, pèrdere de ànimu
Sinonimi e contrari
disalentai,
isarcare
| ctr.
animare,
audire
Frasi
calchi neu cheret chi bi lis agate, no pro los disanimare, ma pro calchi cunsizu ◊ rueint, ma no si disanimeint pro custu ◊ mamma est de cudhas féminas chi no si disàminant mai
2.
no disàmines de ti cojuare: féminas si ndhe agatat àteras, si no ti cheret issa
Traduzioni
Francese
décourager
Inglese
to discourage
Spagnolo
desanimar,
desalentar
Italiano
scoraggiare
Tedesco
entmutigen.
desatinài, desatinàre , vrb: disatinai,
disatinare Definizione
nàrrere disatinos, isciolórios, irbariones, machines, cosas chentza fundhóriu
Sinonimi e contrari
ilbarionare,
istantariare,
sciolloriai,
strolicai
2.
ite ndhe azis de bos disatinare pari pari brighendhe? ◊ no bidet s'ora de mi disatinare!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
déraisonner,
radoter
Inglese
to rave,
to do reprehensible things
Spagnolo
delirar,
desvariar,
desatinar
Italiano
farneticare,
fare còse riprovévoli
Tedesco
faseln,
Narrheiten begehen.
desatínu , nm: disatinu Definizione
cosa chi faet o narat chie est fora de tinu, cosa chi andhat male, dannu (chi podet èssere de pagu contu coment'e unu bidhídhiri de pipiu chi pagu atuat, unu dispetu, o fintzes dannu mannu); su no giare atentzione, su no atinare o atuare a sa cosa chi si est faendho / èssere in d. = èssere fora de se
Sinonimi e contrari
balossímini,
dilbaratu,
isabóriu,
lochidadi,
macheine,
tontesa
/
dannu
Frasi
su brassanu bratzu sou crudele e assassinu at fatu subra mia disatinu ◊ a fortza de bufare faghent disatinos in domo ◊ tue giughes sa limba che fiama e faedhendhe naras disatinos
2.
ite disatinu, che dhi est orrutu unu cambu mannu a pitzu!◊ fillu tú cun is amighixedhus malus est faendu disatinus!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
bêtise,
sottise,
vandalisme
Inglese
inattention,
rave,
silliness,
vandalism
Spagnolo
desatino,
vandalismo
Italiano
sciocchézza,
farnètico,
spropòsito,
sprolòquio,
disattenzióne,
vandalismo
Tedesco
Wahnsinn,
Unaufmerksamkeit,
Wandalismus.
desbaratàre , vrb: disbaratai,
disbaratare Definizione
fàere vida irregulada, fàere s'isperditziau, ispèrdere o perdimentare sa cosa, pesare a bolare sa cosa, ispaciare a tropu; nàrrere o fàere ispropósitos / disbaratai un'animali = pònnerelu a tropu a triballare
Sinonimi e contrari
aperdimentare,
distrúere,
isbaire,
ispazetare,
ispèldere,
ispeldisciare,
istravuciare
/
desatinai
| ctr.
avitare
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
mener une vie déréglée
Inglese
to lead a dissolute life
Spagnolo
desbaratar
Italiano
menare una vita sregolata
Tedesco
ein unsittliches Leben führen.
descadèssiri , vrb Sinonimi e contrari decairi Etimo spn., itl. decaecer + scadere.
descaminàu , agt, nm Definizione chi o chie, in camminu, in viàgiu, at tentu o tenet istrobbu mannu Frasi totus is descaminaus, siant in terra o in mari, sendi a bosu incumandaus no podint perigulai.
descansàre , vrb: discanciai,
discansai,
discansare,
discantzai,
discassare Definizione
istare a discantzu, pausandho, gosare discantzos, cosas de recreu o chi no arrechedent peruna pelea, fintzes istare a chistionu cun ccn.
Sinonimi e contrari
pasai
Frasi
ita apu tentu in custa vira? apu sempri ghimallau, trabballendi dugna cira, no mi seu mai discantzau ◊ asuta de una mata dha biu discantzendu: dha miru, mi acatu chi prus no podiat iscampai de mei, mischina, currendu (E.Pintor Sírigu)◊ fui totu s'ora discanciandumí cun d-unu, a chistionu
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
reposer
Inglese
to rest
Spagnolo
descansar
Italiano
riposare
Tedesco
ausruhen.