A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

machixógnu machisóngiu

màcia , nf: mància, mantza, marca, màrcia Definition tretighedhu de colore diferente, nau siat de imbrutadura (mescamente candho no ndhe andhat samunandho o fintzes de sa cusciéntzia) e siat po guastu de maladia, puntura de bobboi o cropu in su frutuàriu: is mantzas a logos funt is pintirighinos chi essint in sa pedhe Synonyms e antonyms chéntria, guastu, màcua, navradura, pecu, prodha, taca 3 Idioms csn: mància de pigota = su marcu chi lassat custa maladia; pònniri mància a s'aredadi = èssere de birgonza pro sa parentella Sentences una mància manna in colore iscuru fit marinendhe in mare ◊ portàt màcias orrúbias in totu sa carena ◊ portat sa faci totu a màncias ◊ su cuadhu portat màncias mannas de àteru colori 2. si no giughes mància in sa cusséntzia za si at a bídere ◊ mi at postu una mància chi no ndi andat mai ◊ sa mància originale ◊ prima de ponni màncias fei chi benga sepultau! Surnames and Proverbs smb: Manza Etymon spn. Translations French tache English spot, macula Spanish mancha Italian màcchia German Fleck.

màcia 1 , nf: mància 1, màrcia 2 Definition genia de aparatu de su ferreri po sulare su fogu in sa forredha Synonyms e antonyms fodhe Idioms csn: tirai sa m., as màcias = tirare su fodhe; sonetu a mància = sonete manu a manu, a tastos Sentences is maistros de ferru imperànt sa màcia po atzitzari su fogu ◊ a su ferreri dhi portamu is gortedhus de acutzai e a bortas tiramu sa màrcia Etymon ctl. manxa Translations French soufflet English bellows Spanish fuelle Italian màntice German Blasebalg, Balg.

màcia 2 , nf Definition matedu bàsciu cun cambos e naes medas chi essint de fundhu, a bisura tundha; fintzes fundhu o matzu de cosa prantada Synonyms e antonyms busa 1, macra, mata*, moa 1, tupa Sentences màcia de murdegu e de modhitzi ◊ in sa màcia de sos ruos cantant sos puzones ◊ in s'imbastu bi collocheit su coinzolu cun pumatas, melinzanas e una màcia manna de piberone.

màcia 3 , nf: massa 3, mata 1, matza 1 Definition su tretu de sa carena ue un'animale portat su matzàmene, is istentinas; su matzàmene etotu; parte modhe de calecuna cosa (es. de su pane, fintzes sa parte de contrària de s'unga in sa punta de is pódhighes)/ matziniedhu = nau de frutuàriu, chi est fatu Synonyms e antonyms bentre, busériga Idioms csn: istare, pònneresi o corcare a m. a terra = itl. pròno; a m. in altu, bentre a chelu, in susu = itl. supino; bogare sa mata = pònniri brenti manna, o fintzas ingurti ària a manera de fai a biri sa brenti de prus, coment'e unfrada; sa m. de su pódhighe = pupatza, s'àtera parti de s'unga, itl. polpastrèllo; sa m. de su pipione = sa purpa; sa màcia de s'àlbore = su coro, sa parte de mesu de su truncu; pisci matza bruta = chi fiat satzau candu dh'anti piscau; ómini o fémina matza bruta = isterchibúdidos, malos, tirriosos; betarebbei sa m. in sa cosa (nau cun feli) = papaindi meda; falare sa m. chei s'abe (nadu a frastimu) = essire s'istentina pro crebadura de sa mata, comente cumbinat a s'abe candho punghet; falarecheli sa m. = (nau cun feli, a frastimu), pèrdiri su matzàmini, andai de su corpus; calai sa matza, matza calada = rupire, rupida; bogàreche sa m. a unu = dàreli ifadu, busigàrelu, fàghereli male, segai sa matza; segamentu de matza = cosa o fintzas pessone tropu ifadosa, chi istat semper ponindhe dificurtades, chirchendhe chistiones; matas de piantu, de risu, de fele, de binu, de peta = satzada o, segundu, carda de…; bi at de ndhe falare sa mata (fendi unu trabballu) = est tropu trabballosu, tropu grai; triulare sa mata = fai a gana lègia, furriai s'istògumu; èssere a tríulos de mata = portai s'istògumu trumbullau Sentences bos ndhe cherides bogare sa mata pro nudha: ite ndh'azis de bos disatinare? ◊ candho s'abe punghet, cun sa puntura bi lassat sa mata ◊ cosa bella su daor'e sa matza!…◊ pigat su caboni, dh'ispínniat, ndi dhi bogat sa massa e dhu ponit a còiri ◊ custa chistione nos pesat che contone subra de mata 2. cun sa mata de sos pódhighes carigno una foza ◊ su civraxu chi est a matza crua no fait a dhu papai ◊ su macarrone tundhu s'ischeat cun sa mata de su pódhighe mannu 3. sa mata in cue che lis est falada, ca no si podiant frànghere a un'oru a fàghere de bisonzu!…◊ mànighet sa ua chi cheret mancari bi betet sa mata, ma chentza mi fàghere dannu! ◊ su criedhu s'est illascau a prànghere a ghetu de nche li falare sa matichedha ◊ ello sa mata ti ch'est boghendhe, cussa cosa, chi la leas a corpos?! Surnames and Proverbs smb: Mata, Matta, Matza Scientific Terminology crn Etymon ltn. matia Translations French ventre English belly Spanish barriga, panza, tripa Italian pància German Bauch.

maciacróxu , nm Definition cosa totu betata o intrada apare chentza critériu Sentences custa lana est totu unu maciacroxu.

maciài , vrb: (ma-ci-a-i) massiai, matziai, matziare 1, matzigare Definition pistare, istrecare sa cosa de papare a dentes de dha pòdere digirire méngius Synonyms e antonyms maciulare, mastiai, mastuciare Sentences tui no nci dha fais a dhu maciai, custu, ca est tropu tostau! ◊ issu, candu tenemus macarronis, inveci de matziai a pagu a pagu, in d-una fruchitara su pratu fiat límpiu! 2. mancai barrosu màtzias su frenu! Etymon srd. Translations French mâcher English to chew Spanish masticar Italian masticare German kauen.

maciàmini , nm: matàmene, matàmine, massàmini, matímene, matímine, matúmine, matzàmene, matzàmini, matzímene, matzúmene Definition totu is arremos de sa bentre (istògomo, istentinas, figau e àteru) Synonyms e antonyms busàmene, busellos, matibuzu, minuzàmine / cdh., ttrs. matzímini Sentences amos fatu sa note in su pinnetu arrustindhe matímene porchinu ◊ su matímine, si est sanu, est saboridu prus de sa peta ◊ a papare ant fatu su matzúmene, sa frissura e su sàmbene ◊ custu loi mi unfrat su matzàmini dónnia borta chi ndi papu Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French entrailles English entrails Spanish entrañas Italian interióra German Eingeweide (Pl.).

maciamúrru , nm: matemurru, matimurru, matzamurru, matzimurru Definition genia de supa cun pane o biscotos; pane cotu cun bagna; cosa fata a improdhu, male; matimurru dhu narant fintzes po avolotu, burdellu / fàghere a sa matzimurrina = a coredhu, a improdhu Synonyms e antonyms martiguserzu, matimbródhiu, milciamuredhu / abbunzadura Sentences cussa est genti chi no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta! ◊ mammai su civraxu tostau dhu coit a matzamurru 2. e ite ndhe naras de su matemurru chi sunt cumbinandhe sos zòvanos? ◊ custu coju essit unu matimurru! ◊ de totu custu matzamurru iat cumpréndiu ca megàt de si morri de fàmini Etymon itl. Translations French soupe de pain cuit avec de la sauce English bread cooked with sauce, mess Spanish calandraca, sopa de pan y galletas, barullo Italian mazzamurro German eine Brotsuppesorte, Brotbrei mit Tomatensauce, Hudelei, Heidenlärm.

maciapanéri , agt, nm: martzapaneri, matzapaneri Definition chi o chie pigat s'àteru a ingannu; chi o chie betat totugantu apare Synonyms e antonyms afrascadore, arrebuseri, fraitzu, imbodhiosu, inganneri, tramperi, trasseri / carraxeri, ciaputzeri Sentences cust'amigu miu est brullanu e unu pagu maciapaneri: fatuvatu mi pigat in giru (S.Mastrogiacomo) Etymon srd.

maciàre , vrb: ammaciae, manciai, manciare, mantzare Definition fàere marcos de diferente colore, magas de brutore, mescamente de cosa chi no ndhe andhat; pònnere intzimia de maladia, de guastu; nàrrere fàulas chi noghent a s'onore de s'àteru Synonyms e antonyms macrare, tacare / aciacai, anneciare, colpire, inciacai, tunconire, ticai / innoriare, ofèndhere Sentences sas berveches marciavant de biancu e de sonos sas umbras de sas notes e de sas dies 2. in is intragnas de sa mama sua at pigau una carri manciada de su pecau 3. càgliadi, limba isfrenada, su bastante mi as manciadu! ◊ si in conca tua no ti seras, ti sighis a mantzare s'onore! Etymon spn. Translations French tacher, gâter, corrompre English to stain Spanish manchar, malear Italian macchiare, bacare German beflecken, schädigen, verderben.

maciarèdha , nf Definition mància pitica.

maciarésu , agt: mataresu Definition nau de unu chi portat trassas, filedhos, malítzia Synonyms e antonyms chentupizas, fraissinu, marrascu, prinnigheri, totupizas / moitzu 1 Sentences trabàglia, mataresu, chi su pane lu deves balanzare cun suore! Etymon srd. Translations French rusé, malin, malicieux English mischievous Spanish astuto Italian furbo, malizióso German schlau, pfiffig, listig, verschmitzt.

maciarròni maceròni

macicédhu , nm Definition macitu Synonyms e antonyms batulinu, gatixedhu.

macinài machinàre

màcinu , agt Synonyms e antonyms gheltzu, gréciu, lértzinu, ocrighertzu, ocritortu, sghérciu Sentences no si arregodais de cudhu carabbineri màcinu chi passàt? (M.A.Cappai)

maciochédhu , nm: matzuchedhu Definition macioca pitichedha, orrughedhu de fuste chi is piciochedhos pigant a giogare / giogare a m.: si ponent in duos, atesu unos trinta metros, donniunu acanta a unu cofedhu cun su maciochedhu e unu fuste; cumènciat a giogare unu iscudendho su maciochedhu a cara a s'àteru: custu, comente dhu biet lompendho, dhu depet parare a fuste e iscúdere atesu; si est arrennésciu, in s’ora chi su cumpàngiu chi at cumenciau andhat a ingòllere su maciochedhu, curret de unu cofedhu a s'àteru e po dónnia andhada e torrada si contat unu puntu ma chentza lassare ocupare su cofedhu suo a su cumpàngiu, ca sinono binchet est custu Sentences candu fustus piciochedhus si praxiat a giogai a su matzuchedhu (A.Boi)◊ su matzochedhu fiat un'ispétzia de baseball giogau in duus cun d-un'arrogu curtzu de linna logu de una bòcia Scientific Terminology ggs Etymon srd.

maciochèsa , nf Definition su èssere maciocu, grussu, maduru Synonyms e antonyms grussesa Etymon srd.

maciòci, macióciu , agt: maciúciu, matzotzo Definition chi est bellu grassitu, prenu, nau de is piciochedhos, ma fintzes de animales Synonyms e antonyms massaridhu, paciotu, trodolassu, trunconàciu | ctr. làngiu, romasu, iltrízile Sentences ahn, maschitedhu… nanca est macioci: ita dhi nant? ◊ s'at iscioberau is duas crabiollas chi dhi pariant prus maciocis Surnames and Proverbs smb: Macciucciu Etymon spn. machucho Translations French grassouillet English chubby Spanish regordete Italian grassòccio German feist.