Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

isciuliài , vrb: isciuriai, issuliare, isuliare, sciuliai Definition fàere fuire sa musca, is pigiones, is pudhas giagarandhodhos; pesare a bolare / isuliàresi de una cosa = fàgherendhe a mancu, istaresindhe Synonyms e antonyms agegherai, assuidae, insaltiare, isciugare, isfraitzare, ispabuciare, ispajare, isvalostiare, salargiare, sciumiai Sentences sos puzones in binza, candho intendhent su mere issuliendhe sunt cunvintos chi est a los cramare! ◊ corvos no che ndhe poto isuliare dae sa figu mia… 2. a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados a bolu isuliendhe prúere ◊ sa palla nci dh'at isciuliada su bentu 3. lu cherzo ischire: no mi ndhe poto isuliare! Translations French chasser le volatiles English to drive away the birds Spanish espantar Italian scacciare via German verscheuchen.

isciunterrài , vrb Definition bogare de asuta de terra; bogare a pígiu Synonyms e antonyms iscarragiare | ctr. carragliare, incarralzare, sunterrai Sentences ndi ant isciunterrau su mortu 2. ndi as isciunterrau una chistioni giai iscaréscia Translations French déterrer, exhumer English to dig up, to exume Spanish desenterrar, exhumar Italian dissotterrare, esumare German ausgraben.

isciurtàre , vrb: iscultare, iscurtai, iscurtare, scurtai Definition giare atentzione o parare s'origa a su chi s'intendhet po bíere it'est cun precisione Synonyms e antonyms acrustare, aiscultare* Sentences chie rispondhet innantis de iscurtare est macu de ligare ◊ intendhet ma no iscurtat! ◊ iscas chi deo, pro no isbagliare, faedho pagu ma isculto meda (Tucone)◊ chie no isciurtat mama andhat imbola imbola! (A.Marceddu)◊ candho su poeta cantat sa gente isciurtat ◊ no arrennesciat a si trantziri de pitzus de su ponti, incantau castiendu e iscurtendu Translations French écouter English to listen Spanish escuchar, oír Italian ascoltare German hören.

isciusciài, isciusciàre , vrb: issusciare, isusciare, isussiare, sciusciai Definition bogare de pare, isconciare o fintzes distrúere cosa o faina fata; betare a imboladura, a meda, a covecadura, fintzes calare o orrúere de sa cosa a meda de artu Synonyms e antonyms acavacai, betae, destrui, idarrocai, irfàchere, isciasciai, isconciare, sculai, torrocai | ctr. fàchere Sentences innòi cussu dinai cresciat, cresciat, fut un'arriu mannu, prenu, chi curriat de is forestas isciusciadas de Bidhanoa, de Stertzili, de Sàdili e arribbàt a Torinu (B.Lobina) 2. frúsciat, muizat, úrulat su bentu, isúsciat abba paret chi s'isfetet sa natura (E.Soletta)◊ a su mannale, usciàndhelu, lu craschiavant chin sa lesorja e l'isciusciavant abba pro l'innetare Surnames and Proverbs prb: a chini fait e isciúsciat non dhi mancat cosa de fai Translations French défaire English to undo Spanish deshacer Italian disfare German zerstören.

isclamài, isclamàre , vrb: iscramare, iscramiare, isgramare, scramai Definition foedhare, abboghinare cun boghe lastimosa coment'e de chie est pedindho agiudu, afrigiu disigiandho calecuna cosa o frastimandho; nàrrere sa cosa cun meravíglia, cun ispantu, coment'e ispantasiaos Synonyms e antonyms abbochinare, atzerriai, giaculare, iscramorai Sentences notas de focu mandho allutas ca su lúmene tou isclamo ◊ dae ora isgramas, pedendhe agiudos (M.Canu)◊ sos tuos ant a bènnere isgramendhe, pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ sos mortos de dirgràscia iscramant mindhitas ◊ isgrama dae sa tumba, antzis pesadindhe e istròtzala, sa betadomos! ◊ est iscramandhe a Deus pro sos pecatos issoro ◊ a Deus meu mi so iscramadu ◊ s'ingurdu no at birgonza de su disunore e de chie isclamat no ndhe faghet contu! ◊ paret iscramanne dustítzia ◊ su chercu iscramat dai s'annixinu a bistrale fichida in su pojolu (G.Fiori) 2. sa ebreghe iscrammat ◊ depit iscrammiai fogu de totu is partis, oi, su serghestanu! Etymon ltn. exclamare Translations French invoquer English to invoke, to moan Spanish clamar, quejarse gritando Italian lamentarsi urlando, sospirando, invocare German sich beklagen, anflehen.

isclarài , vrb: iscrarai Definition fàere craru, bogare a craru, fàere prus in colore craru (o fintzes ispiegandho cosa a foedhos)/ iscrarai sa boxi = ispertai sa boxi Synonyms e antonyms ilgiarare, isclarire, iscrariai*, ispanigai, scampiai / ispiegare Sentences oi su mengianu est imburrascau: funt is otu e no at iscrarau ancora ◊ as a biri un'ispéndula de luxi e s'ànima ti at a iscrariai ◊ unu lampu at iscrariau su logu 2. candu eus iscrarau sa coja portamu una fardeta imprestara! ◊ est un'argumentu difítzili a isclarai Translations French éclairer, faire jour English to light up, to clear Spanish aclarar, clarear Italian schiarire, illuminare, albeggiare German aufhellen, erleuchten, dämmern.

isclaríre , vrb: iscrarire, sclariri Definition fàere prus craru, nau pruschetotu de su chelu candho abbarrat límpiu de nues Synonyms e antonyms ilciarire, illaschiare, iscampiai, ispalaciae | ctr. annuai 1, imbujare Sentences s'aera a manzanu fit annuada ma a bortaedie che at iscraridu ◊ custu colore est tropu cotu: cheret iscraridu Etymon srd. Translations French éclaircir English to clear up Spanish clarear Italian schiarire German aufhellen.

isclavài , vrb: isclavare, iscravare Definition pigare e bogare is craos, calare s'incravau de sa grughe; ispicigare, istacare sa cosa cravada, incravada o bene firma, istesiare o pigare e bogare a unu cun sa fortza Synonyms e antonyms desclavai, desenclavai, irdobbilae, iscabbúllere, istacare, leare | ctr. cravai, inclavai Sentences sunt in duos pro ndhe iscravare a Zesugristu dae sa rughe, sa chenàbura santa 2. teneis trebballu assegurau iscravendu de manu a is isfrutadoris totugantu su ci os ant furau ◊ cudhu fut po torrari a cumenciai su giogu e ci no ndi dh'iant iscravau fut ancora incuni! Etymon srd. Translations French déclouer English to unnail Spanish desclavar Italian schiodare German aufnageln.

iscobèrrere, iscobèrriri , vrb: iscopèrrere, iscuvèrrere, scoberri Definition fàere iscobertas, arrennèscere a agatare o a ischire ccn. cosa / ind. pres. 1ˆ p. sing. iscobèrgio, cong. pres. iscobèrgia; pps. iscobertu Synonyms e antonyms sculliri Sentences chie l'at a iscuvèrrere? No l'at a dischire nemos! ◊ no b'est de timire chi carcunu l'iscuverzat ◊ una dí sa bídria iscoberrit su secretu Etymon srd. Translations French découvrir English to discover Spanish descubrir Italian scoprire German entdecken.

iscobiàre , vrb: iscopiare 1, iscoviai, iscoviare, scoviai Definition fàere connòschere o torrare a nàrrere is cosas de is àteros, is segretos o cosas chi no si bolent o no si depent nàrrere; essire in iscóviu, a craru de totus; fàere ischire, o fintzes arrennèscere a ischire / iscobiare a ccn. = iscobèrriri calecuna cosa de ccn., calecunu segretu Synonyms e antonyms bugai 1, irmendhare, iscassetare, ispiare, lendhare / iscobèrrere Sentences naiant is brebos, ma nesciuna maista boliat iscoviare e abbarrànt segretos ◊ si fit a ti ndhe iscobiare, ndhe as furadu piús de su matzone! ◊ ant iscopiatu chi mi aiant bistu chin issu ◊ no fatzas sa trassera, ca mi dh'ant iscoviau! ◊ cun su tempus s'iscóbiat dogni cosa ◊ su sonu de sa campana iscóbiat totu ◊ sa cosa no depet essire a campu, no dha depes iscoviare a nemos! ◊ no podides sighire a s'acua, bois: una die o s'àtera bos podent iscobiare 2. ca iat passau sa note imbriagu dh'iscoviàt su nasu, orrúbiu che unu chibudhu mascu 3. sunt custas sas novas seguras chi so reséssidu a iscobiare de sa bidha mia de àteros tempos Translations French dévoiler, révéler English to reveal Spanish revelar, airear Italian spifferare, svelare, palesare German ausplaudern, enthüllen, offenbaren.

iscocài, iscocàre , vrb: iscrocai 1, scocai Definition istare abbandha abbaidandho o iscurtandho su chi faent is àteros, faendho finta de àteru, coment'e osservandho po bíere calecuna cosa Synonyms e antonyms afantanai, crasteare, iscuciare, oretare, orixedhai, ospiare Sentences mi agatu girugirus, iscochendu tra matas e tra molas de arrú, ascurta ascurta (Gd.Piras)◊ est origas a sa porta de sa càmbara po iscocai sa filla ◊ sa mama est iscrochendi su piciochedhu po biri ita fait Etymon srd. Translations French lorgner, épier English to glance at, to spy on Spanish espiar, acechar, atisbar Italian sbirciare, spiare, origliare German verstohlen betrachten, spähen nach.

iscochidài , vrb: scochidai Definition fàere un'iscóchidu, iscóchidos Synonyms e antonyms tzacarrai Sentences iscochidendi parit una bricicheta de fogu! ◊ isparatórias a grória avatu de s'una s'àtara iscóchidant e tzacarrant ◊ fragu bellu friendi de pisci friscu de mari e in s'ollu iscochidendi tríllias e callammaris Translations French crépiter English to crackle Spanish chisporrotear, crepitar Italian scoppiettare German knistern.

iscodrignàre , vrb: iscudrignare, scuadrignai Definition fàere una genia de proa, abbaidare, averguare o cricare cosa a fine a fine Synonyms e antonyms asaminai, iscudrigare, iscumpassare, palmizare Sentences est iscudrignendhe su trabagliadore Etymon ctl., spn. escodrinyar Translations French scruter, dépouiller le scrutin English to scan, to scrutinize Spanish escudriñar Italian scrutare, scrutinare German beobachten, zählen.

iscogliàre , vrb: iscolgiare, iscolzare, iscorgiai, iscorgiare, iscorjare, iscorzare, iscrogiare, iscroxai, scorgiai Definition bogare o tirare sa pedhe, su córgiu, a un'animale mortu, nau fintzes in cobertantza po isfrutare meda a ccn.; ispuligare frutos o àteru (morisca, patata, castàngia)/ iscolzare un'imbriaghera, una maladia = isturdire, irbentiare, bínchere una maladia Synonyms e antonyms ispedhare / iscorgiolare, scogorgiare, spilloncai / passai, scexiai Sentences su pastori fiat iscroxendi unu pegus mortu ◊ custa pàtria mischina si la sunt iscorzendhe che sacaju ◊ chini no iscít iscroxai istampat o fait taca a sa pedhi ◊ soi iscorgiandu patata po su pràngiu 2. cresciat sa miséria de chini si fut iscroxau po pagai is abbogaus ◊ sos batulinos cherent istitados ca sunt iscorzendhe sa mama! ◊ tocat a bos'iscidareis, cinono bos acabbat de iscorgiari! 3. sa muschera iscòrgiat, ma su gadhighinzu est malu a iscorgiare! 4. su pratu de ferrusmaltu est totu iscroxau Etymon srd. Translations French écorcher, dépouiller English to flay Spanish despellejar, desollar Italian scuoiare German häuten.

iscoitài, iscoitàre , vrb: iscoitzare, scoetai Definition iscutulare sa coa; mòvere a cropu de dónnia betu comente faet su pische, su lampu e àteru (nau fintzes in su sensu de fuire); iscabbúllere, isfrancare Synonyms e antonyms ischirchinare / iscabbúllere Sentences bido su cane meu iscoitzendhe 2. sos carabbineris truvant sos cavadhos e acudint a ndhe víere unu iscoitandhe in sa malesa ◊ sos lampos iscoitant de una parte a s'àtera de s'aera 3. duos ant pilisau briga e sa muzere de s’unu est andhada a che iscoitare su maridu de manos de s'àteru ◊ deo voche apo iscoitadu dae manos de sos inimicos vostros! Etymon srd. Translations French frétiller de la queue, se démener English to wag its tail, to squirm Spanish colear, menear, escabullirse Italian scodinzolare, dimenarsi German schwänzeln, sich hin und her bewegen.

iscolài , vrb: iscolare, scoai 1 Definition nau de cosa chi calat coment'e abba, a coras, a istídhigos o àteru deasi, pèrdere lassandho orrúere; si narat fintzes in su sensu de passare, acabbare Synonyms e antonyms sucutare 2. su celu e sa terra si n'ant a iscolare, ma is foedhos mios nono Etymon srd. Translations French égoutter English to strain Spanish escurrir Italian scolare German abtropfen lassen.

iscollài , vrb: iscollare, iscolliare, iscrollare, scoliai Definition andhare a passare o fragassare in is iscóglios; segare sa mola de su tzugu, orrúere male de s'istrupiare, andhare male, fàere sacrifícios po calecuna cosa / i. su pudhecu = comintzare sa domadura, abbituare a agguantare sa fune in trugu, avesare a si lassare pigare a fune Synonyms e antonyms istraventare 2. in d-unu pennente, làssinat su zuvu e unu boe s'iscrollat e morit ◊ bi at zente gai fortunada chi ndhe faghet a cadhu e a pè e no s'iscollat ne truncat s'ischina! ◊ si puru no ti cheres iscollare, t'iscollas, si tantu est destinadu ◊ ite fadu chi nos at giutu a nos iscollare cojuèndhennos!…◊ daghi s'iscollant in sa ruta mala giamant su carru a los gíghere a pala (Cubeddu) 3. Pitanu in s'oru de su cuile dhue teniat su palu apósitu po iscollare cadhos Translations French s'échouer, se casser le cou, English to break one's neck, to hinder, to spoil Spanish fracasar, rompersepartirse la crisma, estropear Italian incagliare, rómpersi l'òsso del còllo, rovinare qlc German stranden, den Hals brechen, beschädigen.

iscolomàre , vrb: iscolumare, iscumbulare Definition betare in manera sélia cosa (abba, ógiu, binu o àteru deasi) de un'istrégiu prenu a un'àteru siat po che ndhe bogare ca est tropu prenu e siat fintzes po lassare su fundhurúgiu assentau in su fundhu de su primu Synonyms e antonyms ilgavantare, illichidare | ctr. acolumare, acumbuai Sentences beni ca mi azuas a che iscolomare su binu de sa temezana a sas ampullas! ◊ cust'ozu che lu iscòlomo a un'isterzu prus minore como chi est pasadu Translations French transvaser English to pour off Spanish trasegar, trasvasar Italian travasare German umfüllen.

iscoloríre, iscoloríri , vrb Definition pèrdere colore Synonyms e antonyms ilbiadire | ctr. tígnere Translations French déteindre English to fade Spanish desteñir Italian stìngere German entfärben.

iscominicàre , vrb: iscominigare, iscomunigai, iscomunigare, iscuminicare, iscuminigare, scomunigai Definition betare s'iscomíniga, istagiare a unu de sa comunione de sa Crésia; fàere andhare male Sentences bidèndhelos gai, pariant macos fuidos de manicómiu, su preíderu leat su líbberu de iscuminigare Etymon itl. Translations French excommunier English to excommunicate Spanish excomulgar Italian scomunicare German exkommunizieren.