iscommítere , vrb: iscummítere,
iscummítiri,
scummiti Definition
pònnere una posta unu pagu a marrania, pònnere iscommissa; fàere un'ipótesi, supònnere calecuna cosa
Sentences
cantu iscummitis chi est comente naro deo?! ◊ cantu b'iscommitis chi custu addésciu ti lu torro che novu?
2.
iscummito chi li as dadu a bíere! ◊ iscommito chi ses impresse! ◊ iscommitu ca che incerto ite bi at in suta! ◊ iscommito chi oe proet: paret in chirca de annuare!
Translations
French
parier
English
to bet
Spanish
apostar
Italian
scomméttere
German
wetten.
iscomodài, iscomodàre , vrb: iscodumare Definition
giare ifadu, istrobbu, mòvere po calecuna cosa, lassare de istare cómodu
Synonyms e antonyms
discomodai
Sentences
sunt cosas chi nos podent iscodumare, ma no chi no podimos fàghere!
Translations
French
déranger
English
to incommode
Spanish
incomodar
Italian
incomodare
German
stören.
isconcài, isconcàre , vrb: sconcai Definition
su ndhe segare sa conca, nau fintzes de is laores chi perdent s'ispiga; fèrrere, pistare sa conca de calecuna cosa
Synonyms e antonyms
degogliai,
iciugare,
isconchedhai,
istrugare
Sentences
a Giuanni Batista s'innotzente ant isconcadu ◊ candho su trigu de messare est àrridu est suzetu a s'isconcare
2.
mi apo isconcadu unu pódhighe a martedhu ◊ una e duas bortas mi los ap'a àere isconcados sos pódhighes caminendhe iscurtzu!…◊ su luminu si est isconcadu comente l'apo frigadu a l'atzèndhere
Etymon
srd.
Translations
French
décapiter
English
to behead
Spanish
decapitar,
descabezarse,
descalabrar
Italian
decapitare
German
köpfen.
isconchinàre , vrb: sconchiai Definition
mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca
Synonyms e antonyms
isconchidare,
isconculare,
scorrociai,
tzilibbecare,
tzurumbecare
Sentences
sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha
Etymon
srd.
Translations
French
secouer la tête
English
to shake one's head
Spanish
mover la cabeza
Italian
scrollare il capo
German
den Kopf schütteln.
iscónchinu , nm: iscónchiu Definition
móvia de sa conca a cropu, mescamente candho unu no est de acórdiu cun su chi est intendhendho
Synonyms e antonyms
conchinada,
isconchinada,
isconchizada,
isconchizu,
sconchiada
Sentences
cudhu andai pistabista, feriveri, arrósciu oi de custus, cras de cudhus, a iscónchius, a murrúngius ◊ candho dhi narant cosa istat a iscónchios de conca ma no arrespondhet
Etymon
srd.
Translations
French
désapprobation d'un signe de tête
English
headshake to dissent
Spanish
negación con la cabeza
Italian
mòssa del capo per dissènso
German
mit dem Kopf ablehnen.
isconciài, isconciàre , vrb: iscontzare,
sconciai Definition
isciusciare, bogare de pare una cosa giai fata; nau de su tempus, cambiare, iscuncordare, fàere tempus légiu; nau de fémina príngia, pèrdere su fedu; nau de sa natura de s’ómine, passare sa teteresa / pps. iscontzadu, iscontzu
Synonyms e antonyms
destrui,
idarrocai,
irfàghere,
isciasciai,
isciuchiare,
isciusciai,
iscunsertare,
sculai
/
istrumare
| ctr.
aconciai,
adaretzai,
agiustai,
arragnare,
fàchere
Idioms
csn:
iscontzare su coju = istorraisí; isconciàresi de… = leàresi disturbu pro…
Sentences
si li betat pódhighes l'iscontzat dae cristianu! ◊ su die chi si ndhe at a isconciare custu giuramentu nos at a calare tronos e lampos! ◊ custa est cosa chi non si podet isconciare ◊ in cussa calada imbrunconu e m'iscònciu su brutzu!
2.
su tempus si fit iscontzu e no aiant pótiu garrigare su nabiu ◊ za mi paret chi su tempus torrat a iscontzare!
3.
sa fémina fit príngia ma si est iscontza
5.
bellu frade, no si est mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre!
Etymon
itl.
sconciare
Translations
French
défaire
English
to undo
Spanish
deshacer
Italian
disfare,
demolire
German
zerstören.
iscòndhere , vrb: iscúndhere Definition
pònnere o apartare a un'ala, essire e lassare unu logu, lassare in abbandhonu; si narat fintzes in su sensu de difèndhere, fàere sa parte a ccn./ pps. iscóndhiu
Synonyms e antonyms
lassai,
irbandhonare
/
defèndhere,
frànghere,
iscabbúllere,
iscundhire
Sentences
iscòndheti da èsseres mischinu! ◊ no mi poto iscòndhere de fàchere su dovere ◊ cantu bi apo gherradu pro m'iscúndhere dae tupas de prunatza e de tiria! (M.Tedde)◊ iscúndheti!
2.
fipo acuzonatu coment'e un'istratzu e solu Petenedha pariat chi naraiat: Corazu, za t'iscundho zeo! ◊ donzunu de cussos mortos depet àere iscúndhiu una bandhera
Etymon
ltn.
abscondere
Translations
French
se dispenser,
esquiver,
fuir
English
to avoid,
to shift
Spanish
eximirse,
esquivar
Italian
esìmersi,
scansare
German
sich entziehen,
ausweichen.
isconsiminzàre, isconsimizàre , vrb: iscosciomingiai,
iscossiminzare,
iscossimizare,
iscossomingiai,
iscussimintzare,
iscussiminzare,
scoscimingiai Definition
bogare de pare, iscosciare, illascare, guastare male una cosa, nau mescamente de is peis o cambas de unu trastu; fàere dannu
Synonyms e antonyms
destrui,
dissantarare,
ildeossare,
irgangalistae,
isbabbarrare,
iscadapiare,
iscunsertare,
istracassare,
istraessare,
scannugai,
scosciai
| ctr.
conziminare,
ingrauciare
Sentences
si che la fúrrias gai, cussa cradea l'iscossiminzas, totu!
2.
donzi note l'iscrujuraiat s'àitu e chin sa robba l'iscussimintzaiat su semenatu
Etymon
srd.
Translations
French
dégonder,
disjoindre
English
to unhinge,
to break up
Spanish
romper,
destrozar
Italian
sgangherare,
sconnèttere
German
aus den Angeln heben,
aus den Fugen bringen.
iscontài, iscontàre , vrb: isciontare Definition
pigare e bogare de unu contu, minimare sa suma de unu contu, de unu prétziu, de una cundenna, de unu dépidu
Synonyms e antonyms
chitire,
scomputai
/
immarigai
| ctr.
annànghere
Sentences
nàrali a ti dare s'ozu a iscontare de su chi nos depet! ◊ comporaiant in sa butega de sos meres a iscontare dae sa paga
2.
dh'iant lassada sola sola po dhi fai iscontai su pecau ◊ is ànimas malas furint a giru po iscontare peniténtzias ◊ su macu no isciontat pena ◊ iscontant in sa terra su prugadóriu issoro
Etymon
itl.
Translations
French
décompter,
expier
English
to subtract,
to expiate
Spanish
descontar,
expiar
Italian
scontare,
espiare
German
abrechnen,
büßen.
iscontriài, iscontriàre , vrb: iscrontiare,
scontriai Definition
atumbare de duas cosas andhandho a sa bandha contrària (o fintzes de una chi si movet a cara a un'àtera); nàrrere cosa contras a unu mescamente si tenet pretesas o si est faendho cosas chi andhant male (e fintzes giagarare); su si guastare de calecunu mecanísimu coment'e chi apat pigau cropu, àere dannu; bogare calecunu arremu de s'incàsciu
Synonyms e antonyms
atapai 1
/
certai,
chelcire,
scontrariai
/
iscadredhare,
iscussertare
2.
no mi cumintzist a iscontriai, deghinou nci fúlliu totu! ◊ no cherimus a nos iscontriare bois, bastante cantu bos amus iscurtadu! ◊ cuntipitzatos chi su babbu fit essinne de su contu, l'ant iscontriatu pro no víere ◊ pastores e canes iscróntiant sa chedha ◊ sa mama at iscontriadu sos pisedhos ca fint currindhe de un‘ala a s’àtera ◊ su truvadore iscróntiat sos sirvones pro los fàchere colare in sa posta
3.
una die su rellozu de campanile s'iscontrieit e comintzeit a caminare o tropu abbellu o tropu impresse
4.
est prus fàtzile chi dae s'oriente essat su sole chene caentare o chi sa Terra iscróntiet su zirare, chi no a che lavare su machine
Etymon
srd.
Translations
French
différer,
contredire
English
to run into,
to collide,
to clash with
Spanish
chocar,
tropezar,
contradecir
Italian
scontrare,
contraddire
German
stoßen auf,
widersprechen,
iscopercàre , vrb: iscoperciare,
iscrobecai,
iscrobecare,
iscrobecari,
iscropecare,
iscruecai,
iscuprecare Definition
pigare e trantzire su crobecu, furriare ccn. cosa a s'àtera parte; bogare o segare su pane carasau a pígios ponendhodhos ambaduos furriaos a sa matessi parte
Synonyms e antonyms
furriai,
iscavacare,
iscupertare,
istavacare
/
innudare
/
ispigiare
| ctr.
cavacai
Sentences
s'iscopercat su pane carasau ◊ canno s'iscussertat su rellotzu l'iscropecat pro vídere s'iscónniu ◊ sa patedha est iscropecata ◊ at iscuprecadu su conzu ◊ cussu bentu nosi nd'iat iscrobecau sa domu ◊ iscopèrciat sa safata e li ammustrat ite v'aiat
Etymon
srd.
Translations
French
ôter le couvercle
English
to uncover
Spanish
destapar
Italian
scoperchiare
German
abdecken.
iscopíe , vrb: iscopire,
iscupire,
iscupiri,
scopie Definition
nau de is matas, isparare, bogare cambos noos (nau de su frore, apèrrere) o, nau de una fortza, essire, tènnere isfogu; fuliare salia, ispudare, fàere essire (es. de una bartza, de un'istrégiu tirandhondhe su tupone)/ pps. iscopiu
Synonyms e antonyms
brionire,
brotai,
sciogai
/
gruspiare,
gruspire,
ispudai
/
istupare
Idioms
csn:
iscupiresila cun ccn. = pigaisidha cun ccn.; no iscupit cun su cuadhu e iscupit cun sa sedha! = si la leat cun chie no ndhe tenet curpa; iscupire s'imbreaghera = scexiai, isturdire s'imbriaghera; iscupire a prànghere = atacai a pràngiri
Sentences
s'ógiu de sas piantas fit pienu de abbundhàntzia, pronta a iscopire sa vida novella (A.Casula)◊ sa méndhula in sa bassura iscopit prima a fiore ◊ sa linna in beranu in donzi foza iscopit unu frutu ◊ su chelu fut prontu a iscupire in nie e in fridura
2.
si betant a su triballu po che iscupire su chi dhis rósigat a intro de cropus ◊ su benniolu, arrennegadu, si che dh'iscupit cun cudhu chi no ne tenet crupa ◊ cussu si che dh'iscupit cun megus ◊ no ischiat cun chie si che dh'iscupire!◊ at iscupiu s'arrennegu cun cià mullei
3.
bai, no ti chescis, bai e no iscupas a celu, chi in faci no ti torrit sa salia! ◊ a fizu meu nodidu proite mi l'as atzotadu, proite mi l'as iscupidu?!
4.
po abbae s'ortu iscopiaus su putzu
Etymon
spn.
Translations
French
jaillir
English
to burst forth
Spanish
brotar,
escupir
Italian
erómpere
German
ausbrechen.
iscorcorigàre , vrb: iscorcorijare,
iscrocorigai,
iscrucurigare,
iscurcurigare,
scorcorigai Definition
foedhandho de istudentes, giare corcovica, votu deasi bàsciu de no passare a is esames; torrare corcovica, giare su Chi nono a s'ómine chi dimandhat fémina a pobidha; orrúere a terra, fàere un'orrutòrgia
Synonyms e antonyms
bociai 1,
corcovicare,
iscorcovicare
/
istrampare
Sentences
ita si at a laureai candu dh'ant iscrocorigau tres bortas!◊ nci ndi fiat chi dhu iscrocorigànt un'annu ei e unu no
Etymon
srd.
Translations
French
recaler,
coller
English
to fail
Spanish
suspender,
catear
Italian
bocciare
German
durchfallen lassen.
iscordolàre , vrb: iscordulare 1 Definition
andhare, afilare, su si pònnere e mòvere coment'e a cordone, a filera, foedhandho de bestiàmene meda (o fintzes de gente o àteru) chi si movet
Synonyms e antonyms
iscúrrere
Sentences
trubba sas bacas, za iscordolant!
Translations
French
se diriger,
sortir
English
to pour out
Spanish
fluir
Italian
defluire
German
abfließen.
iscorfionàre , vrb: iscrofinare,
iscrofionare Definition
fàere iscrofiones, iscarrafatonis, fàere improdhos a pinna, passadas de pinna chentza órdine, iscríere
Synonyms e antonyms
abburrugonare,
scarrafatai
Sentences
apenas finidu de iscrofinare subra de una cartella, su zuighe li at dimandhadu a bídere si isse bi fit
Etymon
srd.
Translations
French
gribouiller
English
to scrawl
Spanish
emborronar,
garabatear
Italian
scarabocchiare
German
bekritzeln.
iscorgiolàre , vrb: iscorjolare,
iscorzolare,
scroxolai Definition
bogare o segare su corgiolu, su pigiolu
Synonyms e antonyms
arroscai,
innetare,
iscroxuai,
scociolare,
scorgiai,
scrociolai,
spilloncai
| ctr.
incroxolai
Sentences
iscorzolare sa patata, sa linna
Etymon
srd.
Translations
French
éplucher
English
to peel
Spanish
pelar
Italian
sbucciare
German
schälen.
iscorigài, iscorigàre , vrb: iscuriai,
iscuriare,
iscuricare,
iscurigai,
iscurigare,
scurigai Definition
essire o fàere iscuru, nau de sa die, apustis chi si ch’est intrau su sole
Synonyms e antonyms
imbugiare,
indenotire,
iscurèssere,
murinai
| ctr.
abbrèschere,
illuchèschere
Idioms
csn:
avb.: iscúriga no iscúriga = cumentzendi a iscurigai; iscurighendhe = s'ora chi est faghíndhesi iscuru, itl. all'imbrunire
Sentences
mi parit chi s'iscorighit sa luxi e no nci siat àturu che prantu (B.Lobina)◊ inue si l'iscúrigat si corcat ◊ parentes istimados e amigos, cudhos chi lughiant che isprigos, mi ant cussos su logu iscuriadu! (B.Sulis)◊ de sos tres annos chi si est atzegadu, pro issu su logu si est iscuriadu ◊ toca, càstia cummente istat nonna tua e torra a innoje prima de iscorigare!◊ abarra cun nosu, ca est iscurighendu, aspeta ca cenaus!
2.
candu at cumpréndiu ca su distinu de custu fillu fut malu si dhi est iscorigau su coru
3.
in foras fiat giai iscorigau mortu
4.
semus assupridos a bidha iscurighendhe
Scientific Terminology
sdi
Etymon
srd.
Translations
French
faire nuit
English
to darken
Spanish
anochecer
Italian
farsi nòtte,
annottare
German
Nacht werden.
iscorporài, iscorporàre , vrb rfl Definition
tzatzare a meda, papare fintzes sa parte de s'àteru
Synonyms e antonyms
ingolopire,
intrudhiri
Sentences
est liandudendhe totu s'arregorta a domu sua po s'iscorporai cussu!
Etymon
srd.
Translations
French
gaver
English
to gobble
Spanish
atracar
Italian
ingozzare
German
sich überfressen.
iscorrài , vrb: iscorrare,
scorrai Definition
segare is corros (fintzes unu solu); segare un'orrugu, una parte, de calecuna cosa; bènnere mancu a un'acórdiu, brigare
Synonyms e antonyms
iscorrojare
/
menguai,
scorriai
Sentences
mi ant iscorradu unu boe, una craba
3.
cussu est ómine chi at iscorradu! ◊ lassa chi s'iscorrent paribari! ◊ a s'incomintzu funt totus de acordu, e como a chie iscorrat a destra a chie a manca! (Z.Porcu)
Etymon
srd.
Translations
French
écorner
English
to dishorn
Spanish
descornar
Italian
scornare
German
die Hörner abbrechen.
iscorriài , vrb: scorriai,
iscorriare 1 Definition
bogare o fàere unu trastu a corrias, fàere una segada a iscórriu, segare a orrugos faendho a tiradura
Synonyms e antonyms
ischirriolai,
istratziolare
Sentences
at iscorriau is mantas
2.
su fedighedhu furit giogandho a cofedhu in foras, a pantalones iscorriaos e a… macarrone in campu!
Etymon
srd.
Translations
French
déchirer
English
to tear,
to lacerate
Spanish
desgarrar,
rasgar
Italian
squarciare,
lacerare
German
zerreißen.