cherbíu , nm, nf: chervia Definitzione cedha de crebos, medas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu harpaille Ingresu deer herd Ispagnolu manada de ciervos Italianu branco di cèrvi Tedescu Rudel Hirsche.

cherrichérri , nf Definitzione diferentes genias de pigione chi narant fintzes topi de mata (ma sa s. conspicillata faet in logos ispògios, pòveros) Sinònimos e contràrios moschita Terminologia iscientìfica pzn, sylvia undata corsa, s. sarda, s. conspicillata, s. melanocephala Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fauvette sarde Ingresu dartford warbler Ispagnolu curruca tomillera Italianu magnanina, sterpàzzola di Sardègna, occhiocòtto Tedescu Sardengrasmücke.

chessòne , nm Definitzione tupa manna de modhitzi Tradutziones Frantzesu maquis de lentisque Ingresu lentisk brushland Ispagnolu lentiscal Italianu macchióne di lentìschio Tedescu Niederwald von Mastixbäumen.

chíci , avb, nm, agt: chício, chissi, chito, chitzi, chitzo, chitzu 1 Definitzione nau de tempus, ora antibitzada, chi benit innanti a cunfrontu de un'àtera calesiògiat ora de sa die, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima po s'ora chi si costumat a si ndhe pesare / min. chitzixedhu = su mengianu a bonora, chito meda, chito chito Sinònimos e contràrios cisso | ctr. trigadiu, taldu Maneras de nàrrere csn: chito chito = a chitzi meda; in chitzi = a su chitzi; chitzi mannu = chito meda; a parte de chitzu = candho comintzat a èssere chito, su manzanu, chito etotu Frases aisetade, tantu est chito! ◊ mi parit chitzixedhu, ancora! ◊ poburitu de mei, chi seu ghimallendi de chitzi mannu fintzas a merí! ◊ bae como, gai torras chito ◊ istasero mi che corco chito ca manzanu peso a sas bàtoro ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ che semus essidos chito chito a múrghere sa robba 2. fint móvidos su chito ◊ andas dónnia chitzi a iscurtai sa missa ◊ mammai est pesada de chitzi mannu ◊ Antoni cussu chitzi ci fiat essiu po andai a cassa ◊ issu partit a su chitzu po andai a su sartu 3. una manzana chita che la ponzei currendhe in su casifíciu Sambenados e Provèrbios prb: si cheres vívere sanu pesa chito su manzanu Terminologia iscientìfica sdi Ètimu ltn. cito/citius Tradutziones Frantzesu de bonne heure, tôt Ingresu early Ispagnolu pronto Italianu prèsto, di buonóra Tedescu früh.

chidàda , nf: cidada, cirara Definitzione tempus, cosa, trebballu, paga de una chida Frases l'ant guastu sas ciucheras, sempre cotu a chidadas intreas! ◊ boghendhe ortixu in sa tanca bi isteint una chidada 2. babbu tou no tenet chidada ◊ est duus mesis chi sa meri no mi donat sa cidada ◊ seu andau a mi ndi pigai sa cidada, su tanti chi m'ispetat po èssi trabballau una cida Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu semaine Ingresu time of a week, week's pay Ispagnolu semana Italianu tèmpo di una settimana Tedescu Wochenzeit.

chilivrída, chilivrína , nf Definitzione farinedhos de pane Sinònimos e contràrios carafúndhula, chilívriu, figrinu, fria, mica, murichia, palfaruza, paparida 2. candho sas chilivridas de sa vida ant a rúere in su riu de sa morte, no timas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu miette Ingresu crumb Ispagnolu miga Italianu brìciola di pane Tedescu Krümel.

chíma , nf, nm: chimu 1, cima Definitzione su coromedhu de is matas, is partes prus artas o prus atesu de su truncu de is matas (e po cussu fintzes is prus fines e modhes); genia de candhelita chi bogant is erbas ue apustis faent su frore, ma pruschetotu is litos betzos (Hyoseris radiata, itl. radicchio selvatico)/ cima de làtia, de gureu, de indívia, de càuli Sinònimos e contràrios cimixedha, coma, coramedhu, frandha 1, puntioledha, rampu / síriu Frases sas àrbures faghent su frutu in chimas ◊ in sas chimas sos puzones godint gioghitendhe ◊ su cardu, sa latuca, sa tzicória sunt boghendhe sa chima ◊ candho sas erbas bogant sa chima sunt apunta a fàghere su fiore ◊ fit cun su chimu de s'olia che columba ◊ su bentu movet sos chimos de sas matas 2. in beranu essit sa chima ◊ sos pisedhos essiant a chima, unu tempus: como no cherent mancu tzoculates! Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. cima Tradutziones Frantzesu bout tendre et mince des plantes et de certaines herbes Ingresu cyme Ispagnolu cogollo Italianu punta tènera e sottile delle piante, gètto di alcune èrbe Tedescu Trieb, Sproß.

chimíre , vrb Definitzione nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore Sinònimos e contràrios abbrabai, abbrossare, frunzire 1, inchimire, inceurrare, ingrilliri, tidhire / folai, indobiri Frases beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to sprout Ispagnolu germinar, brotar Italianu germogliare, fare il gètto o stèlo di alcune èrbe Tedescu sprießen, treiben.

chischínnu , nm Sinònimos e contràrios cannija Tradutziones Frantzesu gémissement Ingresu groan Ispagnolu gemido Italianu gèmito, vóce inarticolata di laménto Tedescu Stöhnen.

ciannonéri , nm Definitzione chie contat fàulas mannas, cosas de no crèdere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu menteur, charlatan Ingresu liar Ispagnolu mentiroso Italianu bugiardóne, spacciatóre di fandònie Tedescu Erzlügner.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definitzione min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Frases a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Tradutziones Frantzesu genre de pâtes courtes Ingresu a kind of macaroni Ispagnolu clase de pasta corta Italianu un tipo di pasta córta Tedescu eine Art Makkaroni.

ciàsca , nf, nm: ciascu, sciascu, tzascu Definitzione cosa chi si faet o si narat tanti po erríere, a giogu, o fintzes po pigare a befa, fàere a bregúngia Sinònimos e contràrios badalocu, befa, bischíglia, brúglia, ciacota, ciàschidu, ciascaria, cistu, tzigota Maneras de nàrrere csn: ite ciascu!… = arratza de divertimentu, ita spàssiu!…; (nadu de fémina) donai ciascus a unu = lassare s'ammoradu Frases no l'ant cumpresa sa ciasca: solu tue, mala pasca, ti ndhe ses riendhe arreu! ◊ giughiat a inghíriu persones afiotadas a gridos de ciascu e befe ◊ no cretais chi est ciascu su chi seu nendi! ◊ cardampuleri, giogulanu, ti cumbidat po ti contai ciascus o po cantai a mutetus 2. sa limba sighit su destinu sou a ciascu de chie l'est istropiendhe ◊ como su trenu, a ciascu de su progressu, invece de acelerare si est arressu (L.Ilieschi) Ètimu spn. chasco Tradutziones Frantzesu blague, plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu chiste, chasco Italianu barzellétta, cèlia, battuta di spìrito Tedescu Witz, Scherz.

cirròni 1 , nm Definitzione una genia de pische de mare apertu, de mare biu Sambenados e Provèrbios smb: Cirroni, Cirronis Terminologia iscientìfica psc, synodus griseus Ètimu itl.s cirru Tradutziones Frantzesu poisson-lézard rayé Ingresu sea lizard, atlantic lizardfish Ispagnolu lagarto, logarto Italianu lucèrtola di mare Tedescu Meereidechse.

civèra , nf: sivera, tzivera Definitzione genia de létia de is mastos de muru (e picaperderis) po portare o carrugiare perda o àteru chi dhis serbit trebballandho, o fintzes una genia de càscia de pònnere in su carru Terminologia iscientìfica stz Ètimu ctl. civera Tradutziones Frantzesu civière Ingresu handbarrow Ispagnolu angarillas de albañil Italianu sòrta di barèlla per materiali Tedescu Trage.

clàmu , nm: cramu Definitzione su acusare una fura, giare sa chèscia; su tzerriare, pedire agiudu Sinònimos e contràrios chensa, denúntzia / agiutóriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de dénoncer un vol, réclamation Ingresu complaint Ispagnolu denuncia, llamamiento Italianu denùncia di còsa rubata, reclamo Tedescu Anzeige, Beschwerde.

coaratzína , nf Definitzione avantzos, coígios de papare, siat de su pràngiu e siat de sa chena Sinònimos e contràrios arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, coilla, fafaruza, fratamuza, frataza, pispisa, romasiza, tzimuca, vèglia Tradutziones Frantzesu restes d'un repas Ingresu leftovers Ispagnolu sobras Italianu rimasùglio di pasto, avanzo Tedescu Rest.

cociulàju , nm Definitzione piscadore de cóciula, de gioga de mare Frases in tretu in tretu calincunu cociulaju, aciuvau in s'àcua, iscrucullat s'arena foxosa cun su ciuliru ◊ su cociulaju est remendi in su ciu andendi a fai arregorta Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pêcheur d'arches Ingresu mussel fisher Ispagnolu pescador de almejas, mariscador Italianu pescatóre di arsèlle: arsellante Tedescu Muschelfischer.

còco , nm Definitzione genia de pedra niedha chi apicant a sa cadenita po maia Sinònimos e contràrios pinnadedhu 1, sebeste 2. fit pranghenne chin donzi làcrima che coco, manna goi! Sambenados e Provèrbios smb: Cocco, Coco Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petite bague qu'on porte sur soi, qui préserve du mauvais œil Ingresu jet ring against evil eye Ispagnolu azabache Italianu anellino di giavazzo cóntro il malòcchio Tedescu Gagatring gegen bösen Blick.

cocoràtza , nf Definitzione càlixi o capedhu de muru: una genia de erba chi faet in is calancas de is muros Sinònimos e contràrios alighemuru, calichemuru, capedhemuru, cocorroi, salighemuru Terminologia iscientìfica rba, Umbilicus rupestris Tradutziones Frantzesu ombilic de Vénus Ingresu venus navelwort Ispagnolu ombligo de Venus Italianu ombelico di Vènere Tedescu Nabelkraut.

còcu , nm Definitzione sa mata de su caciumbu Terminologia iscientìfica frt Tradutziones Frantzesu cocotier Ingresu coconut palm Ispagnolu cocotero Italianu palma di còcco Tedescu Kokospalme.

«« Torra a chircare