desclavài , vrb Definizione su ndhe leare o bogare is craos a sa cosa incravada Sinonimi e contrari isclavai | ctr. craitare.
desclosài , vrb: discrosai Definizione istacare, bogare de pare, istesiare is oros de calecuna cosa, de duas cosas Sinonimi e contrari abbèrrere, dissegliai, dissigillai, issizigliare, sclosai | ctr. crosai, serrai Etimo ctl. desclòs.
descuídu , nm: discódiu,
discóidu,
discoiru,
discuidu,
discúidu,
discúitu Definizione
su lassare is cosas a trascuru, chentza fatas, su tirare a longas po pagu incuru
Sinonimi e contrari
abbandhonu,
disamparu,
discodiau,
scabudu,
scoidu,
trascura,
trascuràntzia
/
cdh. scuntivíciu
| ctr.
coidade,
contibizu,
presse
Frasi
si morjo goi est discódiu meu ◊ ancu ti si ponzat su discódiu! ◊ dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu ◊ apo pérdidu sa missa pro discúidu
2.
su discódiu no fit debbadas si su fizu no fit galu torrau!
Cognomi e Proverbi
prb:
su discóidu est cumpanzu de sa malasorte
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
négligence coutumière
Inglese
shabbyness
Spagnolo
descuido
Italiano
trascuratézza,
grave negligènza
Tedesco
Nachlässigkeit.
desdèni , nm: disdeni Definizione
s'arrennegu, su fele forte chi si provat po ccn. cosa o chistione chi dispraxet
Sinonimi e contrari
annébbiu,
atédiu,
collóbbia,
dildignu
| ctr.
piachere
Frasi
intendit grandu arrabiori in coru e unu forti disdeni po is atzionis fatas contras de su fradili
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
indignation
Inglese
disdain,
anger
Spagnolo
desdén
Italiano
sdégno,
corrúccio
Tedesco
Groll.
desdícia derdícia
desdorài , vrb Definizione
fàere bregúngias, imbrutare de cosas de disonore
Sinonimi e contrari
abbituperare,
afrentai,
aggravae,
disondrare,
disprejare,
innorare,
ispresciare
Traduzioni
Francese
déshonorer
Inglese
to dishonour
Spagnolo
deshonrar
Italiano
disonorare
Tedesco
entehren.
desdòru , nm: dildoru,
disdoru Definizione
bregúngia manna, cosa chi faet disonore
Sinonimi e contrari
cavanile,
desonra,
discréditu,
innóriu
Traduzioni
Francese
déshonneur
Inglese
dishonour
Spagnolo
desdoro
Italiano
disonóre,
ignomìnia
Tedesco
Schande.
deségus daesécus
desèi , avb: desesi (desèsi,
desési)
disesi Definizione
de sesi: sentza s'agiudu de nemos, a solu (s'impreat cun css. persona e númeru: camino, caminas, caminat, caminamus, caminades, caminant desesi), chentza chi nesciunu si dh'apat cumandhau / lassare a unu desesi = lassàrelu istare, lassaidhu a pèrdiri
Sinonimi e contrari
isseissè,
passei,
peresè,
perisse
/
cdh. daparedhu
Frasi
no bastat ca su soli intrat desesi dh'as artziau s'aliotu puru! ◊ desesi si che isparant sos cannones!… (C.Buttu)◊ is cincuanta francus po su cínema mama mi dhus donàt desèi
2.
lassàelu desesi: no bos segheraes chi est nighedhu de cantu est cotu?! ◊ làssalos desesi: no los sigas a intriscare! ◊ làssami desesi, no so in chirca de zogos! ◊ cussa cosa la fato desesi, chentza chi mi fortzet neune
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
spontanément
Inglese
by oneself,
spontaneously
Spagnolo
de por si,
solo
Italiano
da sé,
spontaneaménte
Tedesco
allein,
spontan.
deséltu , agt, nm: desertu Definizione
logu de disisperu, assoladu, inue no dhue at nemos, o no dhue creschet nudha o est difícile mannu a dhue campare, irbandhonau chentza perunu contivígiu
Sinonimi e contrari
aréticu,
assoladu
/
cdh. diseltu
Frasi
in custu logu desertu no si che agatat nudha
2.
custa cussorja l'amus a bídere froria: ma su desertu de s'ànima badhu si at a frorire pustis mortu a su nessi! ◊ sa campànnia tandho fut ancora totu a demàniu, unu desertu!
Traduzioni
Francese
désertique,
désert
Inglese
desert
Spagnolo
desértico,
desierto
Italiano
desèrtico,
desèrto
Tedesco
wüst,
Wüste.
desemplàdu , agt Definizione
chi no si ndhe connoschet àteru, gai, chentza s’oguale, chentza paragone
Sinonimi e contrari
ispantosu,
istraordinàriu
Frasi
su chi podet sutzèdere est desempladu
Traduzioni
Francese
extraordinaire,
exceptionnel
Inglese
extraordinary
Spagnolo
extraordinario,
inusitado
Italiano
straordinàrio,
inusitato,
eccezionale
Tedesco
außergewöhnlich,
ungebräuchlich.
desenclavài , vrb: disinclavai Definizione iscravare e calare s'incravau de sa grughe Sinonimi e contrari isclavai | ctr. incravare.
desenterrài , vrb Definizione bogare de asuta de terra, iscarragiare trochendho sa terra Sinonimi e contrari | ctr. interrare, tudai.
deseredàre , vrb: diseredai, diseredare Definizione leare s'eredidade a unu lassandhodhu chentza s’interessu chi dhi iat a dèpere tocare de is mannos Sinonimi e contrari irredare, iseredare.
desertàre , vrb Definizione nau de logu, abbarrare o lassare solu, chentza gente Frasi s'iverru est fritu: si desertat su litu, sas àrvules s'ispozant, essit dae sa tupa su sirvone.
desértu deséltu
desèsi desèi
desessídu , agt: dessessidu Definizione
chi no est in se, chi est fora de se, macu deunudotu
Sinonimi e contrari
afoglietadu,
ammachiau,
dischissiau,
disvariadu,
ilvariadu,
irresessidu
| ctr.
giustu,
sàbiu
Frasi
sunt mentes desessidas e illusas, ànimas sentza Deu e concas busas ◊ calchi bolta est calculadu coment'e foras de isse, desessidu ◊ discurres cun sa mente desessida: no bides chi ses narzendhe machines?!
Traduzioni
Francese
forcené
Inglese
mad
Spagnolo
desatinado
Italiano
forsennato
Tedesco
rasend.
desfallíre , vrb Definizione
bènnere mancu, pèrdere is fortzas, orrúere
Sinonimi e contrari
abbadherigare,
ammortie,
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare,
intostai,
istenteriai,
sdemmaniai
| ctr.
solbèschere
Etimo
ctl.
desfallir
Traduzioni
Francese
s'évanouir
Inglese
to faint
Spagnolo
desmayarse,
desfallecer
Italiano
venir méno,
svenire
Tedesco
in Ohnmacht fallen.
desinéntzia , nf Definizione
sa de duas partes de unu númene o agetivu, sa lassada o essia chi faet in finitia, sa chi narat ite genia de foedhu est, si inditat una o prus de una cosa, si custa est pentzada coment’e mascu o fémina; in is verbos, sa desinéntzia inditat chie est cussu chi faet s'atzione o de chie si foedhat, narat de is tempos de s'atzione e si custa est de abberu o solu dàbbile o cumandhada
Traduzioni
Francese
désinence
Inglese
termination
Spagnolo
desinencia
Italiano
desinènza
Tedesco
Endung.