ténticu , agt Synonyms e antonyms aguale, cabale, pentifilau | ctr. diferente Sentences su fillu piticu est ténticu a su babbu.
tentiédhu , nm: sintziedhu,
tintiedhu (su t. = nr. sutintiédhu) Definition
tzintziedhu, cosa niedha de fumu, a bisura de pruine fine fine, chi faet su fogu mescamente segundhu ite o comente si abbruxat
Synonyms e antonyms
fodhine,
fumàdigu,
mascara,
sintziniedhu,
titibedhu*
Translations
French
suie,
noir de fumée
English
soot
Spanish
tizne,
hollín
Italian
fulìggine,
nerofumo
German
Ruß.
tentinadéntina , avb Definition andhare a su t. = istòntona istòntona, a tontonadas, agiummai orruendho, chentza seguresa Synonyms e antonyms dinghiddanga, scioncascionca, tambadamba Etymon srd.
tentínu , nm Definition sonàgia pitichedha, de pònnere in sa guturada a su bestiàmene piticu (pruschetotu a is angiones) Synonyms e antonyms chícula, tintinnu, tringhitu, trinnedhu Scientific Terminology snl.
tentiòne, tentiòni , nm: teteone,
tetione,
tintioni,
tintionni,
titione,
titioni Definition
genia de linna chi faet a cannàile longu finedhedhu totu a ispinighedhas curtzas, faet sa fògia a bisura de triàngulu e bogat pibionedhos tundhos a gurdonedhu, orrúbios candho funt cotos: si che aggànciat e artzat a is àteras linnas ma faet fintzes a tupa coment'e a lómburu, a busa
Synonyms e antonyms
arrugràbiu,
asmila,
raza,
serrada,
teti,
úrtzula,
visioni 1
Idioms
csn:
titione de ruvu = tentalza, canna de rú; tintioni de modhitzi = frunza (ma fintzas mata, magra) de chessa; bogai de s'orrú e fichiri in titioni = andhare de male in peus
Sentences
in su bachixedhu s'istendiat unu luàrgiu de ertessu, orrú e tintioni ispurràrgiu ◊ ti apo a aprontare sorighina e titione a cabidale…◊ armadu de tzapita e de fartzone segas atentu friscu e titione
Scientific Terminology
mt, Smilax aspera
Etymon
srdn.
Translations
French
smilax,
salsepareille
English
smilax
Spanish
zarzaparrilla
Italian
smìlace,
salsaparìglia
German
Stechwinde.
tentógliu , nm: tentórgiu,
tentorju,
tentorzu (f.-a)
tintógliu Definition
prus che àteru, vitellu (ma fintzes àteru animale) de duos a tres annos, bonu de domare
Synonyms e antonyms
nobedhu,
traiscone
/
anníciu,
pudhéricu
Sentences
forte annijat adhae su tentorzu ◊ li aggradaiat a cúrrere a cadhu e pro custu cheriat domare su tentógliu ◊ regollet sa fraschera, sa bértula e si ndhe andhat a cadhu de sa tentorza
Etymon
srd.
Translations
French
bouvillon,
taurillon,
bête de somme
English
steer,
young bull
Spanish
ternero,
jumento
Italian
giovènco,
torèllo,
giuménto
German
junges Rind,
Saumtier.
tentónzu , nm Definition
su tentare, su abbarrare a càstiu, badrandho; sa paga chi si giaet a su badreri o castiadore
Synonyms e antonyms
aggordu,
baldinzu,
castiamentu,
càstiu,
miramentu,
tenta,
vardionzu
Etymon
srd.
Translations
French
surveillance
English
overseeing
Spanish
vigilancia
Italian
sorveglianza
German
Überwachung.
tentòre , nm Definition pertighedha atrotigada a bisura de pintza po ndhe bogare sa castàngia de s'acrissone Scientific Terminology ans.
tentórgiu, tentórju, tentórzu tentógliu
tentoxàre , vrb Definition cricare de cumbínchere a ccn. a fàere fintzes cosa chi no bolet Synonyms e antonyms abbuvonare, conchinare, indúere, indugi, tenteare | ctr. ibbortare, istorrai.
téntu , pps, agt Definition
de tènnere (fintzes de àere)
Synonyms e antonyms
ténnidu
/
àpidu
/
acapiau,
presu
/
abbruxau
/
contivizadu
/
arréschiu
| ctr.
iscapu
Idioms
csn:
t. a bula = chi portat sa boxi iscannia ca at pigau frius; t. a fune, a cadena = acapiau, aguantau a funi, a cadena; (andhare) a manu tenta = a manu pigada, s'unu cun sa manu aferrada a sa manu de s'àteru; fogu tentu = allutu, tenendi, fogu fuiu; dhu'èssere sa cosa a tenta = a meda
Sentences
sa tzerimónia de premiassione si est tenta s'àtera die ◊ de màchina gai deo no ndhe apo mai tentu ◊ Fulana at tentu fiza fémina ◊ apu fatu unu pensu, ca nanca mi fui cojada e apu tentu unu pipiu ◊ l'ant intzugliatu de non àere tentu fide a sa paràula data
2.
beniat a bidha cun d-un'ebba castanza bene tenta
3.
li so curtu ifatu ma no l'apo tentu
4.
sa bidha si fit alluta: ómines e animales aiant tentu che ascras de canna
5.
su tzilleraju fit tentu a sonnu canno non bi aiat ispatzu (A.Pau)◊ sichiat a tussire, sudoratu a mortógliu chin s'àlinu tentu in gangas ◊ fit bete cane fonnesu tentu a una catena ◊ ocanno dhue fut sa castagna a tenta!◊ ti lassu tres funis po dhu portai presoneri tentu!
Surnames and Proverbs
prb:
mellus su tentu de su bentu
Translations
French
eu,
possédé,
capturé,
brûlé,
pris
English
had,
owned,
catched,
burnt,
taken root
Spanish
tenido,
tenido,
capturado,
quemado,
arraigado
Italian
avuto,
posseduto,
catturato,
arso,
combusto,
attecchito
German
gehabt,
innegehabt,
gefangen,
verbrannt,
eingewurzelt.
téntu 1 , nm: atentu Definition su atuare, su èssere pentzandho a una cosa / dare t. = donai atentzioni, sapire sa cosa, pònnerela a notu Synonyms e antonyms atenscione Sentences s'àrbure mia fit dada tentu e contivizada ◊ dae tentu chi no ti che fuat cust'animale! ◊ dae tentu chi no ti che brúsiet sa cosa in su fogu! ◊ cussa est cosa chi apo a àere bidu medas bortas, ma no bi aio mai dadu tentu!
téntu 2 tènta 3
tentúa , nf: tentura Definition est su chi abbarrat a sa de duas sedatzaduras de s'iscete; genia de pane chi si faet a su mese po unu mortu Synonyms e antonyms tenidura Scientific Terminology pne Etymon srd.
tentúlzu , nm Synonyms e antonyms antruxu, , bentruxu, guntorzu*, intruxu, pedhuris Sentences sos tentulzos si betant che disisperados.
tentúra tentúa
tentúra 1 , nf Definition
su tenturare bestiàmene; su chi si pagat po dhu tènnere tenturau, acorrau in cherina fintzes a candho essit su mere e pagat su dannu chi at fatu; trebballu a pinnigas o gajas chi si faet in sa gunnedha o in sa camisa de unos cantu costúmenes de fémina
Synonyms e antonyms
aciapa,
arrestu 1
/
teníngiu
/
cdh. tintura
2.
chie tenet bestiàmine in cherina pagat sa tentura ◊ depiant pagare sa tentura fintzas si no aiant fatu dannu ◊ pro ch'èssere issitu dae trèmenes mi ant postu tintura ◊ is barracellos furint prontos a sa tentura de is pegos faendho dannu
Etymon
srd.
Translations
French
capture
English
capture
Spanish
captura
Italian
cattura
German
Gefangennahme,
Fang.
tenturài, tenturàre , vrb: atenturai,
tinturai 1,
tinturare Definition
tènnere, aciapare e acorrare su bestiàmene sodigau a solu faendho dannu, in logu de pòdere fàere dannu, aciapare e impresonare; V. Porru: acusai su penali a cudhus chi, contra a sa proibbitzioni, ant introdúsiu bestiàmini in logu proibbiu o ant fatu dannu
Synonyms e antonyms
aciocai,
acorrae 1,
assocare,
tènnere
Sentences
it'errore, sas arbeghes dhas at agatadas su barratzellau e tenturadas dhas ant! ◊ a Fulanu dh'ant tinturadu sas albeghes ◊ is barracellus mi ant tenturau is brabeis
Etymon
srd.
Translations
French
capturer
English
to capture
Spanish
capturar
Italian
catturare
German
gefangennehmen.