depèndhere, depèndiri , vrb: atepèndhere,
dipèndhere,
dipèndiri Definizione
agiummai coment’e pèndhere de ccn. o de calecuna cosa, in su sensu de no èssere desesi a contu suo e duncas de dèpere istare a su chi bolet s'àteru; si narat fintzes in su sensu, foedhandho de cosas, chi si depent a… o chi benint de… (càusa cosa chi dhas faet naschire)/ pps. dipesu, dipéndiu; dipendhet! (nau pruscatotu pro abbétia) = tocat a biri si…
Frasi
immoi seu líbberu, no dipendu de nemus ◊ su teracu dipendhet de su mere ◊ de custu filu so bidindhe su cabu ma no de ue dipendhet ◊ cussa detzisione dipendhet de su síndhigu ◊ dèu ti dh'apu promítiu e immoi dipendit totu de tui ◊ sa vida de s'ómini no dipendit de is bènis chi tenit, mancai siat arricu
2.
ses columba depesa dae nóbbiles arratzas ◊ dae su babbu e dae sa mama li est dipesu, si est gai ◊ totu custos benes li sunt dipesos de sa famíllia ◊ tui ses dipéndiu de genti mala! ◊ de su fritu chi at sufridu ndhe li est dipesa una prummonite ◊ custu dannu est dipesu de su malu cabu ◊ su malumore dae ite est dipesu? ◊ de comenti est dipéndiu s'universu no dh’at cumpréndiu nisciunus (C.Marongiu)
3.
dèu gei bollu comporai: dipendit cantu mi fait pagai!
Cognomi e Proverbi
prb:
tristu e míseru a chie dipendhet de s'àteru!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
dériver,
tirer
Inglese
to derive
Spagnolo
depender,
derivar
Italiano
dipèndere,
derivare,
provenire
Tedesco
abhängen von,
stammen.
dèpere , vrb: depi,
dèpiri,
dèvere,
tèpere Definizione
tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent
Sinonimi e contrari
gèpere
Frasi
depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica
2.
su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?!
3.
sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca
4.
non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote!
5.
fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai
Cognomi e Proverbi
prb:
chini timit cosa depit
Etimo
ltn.
debere
Traduzioni
Francese
devoir
Inglese
must,
to have to,
to be obliged
Spagnolo
deber,
tener que
Italiano
dovére
Tedesco
müssen,
sollen,
schuldig sein,
dürfen.
deperiméntu , nm Definizione foedhandho de un’organísimu, su andhare de male in peus de fortzas, su pèrdere is fortzas po pagu nutrimentu o maladia Sinonimi e contrari afesimentu / cdh. dipirimentu.
deperíre , vrb Definizione su andhare de male in peus de fortzas, su pèrdere is fortzas po su pagu nutrimentu o fintzes po maladia Sinonimi e contrari fadicare, irmarrire | ctr. abboniare, ingrassai, mediare.
deperíu , pps, agt Definizione de deperire Sinonimi e contrari afésiu, fadicadu, immarriu | ctr. folte Frasi si fut acatada ca furiat deperiu meda, morendu de fàmini.
dèpi dèpere
depidòre, depidòri , agt, nm Definizione
chi o chie depet cosa a un'àteru
Sinonimi e contrari
gepidore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
débiteur
Inglese
debtor
Spagnolo
deudor
Italiano
debitóre
Tedesco
schuldig,
Schuldner.
dépidu , pps, nm: dépiru,
dépitu Definizione
de dèpere; dinare o àteru chi si depet a ccn. (in custu sensu fintzes upm)/ a/c. dépiu pps. a sa campidanesa mescamente in poesia dhu narant fintzes in su sensu de pótidu/pótziu
Sinonimi e contrari
dévidu
/
gépidu
Modi di dire
csn:
pònnere d. = comporare a dépidu, fàghere a dépidu; tiràrendhe unu d. = arrennèsciri a si dhu fai pagai; ischitire unu d. = pagàrelu, catzàresi su d.; dare o leare a d. = a fidu; èssiri malu, légiu, chei su d. = malu, feu meda
Frasi
so dépidu andhare deo a fàghere sa cosa ca no l'as fata tue ◊ l'at dépidu nàrrere a su cumpanzu si li daiat una manu de azudu ◊ at dépiu bufare una cíchera de cafeo ◊ si funt dépirus cojai a sa lestra
2.
dépidos no ndhe ponzo, ca sunt che gutiu intro de muru ◊ malu a pagare, lampu: no ndhe li poto tirare su dépidu! ◊ biviant chene anneos e ne dévitos ◊ cun s'incunza chi fato mi che bogo sos dépidos ◊ a dépidu no ti daent nudha ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt barriados de dépidos ◊ su dépidu si depet torrare!◊ cussu est càrrigu de dépiru!
3.
cussu no si abbarrat in dépidu: si ndhe lis faghes, de bene, za si ndhe ammentat
Cognomi e Proverbi
prb:
dépidu no prúdicat
Traduzioni
Francese
dette
Inglese
debt
Spagnolo
deuda (f),
debido
Italiano
débito
Tedesco
zustehend,
schuldig,
Schuld.
depiladúra , nf Definizione
genia de ispilidura, su si ndhe bogare, mescamente a tiradura, su pilu de is cambas, de subrecos, comente faent medas féminas
Traduzioni
Francese
épilation
Inglese
depilation
Spagnolo
depilación
Italiano
depilazióne
Tedesco
Enthaarung,
Depilation,
Epilation.
depilàre , vrb Definizione segare, bogare a tiradura su pilu de cambas, de subrecos, chígios, comente faent medas féminas.
dèpiri dèpere
dépitu, dépiu dépidu
depòniri, depònnere , vrb Definizione
in is dibbatimentos, su foedhare de is testimòngios; lassare istare / ndhe at depostu s'idea = si est istorrau, at cambiadu idea
Sinonimi e contrari
ispònnere
2.
nachi ti cheres laureare: depònendhe s'idea chi est mezus
Traduzioni
Francese
témoigner
Inglese
to testify
Spagnolo
declarar,
dejar
Italiano
testimoniare
Tedesco
bezeugen.
deposàre , vrb Definizione pònnere, pausare comente faet su fundhurúgiu o ludàciu chi si ponet in su fundhu de s'istrégiu de binu, ógiu e cosas deasi Sinonimi e contrari posai Frasi sa nàfata at deposadu ◊ no toches custa cosa ca depet deposare.
depòsca dabòscas
deposcíndi daboschíndhe
depositài, depositàre , vrb Definizione pònnere, arrimare, lassare, giare in depósitu o in calecunu logu.
depositàriu , agt Definizione chi o chie mantenet o chistit calecuna cosa agiummai coment'e in d-unu depósitu, a sa segura.
depósitu , nm: dipósitu Definizione
logu fatu po arrimare o chistire sa cosa, trastos o fintzes màchinas e mezos mannos: fintzes istrégiu mannu o genia de bartza manna (mescamente po abba); sa cosa o valore chi si arrimat o chi si ponet
Sinonimi e contrari
camasinu
Frasi
sos tubbos de s'abba chi s'isterrent introidha benint de su depósitu ◊ cust'àutobbus est andhendhe a depósitu e no si frimmat
2.
su flúmini, in is campus, candu abbàsciat fait unu depósitu de terra e de arena
Traduzioni
Francese
dépôt
Inglese
warehouse
Spagnolo
depósito,
tanque
Italiano
depòsito
Tedesco
Aufbewahrung,
Depot,
Behälter,
Einlage.
depositziòne, depositziòni , nf Definizione cosa chi si narat, mescamente su chi narant is testimòngios in is dibbatimentos.