Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbizàghe , agt Definition chi istat abbillu, chi si acatat de totu Synonyms e antonyms abbizósicu, abixanti Sentences fit un'ómine abbizaghe e inzeniosu chi podiat agghejare e disatinare ispantamundhos e carravàulas, bentureris e malintragnados (T.Pinna) Etymon srd. Translations French qui s'aperçoit de toute chose English weary person ?? Spanish perspicaz Italian che si accorge facilménte di tutto German umsichtig.

abèschere , vrb: aèschere, arvèschere 1, avèschere Definition prus che àteru dhu narant po arrèschere su papare o su bufare in su gúturu candho non est calandho a bia dereta e faet a tussire Synonyms e antonyms ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire, issaèschere, obèschere Sentences est mortu ca s'est avéschiu chin d-un'ossu de pruna Translations French entraver English to hinder, to go wrong Spanish atragantarse Italian inceppare, andare di traverso German steckenbleiben.

abréu , nm Definition capatzidade, idea de si pònnere a fàere Synonyms e antonyms abbrétiu, grídulu Sentences cussu no tenit abreu nudha nudha! ◊ no tenit abreu de si ndi andai Translations French initiative English initiative Spanish iniciativa, decisión Italian capacità di iniziativa German Unternehmungsgeist.

acaída , nf Definition sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho Synonyms e antonyms cagliada, cedada, citida Etymon srd. Translations French action de taire English action of being silent Spanish callada Italian atto di tacére German Schweigen.

achilièra , nf Definition àbbila de mare, genia de pigione mannu, papadore de petza, chi abbitat in is orrocas a oru a mare Scientific Terminology pzn, haliaëtus albicilla Etymon srd. Translations French balbuzard, aigle pêcheur English sea eagle Spanish pigargo europeo Italian àquila di mare German Seeadler.

aciòni , nf: (a-ci-o-ni) antzione assione, atzione, atzioni Definition su fàere, operatzione, ma prus che àteru pentzada coment’e manera de fàere, calecuna cosa pagu de bonu chi si faet a ccn.; acioni balet fintzes coment'e ingestu, movidedha de sa manu o de sa conca cun calecunu significau Synonyms e antonyms faghidura, fata, fatura 1 / acínnidu, micada Sentences cussa est un'antzione chi nos aus a arregodare! ◊ assiones bonas no ndhe faghet, cussu: est sempre dadu a su malu fàghere ◊ sos babbos puru, ignorantes, si ponent a baldiones, marchendhe sas atziones chi faghent sas damigellas! ◊ cun s'assione chi mi at fatu, deo torro a domo sua? mai! ◊ ndh'apo fintzas birgonza de bos nàrrere sas assiones chi mi at fatu cussu, semper imbreagu! 2. totus funt aspetendi su dotori po dhu pregontai, ma issu est telefonendi e dhus fait s’acioni de abarrai citius (A.Simbula)◊ bastat s'acioni, no sigas! Translations French action English action Spanish acción Italian azióne di particolare rilièvo comportamentale German Untat.

acorruntzulàre , vrb Definition fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru) Synonyms e antonyms acorruschedhare, seberare Etymon srd. Translations French nouer (bot.) English to set Spanish transformarse el ovario en fruto Italian allegare (détto di piante) German ansetzen (Bot).

acóssu , nm Definition istadu de bisóngiu mannu Synonyms e antonyms aprentu Sentences postu in sa lughe, restas a s'iscuru, in acossu sas dies ti ant sighidu ◊ sos malos de como, chi no sunt in acossu, no furant pro si azibbare Surnames and Proverbs smb: Accossu Translations French état de besoin, pauvreté English constraint, poverty Spanish estrechez Italian costrizióne, stato di bisógno German Zwang, Notlage.

acúa , avb Definition a cua, a cuba, a s'acua cua = a iscusi, chentza ndhe bíere e ne ischire nudha àtere, chentza si fàere a bíere / a s'acua de…, a s'acua mia, tua, sua, e gai = a iscusi de…, chentza ndhe ischire geo, tue, issu Synonyms e antonyms assicua, cuagua Sentences màndhigat a sa sola e a s'acua ◊ si sunt acordados a s'acua cua ◊ ma diàulu de búglia, innoramala: no fit solu s'iscusa de sa zenina, ca bicadu at una pudhighina e acua l'at posta suta de s'ala! ◊ a s'acua sua aia iscritu una lítera a Bobbore Etymon srd. Translations French en cachette English secretly Spanish a escondidas, a hurtadillas Italian di nascósto German heimlich.

acubàre , vrb Definition fàere che cuba, ufrau de s'arrennegu, de su tzacu Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbrufulai, abbuscinare, acasidhare, ammussolai, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etymon srd. Translations French se gonfler de colère English to swell-with-rage Spanish hervir de ira Italian gonfiarsi di ràbbia German böse werden.

acúca 1 , nf Definition una genia de órgiu areste Scientific Terminology rba, Hordeum bulbosum Etymon srd. Translations French orge bulbeuse English bulbous barley grass Spanish cebadilla bulbosa Italian códa di tòpo German Wiesenlieschgras, Knollengerste.

acucacúca , avb Definition andhare o istare a. = andai a pampadas, a pampas, a s'imbàtoro, a su cua cua a manera de no si fai biri, o fintzas timendi Sentences bi fisti tue puru acucacua che su cucummiau in moridina! ◊ paret chi la bida abbandha intro de gianna, sempre in ilgiros a s'acucacuca, a minnanna ◊ fint coment'e túrtures in su trigu, a s'acucacuca, furendhe ◊ manízadi, maniza, e faghe sa multra che chi ti che andhes e tòrrache a inie acucacuca! Etymon srd. Translations French à quatre pattes English on all fours Spanish a gatas, a escondidas Italian carpóni, di nascósto German auf allen vieren, heimlich.

acumbeniàre , vrb: cumbeniare Definition pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Synonyms e antonyms acumbenentziare Etymon srd. Translations French doter un appartement de tous les conforts English to have, to provide oneself Spanish regalarse comodidades Italian avére o provvedérsi di tutte le comodità German mit allem Komfort versehen.

addedíe , avb: addeie Definition a lughe de die, totu is oras de candho faet die a candho iscurigat Synonyms e antonyms | ctr. addenote Sentences addenote e addedie che ómine dogau isto pessandhe ◊ si ammentabat totu su chi li fit capitau addedie ◊ su bandhuleri drommit addeie e zirat addenote Etymon srd. Translations French de jour English by day Spanish de día Italian di giórno German tagsüber.

addorojàda , nf Synonyms e antonyms abboghiada, addorojamentu, bérchida, boche, cérriu, grida Etymon srd. Translations French hurlement de souffrance English cry Spanish grito de dolor Italian urlo di dolóre German Geheule.

adhía 1 , prep, nf Definition a s'àtera parte de…, a cudh'ala de…, prus atesu de…; s'àtera parte, apalas de… Synonyms e antonyms adhae, asegus, avatu Sentences s'ortu miu est adhia de s'istrada ◊ mi as agatadu adhia de is làcanas ◊ is ferrus de pudai funt in su tascapani adhia de sa porta ◊ ita fiast ascurtendi adhia de sa porta?! ◊ in sa becesa puru, adhia de aundi s'istrantaxat sa làcana de is bisus, apubu ancora is bellesas chi mi ant donau allirghia 2. bivu s'úrtimu bisu téndiu a s'adhia de sa làcana de is bisus Translations French au-delà de…, de l'autre côté de… English further Spanish más allá, allende Italian óltre, di là da… German weit, jenseits.

afiolàre , vrb: afiorare Definition acostire sa terra a calecuna cosa prantada; apretare su fàmene, unu bisóngiu, bènnere fàmene o bisóngiu forte Synonyms e antonyms assacarrare / apretai, sighire Translations French presser English to be hot on s.o.’s Spanish apremiar, acuciar (hambre, otro) Italian incalzare (della fame, di altro) German bedrängen.

afrísciu , nm Definition su si adatare a su bisóngiu, a un'apretu / po afrísciu = pro netzessidade, pro su bisonzu Sentences cussa est zente de pagu afrísciu ◊ allà un'afrísciu, ita bregúngia, a isterri totu asusu de su letu po papai! Etymon srd. Translations French faculté d'adaptation English spirit of adaptability Spanish capacidad de adaptación Italian spìrito di adattaménto German Anpassungsfähigkeit.

agiustèra , nf Definition su si pònnere de acórdiu po calecuna diferéntzia Synonyms e antonyms agiustamentu, agiustu Etymon srd. Translations French accord, arrangement English to settle a quarrel Spanish arreglo, avenencia Italian accomodaménto di divergènze, accòrdo German Vergleich.

alavrònza , nf Definition manera de fàere de chie si che istat a un'ala, a bandha, coment'e timendho calecuna cosa Translations French méfiance English distrust Spanish desconfianza, recelo Italian atteggiaménto di chi sta in disparte diffidènte, diffidènza German Mißtrauen.