Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

pigiólu , nm: pizolu Definition su pigighedhu fine de cosas de papare, de sa pedhe, de àteru, ma fintzes su corgiolu grussu / su pizolu de s'ovu = siat sa corza, siat su pizighedhu de intro chi abbarrat atacadu a sa corza (candho s'ou est crú) Synonyms e antonyms pidhoncu, villuncu / còglia, colzola, scroxu 2. scoinandu sa fà nci betada su papu a s'àliga e su pigiolu a su palini! Etymon srd. Translations French membrane English membrane Spanish membrana Italian membrana, strato sottile German Membrane.

pigionaciàre , vrb Definition nau de is matas, fàere pigionatzos, fàere cambos noos mescamente in su truncu, in s'arraighina, brionire Synonyms e antonyms afroghedhare, brotai, piglionai, puzonire, rampudhire Sentences su prus de is bortas is arraighinas de sa castagna torrant a pigionaciare (G.Locci) Etymon srd.

pigionàre , vrb Definition pillonai, cassare pigiones a latzu o a pedraghe Etymon srd.

pigionàtzu , nm, nf: pillonàciu, pillonassu, pillonatzu, pilluatzu, pixonatzu, puxonatza Definition fruedha noàdile, cambu nou chi bogant is linnas, mescamente in tretu ue su truncu o cambu grussu dh'ant immuciurrau (o fintzes de fundhu, de is arraighinas) Synonyms e antonyms brione, brossa, cambigiolu, froedha, inseurru, irbrossa, isfraone, rebudhu / cdh. pucioni / prantone Sentences tocat a puliri is matas de is pillonatzus chi crescint in su truncu ◊ is manus si aténdiant a is pilluatzus de is matas chi as prantau ◊ su pillonàciu est po infèrriri 2. sa morti est innòi a ingíriu, currit in is alas de su bentu, iscucullat apalas de is cresuras su pillonatzu de istruncai Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French bourgeon English bud Spanish chupón Italian pollóne German Schößling, Sproß.

pigiòne , nm, nf: pigioni, piglioni, pilgioni, pilloni, pizone, pixone, pugione, puxone, puzona, puzone Definition genia de animale (fintzes upm)totu pilu a pinnias de diferente mannària, cun is alas e cun sa conca a bicu, chi faet su niu, criat e faet su fedu a oos chi frochit (su ladamíngiu chi faet: laina); foedhandho de abe, s'abe noa chi si no est acorrada a unu casidhu nou si che fuit de su casidhu chi est naschia (puzone primarju); in is pinzos de orrobba (gunnedha, camisa), pinniga longa chi si faet po bellesa, una o medas, fintzes in totu su giru de su pinzos; fintzes un'aina (grae, genia de truncu) po aparigiare terra o incodadu candho dhu faent nou / min. pigionedhu, puzonita Synonyms e antonyms ae, ampilla, cedha 1 / ischisciura / pícia 1, pinnica Idioms csn: puzonedhu culinudu = chentza impilidu; su puzone de abe podet èssere: p. de prima barba (su primu), de torraduras de manu, (su de duos), rucratu (su de tres); pei de pilloni = diferentes crezes de erba; agatai is pillonis bolaus, fuius = sa cosa leada, lòmpere apustis de candho tocat, a distempus; pilloni de pudha = pudhighinu; pilloni de òru = fiadu de malos pes, pessone mala; pugione de santa Lughia, pixone de santa Maria = arrúndili; puzone de santu Martinu o de santu Pedru = cacaribos (alcedo atthis); puzone de beranu = atrapadita, passailanti; puzone de turre, de palatu = purfurarzu; pilgioni de noti = alibedhe; puzone de pecatu = mariposa; puzonedhos de pasta = zenia de durche; pàrriri pilloni in punt'e pértia = che puzone in nae, sempre apunta a tucare, nadu fintzas de pessone chi no tenet frimmesa; drommiri a sonnu de pilloni = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida; arrivire a puzones volados = a festa finida, a faina agabbada, a cosa fata; issuliare, giagarare puzones = fai fuiri is pillonis (prus che àteru de logu aundi faint dannu: bíngia, lori); imbungiare su puzone = collire s'abe noa a su moju Sentences bi faghent su nidu sas puzones ◊ apo intesu puzones fruscitendhe ◊ puzonita, bae e canta in aterue! ◊ minnannu no perdoneit mai a sas puzones e ne a sas pòveras de ispigare ◊ fintzas su puzone at su consolu chi andhat, bolat e torrat a su nidu ◊ su pilloni est papendisí s'àxina in bíngia ◊ pigioni chi no bicat at bicau ◊ in beranu totus is pigiones cantant ◊ seo che pigione in pértiga bolandho de cresura in cresura 2. in cussa nae bi at unu puzone de abes ◊ sos puzones chi no benint regoglidos si ndhe andhant dae sa piantalza 3. si at fatu una bella munnedha totu a puzones Surnames and Proverbs smb: Pilloni, Puggioni, Pugioni Etymon ltn. *pullione(m) Translations French oiseau English bird Spanish pájaro Italian uccèllo German Vogel.

pigionédhu , nm Definition min. de pigione, pigione piticu de pagas dies Sentences in beranu is pitzochedhos andhaiant a cricare pigionedhos de niu peri is montes.

pigiòni pigiòne

pigionía , nf: puzonina Definition is pigiones, totu is arratzas de pigiones Synonyms e antonyms ae, pillonantza, pilloneri Sentences cuss'annu fit bénnidu su turnu de sa puzonina: su pupujone pintu ndhe fit piscadu! ◊ sa puzonina si apílliat fintzas a su mere, azummai, no de si apilliare a sa ua! ◊ sa pigionia in cabudanni benit totu a bíngia Etymon srd.

pígiu , nm, nf: pígliu, piju, pílgiu, pilla, pillai, pillu, pitzu 1, pixe, pixu 1, piza, pizu Definition css. cosa lada o istérria meda e fine (assumancu po s'istérria chi tenet), sa parte prus in pitzu, de fora, de sa cosa, ma si narat fintzes de bestimentu postu in dossu in cantu distintu de un’àteru e de ammontu po letu; foedhandho de logu, su matedu cracu chi dhu'est créschiu; in cobertantza, fintzes manera de fàere a ingannu, a trassa; a logos, is pillus funt una calidade de macarrones; foedhandho de domos, de fràigu, pitzu est fintzes pianu (su pitzu = su primu pianu; su pitzu de mesu = su pianu in mesu de àteros duos)/ min. pizaredhu, pizighedhu (a/c.: candho si narat cantos funt is pígios de una matessi cosa, su foedhu si fúrriat a piza, pilla, a bortas fintzes cun sa /s/ de su pl.: una pilla, dua piza, tre piza, cuatru pillas, bàtoro piza); is píglius = a logos, pistocu, pane carasau; avb. (èssere de una cosa) pígiu pigiu = itl. affiorante, superficiale Synonyms e antonyms pidhoncu, pillada, subrafaci / bestimenta, cuguzura / còglia / filedhos, pinnica, trassa / cdh. píciu Idioms csn: pillu de lati = mantega; avb. a pillu a pillu, pizu pizu (pizubizu)= subra subra, chentza falare a fundhu; a pillus a pillus = a pilladas, a pizos, a pillais (èssiri, pònniri a unu, a dus pillais); bogare, bogai a p. carchi cosa = imbentare, ispedientare, bogai a claru; essire a pizu = essire fora de si poder bídere, intèndhere; perda a pillus = chi essit a iscatas, a cantos lados, a tellas; pillu de pasta = pasta tesa a fine (es. pane carasau); fai pillu = pònnere su pizu (nadu de late, binu e gai); a pizas de denote = intro de note, a note russa Sentences apu fatu su lentzoru a cuatru pillas ◊ bogadiche carchi pizu ca est calura! ◊ in su letu bi amus postu un'àteru pizu ca est fritu ◊ a su pamentu li ant postu una piza de tzimentu ◊ frochendhe in pag'ora at postu pizu russu ◊ s'abbolotu chircat de pònnere pizu peri in sas abbas netas ◊ su late at fatu su pizu ◊ su pitzinnu at bogau una piza de pane ◊ su pani carasau essit a píglius ◊ cosatzas de leare a piju in apretos de nie a las brujare ◊ est frius e no fait a drommí a pillu de lentzolu ◊ cussa butíglia portat pillu de binu ◊ poltat su brutore a tre piza ◊ nc'est su pruini a pilla ◊ po fai cruguxonis sa pasta tocat a dha tendi a pillus ◊ cun sa màchina faiaus is pixos de is culurgiones 2. ghite ses faghendhe in custu pizu totu ispinas? ◊ in cussos pizos no si bi podet colare de sa malesa ◊ pastores e catzadores connoschent bassuras e pizos ◊ sas berbeghes che sunt in cussu pizu, ca bi agatant cosa frisca 3. aspeta chi cussa cosa chi as ghetau a s'àcua ndi àmpuit a pillu 4. totus intregaus a is tiaus funt, sa genti, a bogai a pillu fintzas màchina de fuedhai! ◊ e ite amus a bogare a pizu, nois, chi semus betzos?!…◊ pro no pèrdere gutzu su sartitzu orrostindhe li afranzat pane a pitzu a pitzu ◊ dhoi fut sa cosa de papai a pillas a pillas ◊ boghit a pillu su dinai! ◊ cussas pesant a pizas de denote po fàchere su pane (A.M.Carta) Surnames and Proverbs smb: Pillai Etymon ltn. pilleus Translations French couche, feuille, surface English foil, layer, surface Spanish capa, hoja, superficie Italian strato, sfòglia, superfìcie German Schicht, Folie, Oberfläche.

píglia pígia 1

pigliète , agt, nm: pilete Definition maladia su pigliete! = arràbiu arratza de!... Synonyms e antonyms bagiariotu, mauchedhu, serpellucu Etymon ctl., spn. pillet, pillete Translations French petit polisson English urchin Spanish galopín, travieso Italian monèllo, birichino, furfante German Schelm, Spitzbube, Gauner.

pigliòna , nf: pillona, puzona, puzone Definition sa natura de s'ómine Synonyms e antonyms cozona, dòrrola, minca, pisseta, pitzota Scientific Terminology crn, ssl Etymon srd. Translations French pénis English penis Spanish pene Italian pène German Penis.

piglionài , vrb: pillonai, apillonai, pixonai, puzonare Definition fàere àteru pigione; bogare sa tzeurra, àteros tudhos o pigionatzos, àteros cambos, nau de s'erba, de su laore, de is matas; aciapare, cassare pigiones; in cobertantza, cricare pillona, cricare ómine / pudha pillonada = chi zughet sos pudhighinedhos, is pigionedhos aifatu Synonyms e antonyms schissurai / acambare, afroghedhare, apuzonare, brionire, brotai, brundhire, pigionaciare, puzonire, rampudhire, tidhire / turdare Sentences cussos mògios bi ant pagu a puzonare ◊ candho si acúrtziat sa die de puzonare, sa reina faghet unu cíulu fine fine e sas àteras abes si ponent in movimentu pro si tucare 2. s'erva est puzonendhe ◊ su trigu at puzonadu in sete e oto cambas ◊ segundu s'erba chi est, mancai ndi dha tiris torrat a pillonai ◊ sa craba distruit sa mata apena pillonendi ◊ a sos frutales sa temporada los danníficat candho sas àrvures sunt fioridas o puzonadas ◊ totus is sèminis pillonant 3. custa est una pudha piglionada 4. chi cuss'amori torrit a pillonai! Etymon srd. Translations French bourgeonner English to sprout Spanish germinar, brotar Italian germogliare German sprießen, sprossen, treiben.

pigliòni pigiòne

pigliotína , nf Definition is piciochedhos Synonyms e antonyms fegliotina*, pitzinnàglia Sentences eh, sempre in giru so, pro connòschere tota sa pigliotina de sa bidha!…

pígliu pígiu

pignàda , nf: pingià, pingiada, pingiara, pinzada, pinzata Definition genia de istrégiu mannitu a duas asas, a costas artas, a buca larga, de materiale adatu a pònnere in su fogu po còere cosa pruschetotu cun abba; coment'e materiale de fràigu, genia de matone mannu lébiu, totu istampau e largu, po pònnere inter is travetos a fàere bòvedas / min. pingiadedha, pingiadedhedha, pingiadedhu, pingiallotedhu Synonyms e antonyms coculia, padedha Idioms csn: sa pingiada sbrúfulat, fúliat a foras, budhit a cróculus; sgumai, murigai sa pingiada; brenti a pingiaredha = prena, de fémina ràida; cosa de pingiada = mànigu cotu Sentences che li ant furadu una pinzada, unu tianu e una supera ◊ a sa pinzada li at ghetau su sale ◊ in medas logus, su primu domínigu de carésima si segant is pingiadas 2. unu tempus si permitiant de fastigiai sa picioca sceti de sa fentana: oi est mellus, mancai si biant tropu brentis a pingiaredha!… 3. seu disigendi unu tzichedhu de cosa de pingiada, papendi sèmpiri cosa asciuta! ◊ cosa de pingiada no mi ndi pòngiat a fai! Scientific Terminology stz Etymon ltn. *pineata Translations French marmite English pan Spanish olla, rasilla Italian pignatta, péntola German Topf, Deckenziegel.

pignéllu , nm: pingellu, pintzellu, pinzellu Definition aina fata cun tzudhas a matzu, a forma de tantas genias (tundhu, ladu o ciatu, grussu, fine) e mannària, cun d-una manighedha curtza o longhita de dhu pòdere pigare a frigare tinta (o sabone cussos de barba), pitichedhos e fines a bisura de pinna po pinturas e mannos po tínghere muros, mesanos po linna / pàrrere fatu a pinzellu (nadu de gente) = bellu meda, fatu bene, galanu Sentences pigat unu pinzellu e cumentzat a ispruinai ◊ sos ojos imbrutare si solent a pinzellitu de niedhu e biaitu e de granatu sas laras ◊ cussa picioca portat sa buca parit fata a pinzellu! ◊ piga su pinzellu e cumentza a dh’insabonai sa faci! ◊ piga pingellu e cracina e bai a imbrachinai! Translations French pinceau English brush Spanish pincel Italian pennèllo German Pinsel.

pignenànti panneanànti

pignòni , nm: pinnioni, pinnone 1 Definition genia de bandhera (fintzes po singiale); mammutzones po fàere a tímere pigiones, margianes; puntedhu artu (mescamente cussu untu a ogiuseu chi ponent cun cosa apicada in punta a chie arrennescet a si ndhe dha calare artzandho a incosciadura) Synonyms e antonyms ghioni Idioms csn: coa a pinnone = ritza, artziada; pinnone de fummu = nue de fumu chi àrtziat a in artu; fàere su pinnone = fàghere s'àrbure ritza; unu pinnone de ómine = istrantaxada de ómini, debberone ómine 2. mai bos giagaraia ne bos ponia pinnones (G.A.Cossu)◊ pro sos matzones bi poniat calchi pinnone in sa chesura de su passiale 3. at a prantai sa bandhera in su pinnioni prus artu ◊ in cussu monte si bident sas cristas a pinnone ◊ poniant de istiarvu unu pinnone chi sa cucagna la solent giamare ◊ su pignoni est unu truncu liscinosu Etymon itl. pennone Translations French étendard English banner Spanish pendón, estandarte, cucaña Italian stendardo German Standarte, Fahne, Fangnetz.