tràmmudu , nm: tràmunu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu Sinònimos e contràrios mudadura, mudóngiu, tramudu Frases dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu ropa limpia para cambiarse Italianu vestiti di ricàmbio Tedescu Kleider zum Wechseln.

tremizólu , nm, agt: tremuzolu, trimizolu, trummutzolu, trumuzolu, trumuzoru Definitzione nue forte de bentu a molinadura; chi tremet o faet trèmere Sinònimos e contràrios bruxajolu, molione, mommurzolu, momonissa, mummugione, torvellinu, tramúghine, tremuine, trumujone Frases si est pesadu unu tremuine de tremizolos chi no at lassadu téula in copertura ◊ si pesat unu trummutzolu e faet bolare totu sos pratos ◊ si fuit pesau unu tremizolu chi faiat bolare foza, proine e crabeturas 2. ses bolitanne che frocu de lana crébina portadu de una frina tremizola Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tourbillon de vent Ingresu whirlwind Ispagnolu torbellino Italianu tùrbine di vènto Tedescu Wirbelwind.

trighínzu 1 , agt Definitzione coment'e calidade de gente o de animales, chi est de pagu contu, miseredhu, chi creschet pagu Sinònimos e contràrios anninnitau, cioco, enzosu, míseru Tradutziones Frantzesu rachitique, maigre et débile Ingresu poor looks, rachitic Ispagnolu raquítico Italianu di aspètto mìsero, rachìtico Tedescu kümmerlich.

truígu , nm Definitzione fundhu de bide, pitzu Sinònimos e contràrios rabatzone Frases est torradu cun sa béltula prena de truigos Tradutziones Frantzesu cep de vigne Ingresu vine stock Ispagnolu cepa Italianu céppo di vite Tedescu Stock.

turrionàju , nm: turronàgiu, turronaju, turronàrgiu, turronarju, turrunaju Definitzione chie faet o bendhet turrone Frases est in donzi festa paret turronaju! ◊ sunt connotos sos turrionajos tonaresos Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu personne qui fait du nougat Ingresu torrone maker Ispagnolu turronero Italianu fabbricante di torróni Tedescu Nougathersteller.

tzancarronàda , nf: ciancarronada Definitzione aconcada maca, fatura de tzancarrones Sinònimos e contràrios aconcada, acucada, garrafatoni, isconcata, isconchinada, meleda / cdh.tzancarrunata, ttrs. tzancarrunada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faute grossière, balourdise Ingresu big mistake, stupid act Ispagnolu disparate, imprudencia, falta Italianu cólpo di tèsta, gròsso sbàglio, spropòsito, balordàggine Tedescu unbesonnene Handlung, grober Fehler, Dummheit.

tzàntara , nf: tzàntera Definitzione bregúngia manna, cosa de ndhe dèpere tènnere bregúngia / fàghere tzàntara = fàere bregúngias Sinònimos e contràrios arréula, befa, bilgonza, gutiperu, iscàranu / cdh. ciàntara Frases mi as giuradu chi mi batias a tzàntera de sa zente, ma ti ses fadhidu! ◊ cussu est sa tzàntara e su risu de su logu ◊ arratza de tzàntara custa de 'Tangentópoli', sos amministradores furendhe! ◊ semus sa tzàntara de sa bidha, petzi che brigare! 2. sa rosa de sa cussorza est diventada pubusa, ponzendhe fatu a unu feminarzu, sa tzàntara! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu risée, moquerie Ingresu scorn Ispagnolu escarnio, ludibrio, mofa Italianu ludìbrio, càusa di schérno, di derisióne, canzonatura Tedescu Spott, Gespött.

tzerpulía , nf Definitzione dónnia e css. bobboi o animale chi faet male, noghet o àteru deasi Sinònimos e contràrios arresia, babballoti, babbaúciu, babbaudhu, babboi, errebiu, incerpiu, terpusu, titupiu Frases mori, cane furuncu e traitore: restas pro pastos a sa tzerpulia ca no ses dignu d'esser sepellidu suta sas terras de su sardu lidu (S.Lay Deidda) Tradutziones Frantzesu bestioles nuisibles Ingresu every kind of pests Ispagnolu bichos molestos Italianu insètti ed animaletti nocivi, di ogni gènere Tedescu Ungeziefer.

tzíbba , nf: atzibba Definitzione genia de erba chi faet in oros de mare o istagnu in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota a orrostu o a budhiu Sinònimos e contràrios èlema, elimedha Terminologia iscientìfica rba, Atriplex portulacoides Tradutziones Frantzesu pourpier des mers Ingresu orach Ispagnolu orzaga Italianu porcellana di mare, obióne Tedescu Keilmelde.

tziloría , nf: tzirolia 1, tzirulia Definitzione tzirulia de mare, una genia de pische a ossu modhe, a pinnas de costau mannas meda e a coa longa longa, finedhedha Frases coghent ambidha e tzirolia, ma a su giarrete li faghent sas ficas! Sambenados e Provèrbios smb: Zirulia Terminologia iscientìfica psc, myliobatis aquila Tradutziones Frantzesu roussette Ingresu eagle-ray Ispagnolu águila Italianu àquila di mare Tedescu Seeadler.

tzintzínu , nm Definitzione arritzone de mare, genia de animaledhu tundhu, a ispinas longas a dónnia parte: de sa calidade fémina si papant is oos, chi si agatant aintru a bisura de silibbas de aràngiu (fintzes de matessi colore) ma meda prus piticas mancu su tanti de unu cocerinu / is partis de unu tz.: scroxu, ispina, buca, títulas (ous), sidhus (genia de bentosas) Sinònimos e contràrios tzinnea Terminologia iscientìfica anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis Ètimu itl.l. zinzino Tradutziones Frantzesu oursin Ingresu sea urchin Ispagnolu erizo de mar Italianu rìccio di mare Tedescu Seeigel.

tzíta , nf Definitzione avisu a su pretore, a tribbunale po calecunu pretu; avisu de pagamentu e fintzes genia de singiale de su chi depet acontèssere / dare tzitas = atzitzare, ispuntorzare, donai ocasioni, dare aggheju Sinònimos e contràrios tzitu 2 Frases su marisciallu che giughet una carta de bullu cun sa tzita a sa giustíssia pro li fàghere su dibbatimentu ◊ a candho est sa tzita pro cussu dibbatimentu? 2. si no farto, custa tzita est cosa de pagare! ◊ custa est sa tzita de pagamentu de sa lughe 3. Pascualinu dabat tzitas a su socronzu a mandhare su telegramma ◊ Chischedha possediat unu giosso in domo de su connau e non liu aiat mai chérfiu tzèdere: pro cussu fint sèmpere a fustes ritzos e dàndhesi tzitas Ètimu spn. cita Tradutziones Frantzesu sommation de payement Ingresu summons, payment advice Ispagnolu citación, apremio, premonición Italianu citazióne, avviso di pagaménto, premonizióne Tedescu Vorladung, Zahlungsanzeige.

ufulàda , nf Definitzione cropu de aera, de bentu; su ufulare Sinònimos e contràrios irfrusada, mumada / úfulu Frases sa nue de sa traschia che l'at zuta un'ufulada de bentu ◊ ufuladas de bentu sunt a frúschiu ◊ ufuladas de nuscos l'irfríssidant sa conca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffle, rafale du vent Ingresu gust (of wind) Ispagnolu racha, ráfaga Italianu sóffio, ràffica di vènto Tedescu Windstoß.

, nm: giú*, zubu, zuo, zuvu Definitzione loba de boes domaos chi si ponent imparre po tirare su carru, s'arau o àteru / min. zuvitu, pl. zuos Sinònimos e contràrios ciuntu Frases aiat imparatu deretu a cropare su zuvu a su zuvale ◊ sas campanas che las ant antziadas a campanile chin duos zubos totu galavera ◊ su sero est torradu su maridu cun d-unu carru de paza pro su zuo Tradutziones Frantzesu une paire de bœfs Ingresu yoke oxen Ispagnolu yunta de bueyes Italianu còppia di buoi Tedescu Ochsenpaar.

zúra , nf, nm: giua 2, zuru 1 Definitzione orrugu de terrenu cumonale giau a prènnere a ccn.; tretu de terrenu piticu, mescamente po fàere domo; tretu fintzes ananti de domo, in s'orruga, orruga etotu, e a logos fintzes leada, su logu / essire dae z. = (in cobertantza) esagerare Sinònimos e contràrios iscaparrone Frases fint brigandhe binti annos pro una zura 2. sa Comuna at dadu totu zuras de batoschentos metros pro si fraigare sa domo 3. donzunu si mundhat sa zura sua e gai sa carrela abbarrat neta ◊ su sero primu de mesaustu, sos ómines in bidha giughent a codhu in sos zuros piús antigos sos Tres Candhaleris 4. sont ridendhe pro sos istorodhos chi ant intesu, ma totu abbarrat intro de sas zuras de su rispetu Tradutziones Frantzesu lot de terrain Ingresu lot Ispagnolu parcela de terreno Italianu lòtto di terréno Tedescu Parzelle.

«« Torra a chircare