ilmarruncàre , vrb: ismarruncare Definition bogare o pèrdere is dentes (nau fintzes de ferramentas), pèrdere is casciales Synonyms e antonyms irdentae / ildentighedhare 2. tenzo su serracu totu ilmarruncadu 3. sa conca de su mortu zughiat sas barras a serra, totu ismarruncadas Etymon srd.
ilmaschiàre , vrb: ismaschiare Definition
arrasigare su pedhutu de is pedhes conciadas; ispertare o iscrarire sa boghe, giare unu cropu sicu, un’arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi, un’iscrémiu, ma chentza ispudu (coment’e po ndhe bogare ispurgadura), fintzes po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa, de avertimentu / ferru de ismaschiare = ferru addatu pro ndhe rasigare su pedhutu de sas pedhes
Synonyms e antonyms
burruscinai,
iscarrusciai,
iscremiare,
sdorrosciai
2.
fit ilmaschianne e tussianne po si fàghere a intènnere de sos àteros (A.Cossu)◊ apo ilmaschiadu ma no mi at cumpresu ca si depiat calliare
3.
cussu cheret ilmaschiadu ca est nanne cosas chi no annant bene!
Translations
French
graillonner
English
to clear one's throat
Spanish
carraspear
Italian
liberare la góla dal catarro
German
sich räuspern.
ilmàschiu , nm Definition
cropu sicu, a arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi ma chentza ispudu, po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa
Synonyms e antonyms
burrúscinu,
iscadrúsciu,
iscrémiu,
rózita,
sdorrósciu
2.
cuss'ómine a s'ilmàschiu si arrennegat
Etymon
srd.
Translations
French
toussotement
English
clearing one's throat
Spanish
carraspera
Italian
ràschio
German
Räuspern.
ilmatadúra , nf: ismatadura Definition trebballu chi si faet segandhondhe su matedu illimpiandho unu terrenu po dh’arare Synonyms e antonyms ispatonzu, matadura Etymon srd.
ilmeltzàdu , nm: immertzadu Definition s’istentina prus grussa o larga de un’animale (porcu, brebè) furriada e prena de orrughedhos de petza de còere a orrostu Synonyms e antonyms boltadu, longus Scientific Terminology mng.
ilmenàre , vrb Definition menguare, miminare una cosa, nau fintzes in su sensu de digirire Sentences si pesant'e istògomo mi abbizo, pro ilmenare su cichete impreo (Mortello).
ilmentigàdu , pps, agt: immentrigadu Definition
de ilmentigare; chi dh’ant immentigau; nau de ccn., chi imméntigat is cosas, nau mescamente de persona antziana
Synonyms e antonyms
iscaéssiu,
olvidadu
/
cdh. isminticatu
/
conchischeréscidu,
olvidosu
2.
Bàrbara, chi as in chelu sa cadrea, ismentigadu no ndhe lessas unu! (Sozu)◊ Deus no at fizos ismentigados
3.
sa zente manna, ca est tzimiada, est immentrigada puru
Translations
French
oublié,
oublieux
English
forgetful,
forgot
Spanish
olvidado,
olvidadizo
Italian
dimenticato,
diméntico
German
vergessen,
uneingedenk.
ilmentigàre, ilmentigràre , vrb: ilmentrigare,
imentrigare,
immenticare,
immentigai,
immentigare,
immentrigare,
irmenticare,
irmentigare,
ismenticare,
ismentigare Definition
essire o pèrdere una cosa de mente; cricare de no arregodare, una cosa, fàere finta de nudha, a manera de no ndhe fàere prus contu
Synonyms e antonyms
iscadèssere,
obbriviri,
olvidai,
variai
| ctr.
ammentare,
arragodai,
subènnere
Idioms
csn:
bufare abba de imméntiga mundhos = iscarèsciri totu, èssiri conca ischeréscia, no si arregordai prus de su chi si depit fai; immentrigàresi che mortu = iscarescirisí deunudotu de una cosa; lassare a s'immentrigada = cricare de immentigare, lassare chi s'imméntighet
Sentences
si liu namus nois si nche irménticat ◊ ilmentigràndhemi de s'averténtzia, mi so postu in caminu ◊ essendhe allegros, calchi bolta nos immentigamus de s'avilimentu ◊ mi ndhe so irmentigadu de su chi depia fàghere ◊ mi che l'apo totu irmentigadu su chi mi aias nadu
2.
fiat pasteri e sétziu in sa mesa pariat chi aiat bufau abba de imméntiga mundhos ◊ naemidhi un’iscuta: dogni borta chi essis paret ca ti giànt s’abba imméntiga mundhos!
Surnames and Proverbs
prb:
su perdonare est de sàbios, s'irmentigare de macos
Etymon
itl.
Translations
French
oublier
English
to forget
Spanish
olvidar
Italian
dimenticare
German
vergessen.
ilméntigu , nm: imméntigu,
imméntrigu,
irménticu,
irméntigu,
isméntigu Definition
su irmentigare, su essire de una cosa de sa mente
Synonyms e antonyms
imméntiga,
iscaessidura,
obblevione,
olvidu,
scarescimentu
/
cdh. sménticu,
smínticu
| ctr.
ammentu,
arragodu
Sentences
su papàile dat s'imméntrigu, nostru trobeale ◊ est atesu che s'isméntigu ◊ s'allega intrat in su niedhore de s'irménticu
Etymon
srd.
Translations
French
oubli,
amnésie
English
forgetfullness,
loss of memory
Spanish
olvido,
descuido
Italian
dimenticanza,
amnesìa
German
Vergessen,
Amnesie.
ilmentrigàre ilmentigàre
ilménu , nm Definition su ilmenare, méngua, illébiu Sentences tocat chi lu fates po ilmenu de su pecadu!
ilmeràre , vrb: ismerare,
smerai Definition
su si fàere in bàtoro po ccn., fàere de totu pommore de unu, po dh’agiudare; fintzes bogare sa cosa de un’istrégiu tropu prenu; a logos dhu narant in su sensu de s’incantare, de si meravigliare, ispantasiare
Synonyms e antonyms
aurzire,
desintragnai,
irfrissurare
/
iscolomare
Sentences
Deus ismerat onnipoténtzia, amore e sabidoria ◊ sucurre sos chi s'ismerant pro bènnere a ti visitare!
3.
a minore ti ndhe ismeravas vadiandhe sa campagna
Etymon
spn.
esmerarse
Translations
French
prodiguer,
se prodiguer
English
to lavish,
to do all one can
Spanish
esmerarse
Italian
prodigare,
prodigarsi
German
verschwenden,
sich ergehen.
ilmeravizàre , vrb Definition fàere o fàere provare meravíglia, ispantu Synonyms e antonyms abbajare, ammaraizare, isbaudire, ispantai, mirificai Sentences su chi piús l'ilmeravizeit fint sas alas (M.Bua).
ilmesisciàre , vrb Definition bogare o menguare sa cosa torrandhodha a sa metade Synonyms e antonyms irmesare Sentences sos annos sa fortza de su tribàgliu in Sardigna s'ilmesisceit ca emigreint a trumas mannas (P.Fogarizzu) 2. a candho a agabbare s'annu sa classe resteit ilmesisciada Etymon srd.
ilmiaulàre , vrb: ismiaulare Definition nau de is gatos, fàere sa boghe Synonyms e antonyms maulai Etymon srd.
ilmiàulu , nm: ismiàulu Definition
sa boghe de is gatos
Synonyms e antonyms
miaulonzu,
màulu
Sentences
s'intendhent tzeltos ismiàulos intro de domo ◊ su gatu in sa gianna est a ràfios e a ilmiàulos
Scientific Terminology
bga
Etymon
srd.
Translations
French
miaulement
English
miaowing
Spanish
maullido
Italian
miagolìo
German
Miauen.
ilmína , nf: immina 1,
irmina,
olmina*,
urmina Definition
s’arrastu chi abbarrat in terra coment’e singiale chi at passau gente o animales, o fintzes cosa chi orruet a terra comente si andhat o si passat
Synonyms e antonyms
addromu,
apeicu,
arrasta,
arrestallu,
frata,
frusa,
iltiga,
peada,
peita,
peuta,
trata
Sentences
s'immina frisca de sos pes umanos giughes ancora crara, o Luna
Translations
French
trace
English
footprint,
track
Spanish
huella
Italian
órma,
tràccia
German
Spur.
ilminorigàre , vrb: imminoricare,
imminorigare,
irminoriare,
irminoricare,
irminorigare,
isminorigare Definition
fàere una cosa prus pitica, prus minore
Synonyms e antonyms
amenguai,
apiciulinai,
impicochire,
impiticai,
ispiticare,
miminare,
mindigai,
minorai,
scimai,
torrae
| ctr.
ammanniae,
crèschere,
immannitare
Sentences
die cun die s'imminórigat su tempus ◊ sos chírcios de su furredhu de ghisa faghent andhendhe e ilminorighèndhesi in mesu
Etymon
srd.
Translations
French
rapetisser
English
to decrease
Spanish
achicar
Italian
rimpicciolire
German
verkleinern.
ilmisòne , nm Definition frammentu de farra de órgiu; genia de pane mannu, grussu, de farra de órgiu Synonyms e antonyms bermisone*, chimisone, erminzone, misone Sentences si solvet chin abba tébia su ilmisone pro ammadrigare sa farina ◊ su ilmisone s'impitat solu po s'olzatu 2. li ant dadu colzu de ilmisone e calchi cocorroi.
ilmodídu , agt: immodidu,
irmodidu,
irmodiu,
smodiu Definition
chi in su fàere est chentza misura, chentza régula, chentza crabbu, mescamente in su sensu de tropu; chi est a tropu
Synonyms e antonyms
illacadu,
malammodidu,
scumpudiu,
sfogonau
/
irgrabbau
Sentences
mi tia èssere vetadu a m'infriscare, tantu bi aiat aldore ilmodidu ◊ siscurigada chi sias: già ses pagu immodida!…(G.Raga)
Scientific Terminology
ntl
Translations
French
démesuré,
excessif
English
immoderate
Spanish
excesivo
Italian
smodato
German
maßlos.