insaurràre , vrb: issaurrare Definition
isciúndhere de saurra (orrosu), pònnere saurra, isciúndhere cun sa saurra
Synonyms e antonyms
allentorire,
issaghinare
Sentences
custu manzanu chito mi so totu issaurradu colendhe in mesu s'erba
Translations
French
mouiller de rosée
English
growing of dew
Spanish
rociar
Italian
formarsi della guazza,
bagnare di guazza
German
Taubildung.
insoràu , pps, agt Definition
de insorai; isciustu de sudore, colagola de suore
Synonyms e antonyms
assorau,
sudorau
2.
no ndi potzu prus: comenti apu fatu cussu pagu pagu de cosa seu totu insorau! ◊ portat is callenturas e fatuvatu est totu insorau ◊ su molenti est insorau colagola!
Translations
French
moite (de sueur)
English
bathed in sweat
Spanish
muy sudado
Italian
màdido di sudóre
German
schweißgebadet.
intentiedhàre , vrb: intintiedhare,
intitibedhare,
intitiedhare,
intzintziedhare,
intzitzivedhare Definition
pònnere, frigare o picigare tzintziedhu (es. in cara, a carrasegare, a giogu), imbrutare de tzintziedhu
Synonyms e antonyms
ammascarai,
imberdonare,
infodhinai,
tintiedhare
Sentences
su fumu de su fogu intitiedhat s'isterzu
2.
si divertiat a machine bidendhe sa zente intintiedhada ◊ est totu intitiedhada chi paret essida dae fraile!
Etymon
srd.
Translations
French
noircir de suie
English
to soil with soot
Spanish
tiznar
Italian
sporcare di fulìggine
German
mit Ruß beschmutzen.
intúvu , nm Definition
fragu de inserru, fragu malu chi si dhue faet in logu serrau
Synonyms e antonyms
atufamentu,
atúfidu,
atufori,
inserru
Etymon
srd.
Translations
French
air vicié
English
stale air
Spanish
aire viciado
Italian
ària viziata,
odóre di chiuso
German
schlechte Luft,
muffiger Geruch.
intzodhài, intzodhiài , vrb Definition
arrennèscere a fàere calecuna cosa, bogàrendhe atzola, intzertare / i. fuedhu = ispirastrare peràula, nàrrere cun craresa, bene, sas peràulas
Synonyms e antonyms
acamingiai,
ammatzamurrai,
incannugai
/
ispirastrare
Sentences
si no ndi fadeus oi, de custa cosa, no nd'intzodhaus prus ◊ ita totu est su chi ses intzodhendu? ◊ si dh'at nau in tres línguas ma no nd'intzódhiat manc'una!
2.
totus fuant prenus de ispantu e no intzodhànt fuedhu ◊ no intzodhat fuedhu, achíchiat e is pagus fuedhus chi narat funt ammesturaus e a truncu de língua
Etymon
srd.
Translations
French
embobiner,
resoudre
English
to hit words
Spanish
dar en el blanco
Italian
venire a capo di qlcs.,
impastocchiare
German
einer Sache auf den Grund kommen.
inzeniàche , agt: inzeniaghe Definition
nau de ccn., chi s'ingéniat, chi est de ingéniu
Synonyms e antonyms
arxentziosu,
indelletosu,
inzegnistu
Sentences
dogni fizu tou inzeniaghe tribàgliat cun amore su terrinu cun rica passione e fantasia (Budroni)◊ inoghe su piús inzeniaghe ponzat a sos discúidos reparu! (G.Raga)
Etymon
srd.
Translations
French
ingénieux
English
resourceful,
creative
Spanish
ingenioso
Italian
ingegnóso,
dotato di génio inventivo
German
erfinderisch.
isaminaméntu , nm: isanimamentu Definition
ischinnitzu de istògomo de chie est arrefinau de su fàmene, genia de fàmene, de apititu forte o chi s'intendhet forte
Synonyms e antonyms
afinamentu,
afinu,
fàmene,
francusina,
isanimadura,
sfinighimentu
Sentences
sa mammaluca mi gustabat ma apustis mi picabat a isanimamentu ◊ zuto su coro andhendhemindhe de s'isanimamentu!
Etymon
srd.
Translations
French
creux à l'estomac
English
pangs of hunger
Spanish
languidez de estómago
Italian
languóre di stòmaco
German
Gefühl der Leere im Magen.
iscadrapiàre , vrb: scadrapiare Definition
fèrrere de fiancu, coment'e a arrasigadura
Synonyms e antonyms
arrasciare,
arrasicare,
ratzigare,
saricare
Translations
French
frotter
English
to graze
Spanish
rozar
Italian
prèndere di strìscio
German
streifen.
iscalàncu , nm: iscallancu Definition
imbaga o iscuta de tempus; a logos, diferéntzia de artària tra unu paris e un'àteru
Synonyms e antonyms
àchiu,
iscuta
Translations
French
moment de libre
English
spare time
Spanish
ratos perdidos
Italian
ritàglio di tèmpo
German
Freizeit.
iscalmentàre , vrb: iscammentare,
iscarmentai,
iscarmentare,
isclamentare,
iscramentai,
iscrammentai,
iscrammentare,
isgramentare,
scramentai Definition
currègere su cumportamentu imparandho de unu male, de cosa chi est costada meda, de unu dannu po dh’àere provau; pigare assíchidu
Synonyms e antonyms
iscadhai,
spriai
/
asciuconare
Sentences
onzi die a campu che lu leo: daghi iscarmentat a triballu as a bis chi li benit sa gana de istudiare!
2.
intendhimus chi s'iscrammentat sa robba: currimos e agatamos s'anzone iscannadu dae su grodhe
Surnames and Proverbs
prb:
chini est iscrammentau de s'àcua budhia timit sa frida puru
Etymon
spn.
Translations
French
décourager
English
to discourage,
to desist
Spanish
escarmentar
Italian
scoraggiare,
desístere per effètto di esperiènza forteménte negativa
German
entmütigen,
ablassen.
iscàza , nf Definition
scherda, liesca, arrogalla de pedra, pedrighedha prus matuca de sa giarra, ma prus pitica de sa pedra bona a fàere muru, sa chi abbarrat in sa cava, a meda, bona solu a prènnere buidos
Synonyms e antonyms
ischerda
/
arrogu,
bículu,
matzagani
Sentences
a manu a manu chi artziamus sa traessa, collide iscaza e betade a reprenare!
2.
ómines cantos sunt, un'iscaza de machine l'at ognunu ◊ iscazas de ammentu pigant a fiore in s'ispuma de su tempus ◊ mi est tocada in sorte un'iscaza de tempus
Etymon
itl.
scaglia
Translations
French
fragment de pierre
English
fragment
Spanish
china,
lasca
Italian
framménto,
pezzame di piètre
German
Bruchstück,
Steinhaufen.
ischíu 2 , nm: ischivu 1,
isciu,
iscivu,
scivu* Definition
genia de istrégiu, de linna o de terra, a pònnere cosa (impastare sa farra); segundhu su logu, su brasciolu a crocare su pipiu
Synonyms e antonyms
cartina,
cóncula,
cunculina,
ischivedha,
tavania,
tina
Sentences
fiat una fémina cumpensada dae su profeta apenas arriviu pustis d'àere s'oferta ripagada aumentandhe sa farra in s'ischiu ◊ bi teniat una moitzola e unu isciu
2.
pro drommire su pitzinnu abbarrai oras intreas tunchiandhe afaca a s'ischiu
Scientific Terminology
stz
Etymon
ltn.
scyphus
Translations
French
récipient en terre cuite,
baquet
English
vat
Spanish
artesa
Italian
bacino di terracòtta,
mastèllo
German
Tongefäß,
Bottich.
isconchinàda , nf: isconchinata Definition
isconchiada, móvia de conca coment'e abbasciandhodha o incrubandhodha a una parte; decisione pagu cunsiderada, cosa fata comente benit a conca
Synonyms e antonyms
conchinada,
conchizada,
iscónchiu,
sconchiada
/
aconcada,
acucada
Sentences
sa mamma, comente videt sos pitzinnos a isconchinatas, che los mandhat a letu
2.
isconchinadas ndhe aiat fatu prus de una e su babbu no fit meda cuntentu
Etymon
srd.
Translations
French
action hasardée,
inconsidérée
English
rash action
Spanish
el mover la cabeza,
chifladura
Italian
cólpo di tèsta,
azióne avventata
German
Kopfstoß,
unbesonnene Handlung.
iscrèdere , vrb: iscrèere,
iscrètere,
iscrèiri,
iscrere,
scrèiri Definition
prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi
Synonyms e antonyms
disaprensionai,
discrèiri
Sentences
mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei
2.
dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados
3.
cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu!
Etymon
srd.
Translations
French
ne plus attendre après avoir vainement attendu
English
to give up weating vainly (after a long time)
Spanish
descreer
Italian
sméttere di aspettare dópo aver attéso invano
German
nach einer langen Wartezeit,
das Warten ablassen.
iscrúfulu , nm Definition
su iscrufulare
Synonyms e antonyms
cróchidu
Etymon
srd.
Translations
French
éclatement d'une bagarre
English
burst of laughter
Spanish
estallido de risa
Italian
scòppio,
bòtto di risa
German
vor Lachen platzen.
iscúgia 1 , nm, nf, avb: ascuse,
iscuja 1,
iscuju,
iscusi,
iscúsia,
iscúsiu,
iscússiu,
iscusu,
iscuxu,
scusi 1 Definition
sa cosa chi si narat a s'àteru acanta a s'origa, chentza chi mancu s'intendhat sa boghe, a manera de no dh'intèndhere is àteros chi funt acanta / a s'i. = manera de fuedhai a boxi bàscia de no s'intèndiri si no si fuedhat in s'origa, fintzes a cua, chentza chi dhu potzat biri e mescamente intèndiri un'àteru; a iscusi miu = chentza ndhe ischire nudha deo, a cua dae me
Sentences
si totu sos iscúsios si fint naraos a forte, aiamus disizau d'èssere surdos! ◊ nesi a s'iscuxu, pustis a boghe alta ◊ aferrat su camareri a su bultzu e a s'iscuja li porrit cosa a orijas ◊ ti lu naro a s'iscúgia ◊ mi at mutiu e a s'iscúsiu mi at nau una cosa ◊ fipo ridendhemila a s’iscússiu ◊ lis daent a s'iscuxu consizos malos
2.
dh'as fatu a iscusi miu ◊ nara! nara! o cosa a iscusi est? ◊ a s'iscusi dh'istimu ◊ bido inimigos dendhe a s'iscuxu consizos de cundennados ◊ bufat binu a iscúsia de sa mama ◊ bi l'at nadu a iscuju dae íscios
Surnames and Proverbs
prb:
mali fatu a iscusi, a claru gei essit
Etymon
ltn.
absco(n)se
Translations
French
à voix basse,
en cachette
English
softly,
in secret
Spanish
en voz baja,
a escondidas
Italian
sottovóce,
di nascósto
German
leise,
heimlich.
ispèra 1 , nf: spera 1 Definition
ràgiu de sole, filighedhu de lughe, súlidu de bentu lébiu lébiu: in is negas, nudha, mancu pagu pagu
Synonyms e antonyms
luche
/
frina
Sentences
sos ojos apenas iscanzados lassant passare un'ispera de lughe ◊ s'úrtima ispera de sole innantis de iscurigare
2.
si sedent in carrera ue giòvanos bi at e antzianos a leare s'ispera (A.Casula)
3.
est nighedha sa note, chene trata de luna: no si biet ispera! ◊ no bi at mancu un'ispera in cussu logu: su bestiàmine est morindhe de su fàdigu
Etymon
ltn.
spera
Translations
French
rayon de lumière,
rayon de soleil,
souffle de vent
English
sunbeam,
glimmer of light,
breeze
Spanish
rayo de sol,
soplo de viento,
brizna
Italian
filo di luce,
ràggio di sóle,
àlito di vènto
German
Lichtbündel,
Sonnenstrahlen,
Windhauch.
ispinasànta , nf: spinasanta Definition
ispina de Cristus, linna ispinosa chi faet a tupa
Synonyms e antonyms
funegristi,
prunagrista,
spinagristi 1
Scientific Terminology
mt, Lycium europaeum
Etymon
srd.
Translations
French
épine du Christ
English
european wolfberry
Spanish
cambrón
Italian
spina di Cristo
German
dorniger Jasmin.
ispótigu , agt Definition
chi est de ccn. e suo ebbia tanti de si ndhe pòdere serbire chentza impedu perunu de parte de nemos
Synonyms e antonyms
dispóticu
Sentences
custos sunt totu terrinos ispótigos
Etymon
itl.
spotico
Translations
French
propriété absolue
English
freehold property
Spanish
de exclusiva propiedad
Italian
di assoluta ed esclusiva proprietà
German
Alleineigentum.
istampína , nf Definition
provas de istampa, de imprenta proadita
Translations
French
morasse
English
proof
Spanish
galerada
Italian
bòzza di stampa
German
Korrekturen.