A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

tzachepòni , nm Definition iscude e pone, genia de giogu: chie ponet asuta, ma istandho prantau, ponet una manu in sa trempa, ma unu pagu prus ananti a manera de no bíere a cussa parte, e s’àtera manu cun su brúciu asuta de su subrecu, isprata e cun sa pranta a fora (e sèmpere a sa parte chi no depet bíere): unu de is àteros giogadores, chi istant impare apalas, iscudet un’immanada (isprutzigada, tzacada de manu aperta) a sa pranta de sa manu bàscia e totus faent unu zúmiu inartandho unu pódhighe a punta in artu; chie ponet asuta depet intzertare chie dhi at giau su cropu: si intzertat, cussu ponet asuta) Scientific Terminology ggs Etymon srd.

tzachèta , nf: ciancheta, tzancheta, zangheta Definition genia de bestimentu, prus che àteru grussu, de pònnere in pitzu a bestire in is bratzos e ammontare palas e petorras Sentences in sas sartorias festant e cosint tzanchetas de ómine ◊ béstidi sa tzacheta ca est faghindhe fritu! ◊ no andhes in mànigas de camisa, ca no ti deghet in logu gai: menzus pònedi sa tzacheta! Surnames and Proverbs smb: Zanchetta Etymon itl. giacchetta Translations French veste English jacket Spanish chaqueta Italian giacca German Jacke.

tzàchida , nf, nm: ciàchidu, tàchida, tzàchidu, tzàchiru Definition genia de sonu a cropu o de moida puru, forte, sighia Synonyms e antonyms ciacu, iscópiu, itzàchidu, tracada, tzacarrada, tzacàrridu, tzàcurru, tzóchida, tzocu Idioms csn: tzàchida de dentes = traghedhu; tzàchidu de tronu = sciarrocada, traghidada; tzàchida de tonca = càntigu o boghe de tonca Sentences intendemu su tzàchidu de is ferrus acomenti fiast pudendi su sarmentu ◊ s'intendiat su tzàchidu de is ferrus de is cuadhus chi atobiamus ◊ apu inténdiu unu tzàchidu a is ossus ◊ s'intendit su tzàchidu de is bombas ◊ su tzàchidu de is tronus fait tremi is murus Etymon srd. Translations French éclatement, craquement English boom, creaking Spanish estallido, chasquido Italian scòppio, scricchiolìo German Bersten, Geknister.

tzachidài, tzachidàre , vrb: tzachitare Definition fàere tzàchidu, sonu o tzocu coment'e de cosa tostada àrrida o chídrina segandho, abbruxandho, iscopiandho / tz. sas dentes = traghedhare, tzacurrare Synonyms e antonyms tzacarrai, tzocai / isciopai Sentences bolos de pigas tzàchidant che foete in sas castanzas (G.Fiori)◊ su tzachitare de sa fiama no lassaiat intèndhere sas boghes ◊ chentza mancu avrèschere faghiant tzachidare su telarzu Etymon srd. Translations French détoner English to detonate Spanish detonar Italian detonare German explodieren.

tzachidhàre tzachedhàre

tzàchidu, tzàchiru tzàchida

tzachitàre tzachidài

tzachitzàchi , avb Definition sa manera de fàere de chie est de naturale tzacosu Sentences fait is cosas totu tzachitzachi ca dh'ant iscontroriau Etymon srd.

tzachitzàchi 1 tzacatzàca 1

tzacollíta , nf: cianculita, taculida, tzaculia, tzaculita, tzacullita, tzacuria, tzacurita, tzangulia, tzangulita, tzangullita, tzicullida, tzicuria, tzigulita, tzucurida, tzucurite, tzucurrita, tzuncullitu Definition cropu chi giaet su parasàmbene candho s'intèterat totinduna e faet essire coment'e unu tzúnchiu a boghe curtza; a logos tzaculita fintzes po tzilighitu / pàrrere una tzaculita (nau de ccn.)= chi no citit nudha, chi istat sèmpere foedhandho Synonyms e antonyms ciucullita, súcuru 1, tzaculitata, tzicorrida, tzitzilicu, tzucu Sentences si ant bódiu su fiancu, istant sempre a tzacollitas ◊ papau crú, su frenugu faet passare sos bómbitos, sas tzangullitas 2. a iscacàglios de risu at natu: Agabbamila, mi ses fachenne sas tzaculitas! Etymon srd. Translations French hoquet English hiccup Spanish hipo Italian singhiózzo German Schluckauf.

tzaconèta , nf Definition genia de orrobba Scientific Terminology ts.

tzacoràre , vrb: atzacorare Definition pigare o tènnere tzacoradura, èssere malaidóngiu, ingòllere calecuna maladia Synonyms e antonyms ammagangiai, magunire, tacare, tunconire Sentences su fritu s'intendhet intro de carre punghicosu che fritza, tzacorandhe intas su sàmbene 2. est tzacorau a prummones ◊ fintzas in crésia pessabat a cussu budhone tzacorau (S.Spiggia) Translations French abattre English to crush Spanish abollar, magullarse, debilitarse Italian acciaccare German schwächen.

tzacoràu , pps, agt: atzacorau Definition de tzacorare; chi est malandhau de salude, malacariu Synonyms e antonyms aciacosu, demadu, ferosu, magagnosu, maladióngiu, malesanu, scanniu, tacadu, temósigu, temosu, tunconidu, tzimiliosu Translations French maladif English crushed Spanish debilitado Italian acciaccato German schwach.

tzacósu , agt Definition nau de ccn., chi si tzacat, chi acostumat a si tzacare, a si ofèndhere e arrennegare po dónnia cosa, fintzes chi poderat s'arrennegu, chi abbarrat a primma Synonyms e antonyms airósigu, airosu, arrabbiaditu, arrennegosu, inchietosu, sutzuliu, tràchidhu / ttrs. altariosu / aschiolu 1, cravosu, felosu, terriosu Sentences tzacosu, at postu male in versos dulches chi pagu at cumpresu Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French irritable English prickly Spanish irritable Italian irritàbile, stizzóso German reizbar.

tzacòta , nf: ciacota* Definition befa de erríere meda, bregúngia, cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, po dhu fàere a bregúngia Synonyms e antonyms allera, arréula, atrecu, befa, ciasconu, cionfra, dríngula, iséria, mofa, siera Sentences apustis de su dannu sa tzacota!

tzacotàre , vrb: ciacotai* Definition istare a ciacotos, pigandho a befa, a brulla e fintzes ofendhendho a ccn. Synonyms e antonyms befai, bufonai 2. su fizu a líbberos in su suircu e tzacotendhe sa mama!…

tzàcu tzàca

tzàcu 1 , nm Synonyms e antonyms brínchidu, sàltidu Sentences in s’oru de su mare at iscutu unu bete tzacu comente a cudhos chi iscutent sas ranas e nche est tzocheatu a modhe (A.Pau)◊ iscutu unu tzacu, nche fit brincatu a supra de su carru.

tzaculàre , vrb Definition istare e mòvere a modhe in mesu de s'abba / tzaculare sas manos = tzacurrare is manos, fàere su tzacarramanu Synonyms e antonyms abbanzulicare Sentences como tzàculo tra pischinas e ludraos in mesu de ischifosos erribios ◊ a bívere in mare s'istat che sennore: àera, sole, locos de incantare, tzaculandhe e godindhe su calore ◊ mentres mamma tua est lavandhe, tue tzàculas in pitus de s'abba Etymon srd. Translations French barboter English to wallow Spanish chapotear Italian sguazzare German planschen.

tzaculedhàre , vrb Definition mòvere a isciaculadura, a cropos Synonyms e antonyms assucare, igiucare, isciucare, sciaculai, sciampuinai, tzuculai Sentences tzaculedhendhe sa lamita de su late at fatu su botinu Etymon srd.