depressiòne , nf Definitzione
pressione bàscia, paga, foedhandho de tempus; farta grave de gana, nau de gente chi si est pérdia meda de ànimu o chi no tenet prus coràgiu o fortza de parare fronte a is dificurtades fintzes de pagu contu
Sinònimos e contràrios
abbatimentu,
afrigimentu,
scoramentu,
sprestocadura,
triltura
Tradutziones
Frantzesu
dépression,
mélancolie
Ingresu
depression
Ispagnolu
depresión
Italianu
depressióne
Tedescu
Tiefdruck,
Depression,
Niedergeschlagenheit,
Schwermut.
deprofúndis , nm Definitzione dae fundhu: foedhu latinu númene de una pregadoria, de unu salmu.
depuradòre, depuradòri , nm Definitzione
impiantu prus che àteru po fàere pausare e illimpiare s’abba de is fognas
Tradutziones
Frantzesu
dépurateur
Ingresu
depurator
Ispagnolu
depurador
Italianu
depuratóre
Tedescu
Reiniger.
depurài, depuràre , vrb Definitzione
bogare o seberare s'àliga o àtera malesa de mesu de calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
limpiai
| ctr.
imbratare
Frases
prummones e runzones depurant su sàmbene
Tradutziones
Frantzesu
dépurer
Ingresu
to depurate
Ispagnolu
depurar
Italianu
depurare
Tedescu
reinigen.
depurassiòne , nf Definitzione su depurare.
depústis debústis
deputàdu, deputàtu, deputàu , nm Definitzione unu, essiu eletu, chi ant votau po fàere parte de un'assemblea legislativa.
deragliaméntu , nm Definitzione su che essire fora de is binàrios, nau prus che àteru de is trenos Sinònimos e contràrios desviamentu.
deragliàre , vrb Definitzione
essire fora de binàriu
Tradutziones
Frantzesu
dérailler
Ingresu
to go off the rails
Ispagnolu
descarrilar
Italianu
deragliare
Tedescu
entgleisen.
derdícia , nf, nm: desdícia,
dirditza,
disdícia,
disdíciu,
disdíscia,
disditza Definitzione
su tènnere dannos, su andhare male is cosas chentza ndhe àere neghe
Sinònimos e contràrios
digràtzia,
malafada
| ctr.
dícia,
diciosia
Frases
pro malasorte e derdícia at bénnidu a fama unu poeta ◊ mai mi est saltiadu intro 'e sa mente de pregare disdícia o mala fada (Prantaferru)◊ daghi su sole iscumparit piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie ◊ bi at disdícia niedha subra de sas cussorzas nostras! ◊ no dh'interessant ne is prexus ne is dolus, ne sa sorti ne su disdíciu ◊ ite disdícia sa mia!…
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
malheur
Ingresu
misfortune
Ispagnolu
desdicha
Italianu
disgràzia,
disavventura
Tedescu
Ungelegenheit.
derditzàu deldiciàdu
derèta , nf: drelta,
dresta Definitzione
una de is duas manos, sa prus àbbile, manu bona (po is prus, ca sinono po is mànchinos est s'àtera)
Sinònimos e contràrios
manuesta,
esta
| ctr.
manca
Frases
a sa dereta, in coxina, una porta donat a is aposentus ◊ e a drelta si girat e a manca, unu chíndhalu paret in die de bentu ◊ in cussa calara, a dereta dhoi est su campusantu ebreu ◊ si mi mancas tue est che a mi mancare sa destra ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Deretta
Tradutziones
Frantzesu
droite
Ingresu
right hand
Ispagnolu
derecha
Italianu
dèstra
Tedescu
Rechte.
deretàda , nf Definitzione filada, bandha a cara a ue si andhat o si movet una cosa o ccn. Sinònimos e contràrios ala, bandha, deretu 2, infilada, leada Frases amus cambiadu deretada e semus tucados a un'àteru logu Ètimu srd.
deretàre , vrb: adaretzai Definitzione
fàere dritu, deretu, pònnere prantau o chi si potzat aguantare a solu, chistire assentau, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat; imbucare, andhare o punnare a cara a calecunu logu, cumenciare a fàere calecuna cosa; fintzes lòmpere, giare a pitzu a ccn.
Sinònimos e contràrios
acampaniare,
acodomai,
aconciai,
aggheretzare,
assantai,
assetiai,
indritare
/
abiai,
comentzari,
coviare 1,
incaminare,
incarrebai,
temperare
| ctr.
isordulare
2.
su pastore nche deretabat sas crapas ribu ribu ◊ su pastore at deretau su bestiàmene a su miliacru ◊ at deretau a prànghere, a pròghere ◊ a ube sezis deretandhe? ◊ si deretant a sa funtana a si labare ◊ totu cussas cambiales… giai ti ndhe as a abbizare candho deretant a ti arribbare sos pacamentos!
3.
si li dereto a costas che lu collint chin sa panga!
Ètimu
ltn.
directiare
Tradutziones
Frantzesu
diriger,
se diriger
Ingresu
to direct
Ispagnolu
dirigir,
dirigirse
Italianu
dirìgere
Tedescu
richten.
derétu , nm: diritu Definitzione
su pertocare o tocare de una cosa a unu, e fintzes sa cosa chi dhi tocat segundhu sa lei, is costumas, o s'arrexone; is leis, s'istúdiu de is leis
Maneras de nàrrere
csn:
èssere in diritu, leare, pèrdere su d.; abarrai in su d. suu = pretènnere petzi su chi li tocat de diritu
Frases
deo so in su deretu meu ◊ su diritu a su trabballu de sa lei est nomenau ma non nci ndi at de prus oguali abetu acacigau ◊ cherimos chi si trabballet pentzandho a sos deretos de sos pipios e de sos zòvanos
Ètimu
ltn.
*derectus
Tradutziones
Frantzesu
droit
Ingresu
right
Ispagnolu
derecho
Italianu
diritto
Tedescu
Recht,
Jura.
derétu 1 darétu
derétu 2 , nm Definitzione
parte de ue ccn. cosa benit, o a ue andhat
Sinònimos e contràrios
bandha,
filada
/
tretu
Frases
cussu connoschet su deretu de sos bentos ◊ babbu si setziat de fronte a su fogu in sa tziminea sempre in su matessi deretu, ca cussu fit su postu sou
Tradutziones
Frantzesu
direction
Ingresu
direction
Ispagnolu
dirección
Italianu
direzióne
Tedescu
Richtung.
deretúra , nf: adderetura Definitzione sa leada o bandha a ue est andhandho una cosa; coment'e númene s'impreat in su sensu de calecuna cosa de bonu Frases su tempus est in deretura: est postu in abba, in chirca de pròere 2. su chelu ti diat deretura! Ètimu itl. dirittura.
derfínu , nm: drofinu, drufinu, trunfinu Definitzione genia de animale mannu de mare, intelligente e àbbile: est a bisura de pische ma faet is fígios che àteros animales mannos de terra Sinònimos e contràrios gorfinu Frases s'intendhent sos tzúntzios de sos drufinos Terminologia iscientìfica anar, delphinus delphis.