depressiòne , nf Definizione
pressione bàscia, paga, foedhandho de tempus; farta grave de gana, nau de gente chi si est pérdia meda de ànimu o chi no tenet prus coràgiu o fortza de parare fronte a is dificurtades fintzes de pagu contu
Sinonimi e contrari
abbatimentu,
afrigimentu,
scoramentu,
sprestocadura,
triltura
Traduzioni
Francese
dépression,
mélancolie
Inglese
depression
Spagnolo
depresión
Italiano
depressióne
Tedesco
Tiefdruck,
Depression,
Niedergeschlagenheit,
Schwermut.
deprofúndis , nm Definizione dae fundhu: foedhu latinu númene de una pregadoria, de unu salmu.
depuradòre, depuradòri , nm Definizione
impiantu prus che àteru po fàere pausare e illimpiare s’abba de is fognas
Traduzioni
Francese
dépurateur
Inglese
depurator
Spagnolo
depurador
Italiano
depuratóre
Tedesco
Reiniger.
depurài, depuràre , vrb Definizione
bogare o seberare s'àliga o àtera malesa de mesu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
limpiai
| ctr.
imbratare
Frasi
prummones e runzones depurant su sàmbene
Traduzioni
Francese
dépurer
Inglese
to depurate
Spagnolo
depurar
Italiano
depurare
Tedesco
reinigen.
depurassiòne , nf Definizione su depurare.
depústis debústis
deputàdu, deputàtu, deputàu , nm Definizione unu, essiu eletu, chi ant votau po fàere parte de un'assemblea legislativa.
deragliaméntu , nm Definizione su che essire fora de is binàrios, nau prus che àteru de is trenos Sinonimi e contrari desviamentu.
deragliàre , vrb Definizione
essire fora de binàriu
Traduzioni
Francese
dérailler
Inglese
to go off the rails
Spagnolo
descarrilar
Italiano
deragliare
Tedesco
entgleisen.
derdícia , nf, nm: desdícia,
dirditza,
disdícia,
disdíciu,
disdíscia,
disditza Definizione
su tènnere dannos, su andhare male is cosas chentza ndhe àere neghe
Sinonimi e contrari
digràtzia,
malafada
| ctr.
dícia,
diciosia
Frasi
pro malasorte e derdícia at bénnidu a fama unu poeta ◊ mai mi est saltiadu intro 'e sa mente de pregare disdícia o mala fada (Prantaferru)◊ daghi su sole iscumparit piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie ◊ bi at disdícia niedha subra de sas cussorzas nostras! ◊ no dh'interessant ne is prexus ne is dolus, ne sa sorti ne su disdíciu ◊ ite disdícia sa mia!…
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
malheur
Inglese
misfortune
Spagnolo
desdicha
Italiano
disgràzia,
disavventura
Tedesco
Ungelegenheit.
derditzàu deldiciàdu
derèta , nf: drelta,
dresta Definizione
una de is duas manos, sa prus àbbile, manu bona (po is prus, ca sinono po is mànchinos est s'àtera)
Sinonimi e contrari
manuesta,
esta
| ctr.
manca
Frasi
a sa dereta, in coxina, una porta donat a is aposentus ◊ e a drelta si girat e a manca, unu chíndhalu paret in die de bentu ◊ in cussa calara, a dereta dhoi est su campusantu ebreu ◊ si mi mancas tue est che a mi mancare sa destra ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu
Cognomi e Proverbi
smb:
Deretta
Traduzioni
Francese
droite
Inglese
right hand
Spagnolo
derecha
Italiano
dèstra
Tedesco
Rechte.
deretàda , nf Definizione filada, bandha a cara a ue si andhat o si movet una cosa o ccn. Sinonimi e contrari ala, bandha, deretu 2, infilada, leada Frasi amus cambiadu deretada e semus tucados a un'àteru logu Etimo srd.
deretàre , vrb: adaretzai Definizione
fàere dritu, deretu, pònnere prantau o chi si potzat aguantare a solu, chistire assentau, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat; imbucare, andhare o punnare a cara a calecunu logu, cumenciare a fàere calecuna cosa; fintzes lòmpere, giare a pitzu a ccn.
Sinonimi e contrari
acampaniare,
acodomai,
aconciai,
aggheretzare,
assantai,
assetiai,
indritare
/
abiai,
comentzari,
coviare 1,
incaminare,
incarrebai,
temperare
| ctr.
isordulare
2.
su pastore nche deretabat sas crapas ribu ribu ◊ su pastore at deretau su bestiàmene a su miliacru ◊ at deretau a prànghere, a pròghere ◊ a ube sezis deretandhe? ◊ si deretant a sa funtana a si labare ◊ totu cussas cambiales… giai ti ndhe as a abbizare candho deretant a ti arribbare sos pacamentos!
3.
si li dereto a costas che lu collint chin sa panga!
Etimo
ltn.
directiare
Traduzioni
Francese
diriger,
se diriger
Inglese
to direct
Spagnolo
dirigir,
dirigirse
Italiano
dirìgere
Tedesco
richten.
derétu , nm: diritu Definizione
su pertocare o tocare de una cosa a unu, e fintzes sa cosa chi dhi tocat segundhu sa lei, is costumas, o s'arrexone; is leis, s'istúdiu de is leis
Modi di dire
csn:
èssere in diritu, leare, pèrdere su d.; abarrai in su d. suu = pretènnere petzi su chi li tocat de diritu
Frasi
deo so in su deretu meu ◊ su diritu a su trabballu de sa lei est nomenau ma non nci ndi at de prus oguali abetu acacigau ◊ cherimos chi si trabballet pentzandho a sos deretos de sos pipios e de sos zòvanos
Etimo
ltn.
*derectus
Traduzioni
Francese
droit
Inglese
right
Spagnolo
derecho
Italiano
diritto
Tedesco
Recht,
Jura.
derétu 1 darétu
derétu 2 , nm Definizione
parte de ue ccn. cosa benit, o a ue andhat
Sinonimi e contrari
bandha,
filada
/
tretu
Frasi
cussu connoschet su deretu de sos bentos ◊ babbu si setziat de fronte a su fogu in sa tziminea sempre in su matessi deretu, ca cussu fit su postu sou
Traduzioni
Francese
direction
Inglese
direction
Spagnolo
dirección
Italiano
direzióne
Tedesco
Richtung.
deretúra , nf: adderetura Definizione sa leada o bandha a ue est andhandho una cosa; coment'e númene s'impreat in su sensu de calecuna cosa de bonu Frasi su tempus est in deretura: est postu in abba, in chirca de pròere 2. su chelu ti diat deretura! Etimo itl. dirittura.
derfínu , nm: drofinu, drufinu, trunfinu Definizione genia de animale mannu de mare, intelligente e àbbile: est a bisura de pische ma faet is fígios che àteros animales mannos de terra Sinonimi e contrari gorfinu Frasi s'intendhent sos tzúntzios de sos drufinos Terminologia scientifica anar, delphinus delphis.