Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bòte , nm: botu, boto Definition istúgiu no tanti mannu (de làuna, de imbidru, prus che àteru serrau e a fundhu tundhu) po pònnere cosa; in calecunu logu dhu narant in cobertantza a sa natura de sa fémina / min. botaredhu, botedhu, botichedhu Synonyms e antonyms boeta, lamedha, potu, tolla / testu Idioms csn: genti de bòtu = zente metzana; èssere a cara de boto = légiu?; segai su bòtu = (in cobertantza) irverzinare a una; sonare sos botes a ccn. = leàrelu a befe faghindhe burdellu sonendhe botes; sonare su bote a ccn. = donai una surra Sentences s'olia cufetada l'amus posta in botes de bidru ◊ est unu bòtu sena de cobercu ◊ passada su serghestanu cun d-unu bòtu chi ugiat un'istampu e incui sa genti nci betada su dinai ◊ a sa britzicreta si aiat ligatu botedhos meta chi fachiant unu degógliu niedhu ◊ su botighedhu de su tzúcuru dhu tenia prenu prenu 2. cussu est una persona de riguardu e tocat a fai aici, sinuncas porit pentzai chi seus genti de bòtu ◊ malu de vista, fit a cara de boto, però si renniat simpàticu chin totu e aiat amicos meta Surnames and Proverbs smb: Botte, Botto Scientific Terminology stz Etymon spn. bote Translations French boîte English tin Spanish bote, lata Italian baràttolo di latta German Dose.

bótu 1 , avb: buta Definition de botu = de istrémpiu, a corpu Sentences candu dh'ant bistu si ndi funt pesaus de botu ◊ mi ant de botu giradu sas palas! ◊ m'ischidesi nervosu de unu botu ◊ su chelu si fit inchimeradu e caleit de botu sa irada de s'abba ◊ mancai surpréndiu de buta, candu su cuadhu si est postu a curri, no si fiat pérdiu de ànimu ◊ comente apo bidu deai, mi ndhe peso de botu, curro a sas bestes e mi pijo totu Surnames and Proverbs smb: Butta Translations French brusquement, tout à coup, soudainement English suddenly Spanish de repente Italian di scatto, all'improvviso German plötzlich.

brofàgliu , nm: perfàgliu* Definition orrollu a pinnigas in bestires de fémina, pitzu ricamau, increspau Translations French volant English ledge, tail, trimming Spanish franja, volante Italian falda, balza, guarnizióni di stòffa German Falbel.

bufiétu , nm Definition tródhiu surdu, súlidu mudu chi essit de su pertusu; tabbacu de margiani, genia de codrolinu chi, candho est passau (est in colore de cafè), a dhu tocare si crepat e lassat andhare coment'e pruinedhu Synonyms e antonyms písina / fungubísinu, scapavumu Scientific Terminology atn, Lycoperdon bovista Translations French vesse, vesse-de-loup English fart Spanish follón, pedo de lobo Italian lòffa, véscia di lupo German Bovist.

bumbúdu 1 , nm Definition tzicu de abba Synonyms e antonyms bucedhu, gropu, súrbia Etymon srd. Translations French gorgée d'eau English sip Spanish trago Italian sórso di àcqua German Schluck Wasser.

burrída , nf: burrira Definition genia de pische e genia de papare, manera de coghinare e cundhire (bagna e aghedu) segundhu su pische (mussola, scrita) Synonyms e antonyms bastinu Sentences lebit ca tengu porcedhu ammurtau e burrida cun àterus mandiaris! ◊ chi andas a innias ti ndi depis iscaresci de sa patata a ischiscionera e de sa burrira! 2. cantendi de mengianu chitzi est iscimingendimí, mi est faendi sa conca a burrira! Scientific Terminology mng, psc, scyliorhinus canicula Etymon itl.l buridda Translations French roussette, chat de mer English sea cat (fish) Spanish pintarroja Italian gattùccio di mare German Katzenhai.

cabidiàna , nf: cabudiana, capidiana, caburiana Definition de duas pudas de sa bide, sa prus in artu, sa primu pértiga de su sermentu, sa chi portat s'ogu de frutu e chi si lassat prus longa (e fintzes sa pértiga noa chi faet) Synonyms e antonyms barriadorza, carriadòrgia | ctr. codiana Sentences su bentu mi ndi at isciusciau totu sa caburiana, in bíngia Scientific Terminology bng Translations French sarment fructifère English vine-shoot Spanish sarmiento fructífero Italian tràlcio di vite fruttìfero German Rebling.

cacaràgiu , nm Definition genia de erba bona po s'iscurrentziadura Synonyms e antonyms brentedha, cacalacasu, culuebba, lisandru 1, ocicanu, pibirina, preiderina, preiderissa, priorissa 1 Scientific Terminology rba, Smyrnium rotundifolium Translations French maceron à feuilles rondes English smyrnium Spanish esmirnio perfoliado Italian smìrnio di Càndia German Smyrnium.

cacàriu , nm: cracàliu, cracàriu Definition su carraxu, is boghes chi faent is pudhas e pudhos cantandho; su càntidu de is arranas Synonyms e antonyms acróidu Sentences s'intendhet cacàrios de pudhighina ◊ a cracàlius su caboni su mengianu mi ndi at iscidau 2. cussu logu fit unu regnu de paghe addulcadu dae su cantu de sas chígulas, su cracàriu de sas ranas Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French caquetage, coassements English bird row, croaking Spanish alboroto producido por aves Italian schiamazzo di volatili, gracidìo German Geschnatter.

caciúmbu , nm Definition una genia de pramma de is regiones tropicales chi faet una genia de nughe de unu o duos chilos, cun d-unu buidedhu aintru ue dhue at un'abbarolu unu pagu biancu, druche: sa prupa est bianca, tostada, a pígiu grussu, apicigada a su corgiolu de fora, tostau meda Synonyms e antonyms còcu Scientific Terminology frt, Cocos nucifera Etymon ctl. catxumbo Translations French cocotier, noix de coco English coconut (palm) Spanish cocotero, coco Italian palma e nóce di còcco German Kokospalm, Kokosnuß.

càdha , nf: cadra, calda, carda Definition surra, passada de cropos (fintzes de àteru: es. de súrbios po pigare a befa); pelea manna o ifadu de su faghevaghe a meda, de unu trebballu fortzau, de s'arrennegu po cosas chi andhant a trotu, e àteru: totu significaos naos in cobertantza, ca sa calda is ferreris dhu narant a s'abbrigamentu de su ferru, candho est deasi abbrigau chi essit biancu Synonyms e antonyms fraca 2, surra / arrebbentada, arrebbentu, bataria, cària, cumbata, demozu, impodha, inzotu, istimpida, istripa 1, matana, mugna, munziada, pista, pistapone, podha, rebbatu, stragu 1 | ctr. discànciu, pasu Idioms csn: donai una carda a unu = abbanzare, surrai; donai una cadra de buca = improverare, refaciai; donai una carda de dentis = fuedhai mali, brigare a unu; leare, dare cadha = leare o dare arrebbentu, matana; cadha de prantu, de tússiu, de fele = atacu de prantu, de tússiu, de arrennegu; cadha de sole, de fogu = su abarrai a tropu pighendi soli forti me in istadi, istudendi fogu; donai sa carda = (puru) achicare fogu, fàghere fogu meda pro còghere sa terralla, inchèndhere su furru, assidai su forru cun faschinas medas: pro su ramenaju a "donai sa carda" est a martedhare su ràmine pro li dare sa forma; fai sa carda a margiani = arrexonai o afrontai a unu chena de profetu Sentences dhi at donau una carda de corpus, dh'at callentau!…◊ dhi donant una carda de fusti e dhu faint totu liagau ◊ una calda de tribbàgliu aiant créfidu!◊ si dh'isperdu s'ègua, babbu mi arrogat a cardas! 2. sos fizos sunt bochindhe su babbu a cadhas de fele! ◊ su pitzinnu si at fatu una cadha de prantu ◊ chi mi seu donau una cadra de marrai gei no est po dabbadas! ◊ una carda de bisonzu aiat créfidu po dhi passare sos vítzios!◊ sa cadha chi mi at dadu su pitzinnu?! odheu! ◊ Giuanni Batista iat donau una cadra de buca a su rei ca fut afancedhau cun sa connada Surnames and Proverbs smb: Cadda Etymon spn. carda Translations French rossée English hail of thrashing Spanish paliza Italian carpìccio, scàrica di busse, strapazzata German Prügel, Anpfiff.

cadíssu , nm Definition orrobba de lana, tira de orrobba Sentences in sos ojos no bi zughet cadissos! ◊ sos bator moros de sa bandhera sarda zughent sos cadissos Etymon spn. cadiz Translations French étoffe de laine grossière, bandeau English woollen cloth Spanish tejido de lana tosco Italian stòffa di lana grossolana, bènda German grober Wollstoff, Binde.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definition fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Synonyms e antonyms catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Sentences si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Translations French se démener English to fidget Spanish agitar Italian agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs German sich hin und her bewegen.

cadredhaméntu , nm Definition su atripare is peis a terra comente faet chie no bolet abbarrare o no bolet calecuna cosa Synonyms e antonyms acuadhinadura, cadredhada, cadredhadura, cadredhu Etymon srd. Translations French remuement de pieds par souffrance English fidgeting Spanish forcejeo de los pies Italian dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs German Schlenkern.

cadredhòne , agt Definition chi dhu tenet a vítziu a cadredhare Synonyms e antonyms cadredhosu Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French impatient English craving person Spanish agitado, inquieto Italian che ha il vìzio di smaniare German erregt.

cadredhósu , agt Definition chi de naturale costumat a cadredhare, chi no tenet passiéntzia Synonyms e antonyms cadramissosu, cadredhone, latranghigultzu Sentences sa crapita si est posta a cúrrere, cadredhosa, e nch'est sadhida a intro de un'àtera tanca ◊ unu de sos frades fuit ideosu, fogaritzu, cadredhosu e presumidu Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French impatient, nerveux English eager Spanish impaciente Italian impaziènte, che ha il vìzio di smaniare German ungeduldig, aufgeregt.

cadrédhu , nm, agt Definition su cadredhare, fintzes una genia de tostorrudéntzia, de murrúngiu Synonyms e antonyms cadredhada, cadredhadura, cadredhamentu 2. lassàdemi su cadredhu, no est comente nades bois! 3. custa teraca fit cadredha Etymon srd. Translations French remuement des pieds par souffrance English fidgeting Spanish forcejeo de los pies Italian dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs German Schlenkern.

cagliàda , nf: callada Definition su s'istare mudos, citios, su si firmare de foedhare Synonyms e antonyms acaida, cedada, citida | ctr. faedhada Sentences sa cagliada est risposta ◊ fit a chistionu, ma comente li ant nadu cosa at fatu sa callada Etymon srd. Translations French action de se taire English action of being silent Spanish callada Italian atto di tacére German Schweigen.

caíta , nf, nm: caitu Definition min. de cau, genia de pigiones: marragau o arrúndili de mari, o fintzes marragau a peis niedhus, caita bicu niedhu (itl. beccapésci = sterna sandvicensis)/ a/c.: coment'e in cau, deasi etotu in caita sa /c/ de cuménciu no càmbiat sonu po si agatare in mesu de duas vocales: sa caita = nr. "sacaíta" (e no "sagaíta") Synonyms e antonyms caixedha 1 Scientific Terminology pzn, geochelidon nilotica, sterna hirundo, s. albifrons Translations French sterne hansel English gull-billed tern Spanish pagaza piconegra Italian róndine di mare o stèrna zampenére, fraticèllo German lachseeschwalbe.

caldàda , nf Definition genia de ammontu de lana, grussu, po letu, pígiu de ammontu Synonyms e antonyms burra, coce, coberta, frassada Sentences mamma comintzat a ndhe bogare isterrimentas e caldadas…◊ si che poniat dereta suta de sas caldadas in su letu ca teniat fritu Scientific Terminology ts Translations French couverture de laine English woollen cover Spanish manta de lana Italian copèrta di lana German Wolldecke.