Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cherbíu , nm, nf: chervia Definition cedha de crebos, medas Etymon srd. Translations French harpaille English deer herd Spanish manada de ciervos Italian branco di cèrvi German Rudel Hirsche.

cherrichérri , nf Definition diferentes genias de pigione chi narant fintzes topi de mata (ma sa s. conspicillata faet in logos ispògios, pòveros) Synonyms e antonyms moschita Scientific Terminology pzn, sylvia undata corsa, s. sarda, s. conspicillata, s. melanocephala Etymon srd. Translations French fauvette sarde English dartford warbler Spanish curruca tomillera Italian magnanina, sterpàzzola di Sardègna, occhiocòtto German Sardengrasmücke.

chessòne , nm Definition tupa manna de modhitzi Translations French maquis de lentisque English lentisk brushland Spanish lentiscal Italian macchióne di lentìschio German Niederwald von Mastixbäumen.

chíci , avb, nm, agt: chício, chissi, chito, chitzi, chitzo, chitzu 1 Definition nau de tempus, ora antibitzada, chi benit innanti a cunfrontu de un'àtera calesiògiat ora de sa die, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima po s'ora chi si costumat a si ndhe pesare / min. chitzixedhu = su mengianu a bonora, chito meda, chito chito Synonyms e antonyms cisso | ctr. trigadiu, taldu Idioms csn: chito chito = a chitzi meda; in chitzi = a su chitzi; chitzi mannu = chito meda; a parte de chitzu = candho comintzat a èssere chito, su manzanu, chito etotu Sentences aisetade, tantu est chito! ◊ mi parit chitzixedhu, ancora! ◊ poburitu de mei, chi seu ghimallendi de chitzi mannu fintzas a merí! ◊ bae como, gai torras chito ◊ istasero mi che corco chito ca manzanu peso a sas bàtoro ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ che semus essidos chito chito a múrghere sa robba 2. fint móvidos su chito ◊ andas dónnia chitzi a iscurtai sa missa ◊ mammai est pesada de chitzi mannu ◊ Antoni cussu chitzi ci fiat essiu po andai a cassa ◊ issu partit a su chitzu po andai a su sartu 3. una manzana chita che la ponzei currendhe in su casifíciu Surnames and Proverbs prb: si cheres vívere sanu pesa chito su manzanu Scientific Terminology sdi Etymon ltn. cito/citius Translations French de bonne heure, tôt English early Spanish pronto Italian prèsto, di buonóra German früh.

chidàda , nf: cidada, cirara Definition tempus, cosa, trebballu, paga de una chida Sentences l'ant guastu sas ciucheras, sempre cotu a chidadas intreas! ◊ boghendhe ortixu in sa tanca bi isteint una chidada 2. babbu tou no tenet chidada ◊ est duus mesis chi sa meri no mi donat sa cidada ◊ seu andau a mi ndi pigai sa cidada, su tanti chi m'ispetat po èssi trabballau una cida Scientific Terminology tpc Etymon srd. Translations French semaine English time of a week, week's pay Spanish semana Italian tèmpo di una settimana German Wochenzeit.

chilivrída, chilivrína , nf Definition farinedhos de pane Synonyms e antonyms carafúndhula, chilívriu, figrinu, fria, mica, murichia, palfaruza, paparida 2. candho sas chilivridas de sa vida ant a rúere in su riu de sa morte, no timas! Etymon srd. Translations French miette English crumb Spanish miga Italian brìciola di pane German Krümel.

chíma , nf, nm: chimu 1, cima Definition su coromedhu de is matas, is partes prus artas o prus atesu de su truncu de is matas (e po cussu fintzes is prus fines e modhes); genia de candhelita chi bogant is erbas ue apustis faent su frore, ma pruschetotu is litos betzos (Hyoseris radiata, itl. radicchio selvatico)/ cima de làtia, de gureu, de indívia, de càuli Synonyms e antonyms cimixedha, coma, coramedhu, frandha 1, puntioledha, rampu / síriu Sentences sas àrbures faghent su frutu in chimas ◊ in sas chimas sos puzones godint gioghitendhe ◊ su cardu, sa latuca, sa tzicória sunt boghendhe sa chima ◊ candho sas erbas bogant sa chima sunt apunta a fàghere su fiore ◊ fit cun su chimu de s'olia che columba ◊ su bentu movet sos chimos de sas matas 2. in beranu essit sa chima ◊ sos pisedhos essiant a chima, unu tempus: como no cherent mancu tzoculates! Scientific Terminology rbr Etymon ltn. cima Translations French bout tendre et mince des plantes et de certaines herbes English cyme Spanish cogollo Italian punta tènera e sottile delle piante, gètto di alcune èrbe German Trieb, Sproß.

chimíre , vrb Definition nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore Synonyms e antonyms abbrabai, abbrossare, frunzire 1, inchimire, inceurrare, ingrilliri, tidhire / folai, indobiri Sentences beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu Etymon srd. Translations French bourgeonner English to sprout Spanish germinar, brotar Italian germogliare, fare il gètto o stèlo di alcune èrbe German sprießen, treiben.

chischínnu , nm Synonyms e antonyms cannija Translations French gémissement English groan Spanish gemido Italian gèmito, vóce inarticolata di laménto German Stöhnen.

ciannonéri , nm Definition chie contat fàulas mannas, cosas de no crèdere Etymon srd. Translations French menteur, charlatan English liar Spanish mentiroso Italian bugiardóne, spacciatóre di fandònie German Erzlügner.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definition min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Sentences a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Translations French genre de pâtes courtes English a kind of macaroni Spanish clase de pasta corta Italian un tipo di pasta córta German eine Art Makkaroni.

ciàsca , nf, nm: ciascu, sciascu, tzascu Definition cosa chi si faet o si narat tanti po erríere, a giogu, o fintzes po pigare a befa, fàere a bregúngia Synonyms e antonyms badalocu, befa, bischíglia, brúglia, ciacota, ciàschidu, ciascaria, cistu, tzigota Idioms csn: ite ciascu!… = arratza de divertimentu, ita spàssiu!…; (nadu de fémina) donai ciascus a unu = lassare s'ammoradu Sentences no l'ant cumpresa sa ciasca: solu tue, mala pasca, ti ndhe ses riendhe arreu! ◊ giughiat a inghíriu persones afiotadas a gridos de ciascu e befe ◊ no cretais chi est ciascu su chi seu nendi! ◊ cardampuleri, giogulanu, ti cumbidat po ti contai ciascus o po cantai a mutetus 2. sa limba sighit su destinu sou a ciascu de chie l'est istropiendhe ◊ como su trenu, a ciascu de su progressu, invece de acelerare si est arressu (L.Ilieschi) Etymon spn. chasco Translations French blague, plaisanterie English joke Spanish chiste, chasco Italian barzellétta, cèlia, battuta di spìrito German Witz, Scherz.

cirròni 1 , nm Definition una genia de pische de mare apertu, de mare biu Surnames and Proverbs smb: Cirroni, Cirronis Scientific Terminology psc, synodus griseus Etymon itl.s cirru Translations French poisson-lézard rayé English sea lizard, atlantic lizardfish Spanish lagarto, logarto Italian lucèrtola di mare German Meereidechse.

civèra , nf: sivera, tzivera Definition genia de létia de is mastos de muru (e picaperderis) po portare o carrugiare perda o àteru chi dhis serbit trebballandho, o fintzes una genia de càscia de pònnere in su carru Scientific Terminology stz Etymon ctl. civera Translations French civière English handbarrow Spanish angarillas de albañil Italian sòrta di barèlla per materiali German Trage.

clàmu , nm: cramu Definition su acusare una fura, giare sa chèscia; su tzerriare, pedire agiudu Synonyms e antonyms chensa, denúntzia / agiutóriu Etymon srd. Translations French action de dénoncer un vol, réclamation English complaint Spanish denuncia, llamamiento Italian denùncia di còsa rubata, reclamo German Anzeige, Beschwerde.

coaratzína , nf Definition avantzos, coígios de papare, siat de su pràngiu e siat de sa chena Synonyms e antonyms arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, coilla, fafaruza, fratamuza, frataza, pispisa, romasiza, tzimuca, vèglia Translations French restes d'un repas English leftovers Spanish sobras Italian rimasùglio di pasto, avanzo German Rest.

cociulàju , nm Definition piscadore de cóciula, de gioga de mare Sentences in tretu in tretu calincunu cociulaju, aciuvau in s'àcua, iscrucullat s'arena foxosa cun su ciuliru ◊ su cociulaju est remendi in su ciu andendi a fai arregorta Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French pêcheur d'arches English mussel fisher Spanish pescador de almejas, mariscador Italian pescatóre di arsèlle: arsellante German Muschelfischer.

còco , nm Definition genia de pedra niedha chi apicant a sa cadenita po maia Synonyms e antonyms pinnadedhu 1, sebeste 2. fit pranghenne chin donzi làcrima che coco, manna goi! Surnames and Proverbs smb: Cocco, Coco Etymon srd. Translations French petite bague qu'on porte sur soi, qui préserve du mauvais œil English jet ring against evil eye Spanish azabache Italian anellino di giavazzo cóntro il malòcchio German Gagatring gegen bösen Blick.

cocoràtza , nf Definition càlixi o capedhu de muru: una genia de erba chi faet in is calancas de is muros Synonyms e antonyms alighemuru, calichemuru, capedhemuru, cocorroi, salighemuru Scientific Terminology rba, Umbilicus rupestris Translations French ombilic de Vénus English venus navelwort Spanish ombligo de Venus Italian ombelico di Vènere German Nabelkraut.

còcu , nm Definition sa mata de su caciumbu Scientific Terminology frt Translations French cocotier English coconut palm Spanish cocotero Italian palma di còcco German Kokospalme.