tràmmudu , nm: tràmunu Definition
bestimentu càmbiu, límpiu
Synonyms e antonyms
mudadura,
mudóngiu,
tramudu
Sentences
dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu
Etymon
srd.
Translations
French
vêtements propres,
changer le linge
English
change of clothes
Spanish
ropa limpia para cambiarse
Italian
vestiti di ricàmbio
German
Kleider zum Wechseln.
tremizólu , nm, agt: tremuzolu,
trimizolu,
trummutzolu,
trumuzolu,
trumuzoru Definition
nue forte de bentu a molinadura; chi tremet o faet trèmere
Synonyms e antonyms
bruxajolu,
molione,
mommurzolu,
momonissa,
mummugione,
torvellinu,
tramúghine,
tremuine,
trumujone
Sentences
si est pesadu unu tremuine de tremizolos chi no at lassadu téula in copertura ◊ si pesat unu trummutzolu e faet bolare totu sos pratos ◊ si fuit pesau unu tremizolu chi faiat bolare foza, proine e crabeturas
2.
ses bolitanne che frocu de lana crébina portadu de una frina tremizola
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
tourbillon de vent
English
whirlwind
Spanish
torbellino
Italian
tùrbine di vènto
German
Wirbelwind.
trighínzu 1 , agt Definition
coment'e calidade de gente o de animales, chi est de pagu contu, miseredhu, chi creschet pagu
Synonyms e antonyms
anninnitau,
cioco,
enzosu,
míseru
Translations
French
rachitique,
maigre et débile
English
poor looks,
rachitic
Spanish
raquítico
Italian
di aspètto mìsero,
rachìtico
German
kümmerlich.
truígu , nm Definition
fundhu de bide, pitzu
Synonyms e antonyms
rabatzone
Sentences
est torradu cun sa béltula prena de truigos
Translations
French
cep de vigne
English
vine stock
Spanish
cepa
Italian
céppo di vite
German
Stock.
turrionàju , nm: turronàgiu,
turronaju,
turronàrgiu,
turronarju,
turrunaju Definition
chie faet o bendhet turrone
Sentences
est in donzi festa paret turronaju! ◊ sunt connotos sos turrionajos tonaresos
Scientific Terminology
prf
Etymon
srd.
Translations
French
personne qui fait du nougat
English
torrone maker
Spanish
turronero
Italian
fabbricante di torróni
German
Nougathersteller.
tzancarronàda , nf: ciancarronada Definition
aconcada maca, fatura de tzancarrones
Synonyms e antonyms
aconcada,
acucada,
garrafatoni,
isconcata,
isconchinada,
meleda
/
cdh.tzancarrunata,
ttrs. tzancarrunada
Etymon
srd.
Translations
French
faute grossière,
balourdise
English
big mistake,
stupid act
Spanish
disparate,
imprudencia,
falta
Italian
cólpo di tèsta,
gròsso sbàglio,
spropòsito,
balordàggine
German
unbesonnene Handlung,
grober Fehler,
Dummheit.
tzàntara , nf: tzàntera Definition
bregúngia manna, cosa de ndhe dèpere tènnere bregúngia / fàghere tzàntara = fàere bregúngias
Synonyms e antonyms
arréula,
befa,
bilgonza,
gutiperu,
iscàranu
/
cdh. ciàntara
Sentences
mi as giuradu chi mi batias a tzàntera de sa zente, ma ti ses fadhidu! ◊ cussu est sa tzàntara e su risu de su logu ◊ arratza de tzàntara custa de 'Tangentópoli', sos amministradores furendhe! ◊ semus sa tzàntara de sa bidha, petzi che brigare!
2.
sa rosa de sa cussorza est diventada pubusa, ponzendhe fatu a unu feminarzu, sa tzàntara!
Etymon
srd.
Translations
French
risée,
moquerie
English
scorn
Spanish
escarnio,
ludibrio,
mofa
Italian
ludìbrio,
càusa di schérno,
di derisióne,
canzonatura
German
Spott,
Gespött.
tzerpulía , nf Definition
dónnia e css. bobboi o animale chi faet male, noghet o àteru deasi
Synonyms e antonyms
arresia,
babballoti,
babbaúciu,
babbaudhu,
babboi,
errebiu,
incerpiu,
terpusu,
titupiu
Sentences
mori, cane furuncu e traitore: restas pro pastos a sa tzerpulia ca no ses dignu d'esser sepellidu suta sas terras de su sardu lidu (S.Lay Deidda)
Translations
French
bestioles nuisibles
English
every kind of pests
Spanish
bichos molestos
Italian
insètti ed animaletti nocivi,
di ogni gènere
German
Ungeziefer.
tzíbba , nf: atzibba Definition
genia de erba chi faet in oros de mare o istagnu in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota a orrostu o a budhiu
Synonyms e antonyms
èlema,
elimedha
Scientific Terminology
rba, Atriplex portulacoides
Translations
French
pourpier des mers
English
orach
Spanish
orzaga
Italian
porcellana di mare,
obióne
German
Keilmelde.
tziloría , nf: tzirolia 1,
tzirulia Definition
tzirulia de mare, una genia de pische a ossu modhe, a pinnas de costau mannas meda e a coa longa longa, finedhedha
Sentences
coghent ambidha e tzirolia, ma a su giarrete li faghent sas ficas!
Surnames and Proverbs
smb:
Zirulia
Scientific Terminology
psc, myliobatis aquila
Translations
French
roussette
English
eagle-ray
Spanish
águila
Italian
àquila di mare
German
Seeadler.
tzintzínu , nm Definition
arritzone de mare, genia de animaledhu tundhu, a ispinas longas a dónnia parte: de sa calidade fémina si papant is oos, chi si agatant aintru a bisura de silibbas de aràngiu (fintzes de matessi colore) ma meda prus piticas mancu su tanti de unu cocerinu / is partis de unu tz.: scroxu, ispina, buca, títulas (ous), sidhus (genia de bentosas)
Synonyms e antonyms
tzinnea
Scientific Terminology
anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis
Etymon
itl.l.
zinzino
Translations
French
oursin
English
sea urchin
Spanish
erizo de mar
Italian
rìccio di mare
German
Seeigel.
tzíta , nf Definition
avisu a su pretore, a tribbunale po calecunu pretu; avisu de pagamentu e fintzes genia de singiale de su chi depet acontèssere / dare tzitas = atzitzare, ispuntorzare, donai ocasioni, dare aggheju
Synonyms e antonyms
tzitu 2
Sentences
su marisciallu che giughet una carta de bullu cun sa tzita a sa giustíssia pro li fàghere su dibbatimentu ◊ a candho est sa tzita pro cussu dibbatimentu?
2.
si no farto, custa tzita est cosa de pagare! ◊ custa est sa tzita de pagamentu de sa lughe
3.
Pascualinu dabat tzitas a su socronzu a mandhare su telegramma ◊ Chischedha possediat unu giosso in domo de su connau e non liu aiat mai chérfiu tzèdere: pro cussu fint sèmpere a fustes ritzos e dàndhesi tzitas
Etymon
spn.
cita
Translations
French
sommation de payement
English
summons,
payment advice
Spanish
citación,
apremio,
premonición
Italian
citazióne,
avviso di pagaménto,
premonizióne
German
Vorladung,
Zahlungsanzeige.
ufulàda , nf Definition
cropu de aera, de bentu; su ufulare
Synonyms e antonyms
irfrusada,
mumada
/
úfulu
Sentences
sa nue de sa traschia che l'at zuta un'ufulada de bentu ◊ ufuladas de bentu sunt a frúschiu ◊ ufuladas de nuscos l'irfríssidant sa conca
Etymon
srd.
Translations
French
souffle,
rafale du vent
English
gust (of wind)
Spanish
racha,
ráfaga
Italian
sóffio,
ràffica di vènto
German
Windstoß.
zú , nm: giú*,
zubu,
zuo,
zuvu Definition
loba de boes domaos chi si ponent imparre po tirare su carru, s'arau o àteru / min. zuvitu, pl. zuos
Synonyms e antonyms
ciuntu
Sentences
aiat imparatu deretu a cropare su zuvu a su zuvale ◊ sas campanas che las ant antziadas a campanile chin duos zubos totu galavera ◊ su sero est torradu su maridu cun d-unu carru de paza pro su zuo
Translations
French
une paire de bœfs
English
yoke oxen
Spanish
yunta de bueyes
Italian
còppia di buoi
German
Ochsenpaar.
zúra , nf, nm: giua 2,
zuru 1 Definition
orrugu de terrenu cumonale giau a prènnere a ccn.; tretu de terrenu piticu, mescamente po fàere domo; tretu fintzes ananti de domo, in s'orruga, orruga etotu, e a logos fintzes leada, su logu / essire dae z. = (in cobertantza) esagerare
Synonyms e antonyms
iscaparrone
Sentences
fint brigandhe binti annos pro una zura
2.
sa Comuna at dadu totu zuras de batoschentos metros pro si fraigare sa domo
3.
donzunu si mundhat sa zura sua e gai sa carrela abbarrat neta ◊ su sero primu de mesaustu, sos ómines in bidha giughent a codhu in sos zuros piús antigos sos Tres Candhaleris
4.
sont ridendhe pro sos istorodhos chi ant intesu, ma totu abbarrat intro de sas zuras de su rispetu
Translations
French
lot de terrain
English
lot
Spanish
parcela de terreno
Italian
lòtto di terréno
German
Parzelle.