Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

codiàna , nf, avb: cogiana, cojana, congiana Definition s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos Sentences codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro 2. s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale… Surnames and Proverbs smb: Cojana, Coiana, Coyana Etymon srd. Translations French dernier, derrier, à la fin, enfin English the last part, the back side of a thing Spanish cola, fin, última Italian l'ùltima parte, la parte posterióre di qlcs German letzter Teil, hinterer Teil.

codinàrzu , nm: cudinarju, cudinarzu, cutinàgliu Definition logu de codina, inue si bogat codina Synonyms e antonyms rocàgliu Sentences in cussos cudinarzos de terra sútile in maju sos orzos sont zai cambiandhe colore Scientific Terminology slg Etymon srd. Translations French terrain caillouteux English stony ground Spanish suelo pedregoso Italian terréno sassóso, di arenària German steiniger Boden.

còfa , nf: gofa Definition genia de istrégiu mannu tundhu e artu, totu apertu in pitzu, fatu cun pertighedhas fines téssias, o fintzes de canna, po portare pedra pitica, carrare frutuàriu e àteru Synonyms e antonyms iscofa 1 Sentences in cussa ofelleria faiant su dinai a cofas ◊ cussa no est cosa de pigai a cofas: o ita est, giarra?! ◊ inchi ti ndi essit pigau una cofa de dimónius! Scientific Terminology stz Etymon ctl. cofa Translations French corbeille de vannerie English wicker basket Spanish cesta, canasta Italian césta di vìmini German Weidenkorb.

cogàlzu, cogàrzu , nm: corcarju, corcàrgiu, crocarzu, crogàgiu, crogàgliu, crogàrgiu, crogarzu, crogaxu Definition ispétzia de cullera de corru po usu de is pastores in su cuile: dha faent de sa punta de unu corru de boe o de su mascu de is brebès, o fintzes de linna mannas / ungras de cogarzu = tropu longas; tocare su corcarju a ccn. (nadu brullendhe) = tocare sa manu Synonyms e antonyms collàrgiu, cragallu, giogalzu, locarzu, pilita / cdh. curredha Sentences no ndi dhu ant a bodhí mancu a crogaxu! ◊ in su cubile bi at abbarrau corcarjos e fruales ◊ a sos oto annos fio crapitarju: tandho li desi ghetu a su corcarju, a su recotu, a sa bituera (P.Piga)◊ e chie leat tirudhas, tirudhones, palas de forru e cogalzos! 2. segadichelas cussas ungras de cogarzu! Surnames and Proverbs prb: chie faghet trudhas faghet cogarzos ◊ chie zuchet corcarju papat late! Scientific Terminology ans Etymon ltn. cochlearium Translations French cuiller de corne English horn spoon Spanish cuchara de cuerno Italian cucchiàio di còrno German Hornlöffel.

cógnu , nm: cóngiu, conzu Definition istregighedhu de terra a pònnere abba o binu a bufare, a un'asa; istregighedhu, misura de mesu litru / min. congixedhu; pani de cóngiu = zenia de durche Synonyms e antonyms congiali, cungiou Surnames and Proverbs smb: Congiu, Congeddu, Conzeddu Scientific Terminology stz Etymon ltn. congius Translations French cruche English terracotta tankard, pitcher Spanish jarra Italian boccale di tèrra còtta, orciòlo German Steinkrug, Krüglein.

coíbi , nm, nf: coile, coili, cubile, cuibi, cuila, cuile, cuili, cuvile Definition logu a ue faent fúrriu po crocare is animales, su chi si faent issos etotu coment'e tana o nidu (coile de lèpores, de pedrighes) o su chi faet sa gente (cuile de brebès e àteru) coment'e acorru, aprigu, cun aprigu po su pastore puru; in cobertantza, letu Synonyms e antonyms acubiladorju, apàsciu, coilarza / majone Idioms csn: fàchere cubile a solu = pastorigare a sa sola; bogai su lèpuri de su cuili = bogare dae sa tana Sentences at paradu su cuile in sa tanca ◊ in istiu faghent cuile in sa sedha ◊ a corcare, pastore e bestiàmine ghirant a su cuile ◊ ses tentatzioni fatu po dispraxi, no lassas in paxi, mergiani atriviu: in coili miu dannu as causau! (F.Pischedda) Surnames and Proverbs prb: abrili su lèpuri a cuili Scientific Terminology pst Etymon ltn. cubile Translations French tanière, bergerie English lair, fold Spanish guarida, aprisco Italian cóvo di animali, ovile German Bau, Schafstall.

cóinu , nm: cóniu, conu Definition est sa fortza chi faet s'istògomo po caciare: si narat agiummai solu su pl. Synonyms e antonyms bómbitos, irbútida, prémidas, préntios Idioms csn: èssere a conos = a prentos de bómbitu; conos bagantes = irfortzu de bombitare ma chentza catzare nudha Sentences custa cosa pigat a cóinus fintzas a is prus sanus de istògomu! ◊ e búmbitus e agrónius e iscràmmius e isciarrocus e currúghinus e cónius ◊ peri a cónios, totus fachiant nessi finta de l'assazare ◊ sos ingurdones mànigant torra, si passant sos conos ◊ sa còglia frisca de nuche li at postu sos conos ◊ sorri tua est a cóinus e a dolori de conca ◊ dogna tanti mi benit cóinus! 2. fit una perca ue essiat unu conu de abba frisca e bundhante Etymon ltn. conare Translations French haut-le cœur, sursaut English regurgitation Spanish arcada, basca Italian conato di vòmito, rigùrgito German Brechreiz.

colàrdine , nm: coràrdile Definition agriore, abbruxore de istògomo Synonyms e antonyms coràrghidu, coràssidu, fogóriu Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French brûlure d'estomac English heartburn Spanish ardor de estómago Italian brucióre di stòmaco German Magenbrennen.

colerósu , agt Definition chi est malàidu de colera, chi dhi at picigau colera Sentences ndhe l'ant batidu a fàghere barantena che unu colerosu Translations French cholérique English choleraic Spanish colérico Italian infètto di colèra German cholerakrank.

cóncu , nm: cuncu Definition genia de istrégiu, mescamente de linna a pònnere a papare a su porcu, a catzigare su furesu, s'àghina, ammurgiare su casu; concale de porcu / bufare totu a unu c. = totu a unu tirone, chentza torrare àlidu Synonyms e antonyms lacu, pica Sentences pica cussa baca e múrghela a cussu concu de preda ◊ sos bervegarzos zughiant murtorzos, zodharzos e concos pro ammurzare su casu 2. in sa funtana at bíbiu abba chin sas manos a concu 3. pigat unu tzicherone de late e si che dhu bufat totu a unu cuncu ◊ bidindhe cudha isprammada bi faet bufare unu cuncu de abba Surnames and Proverbs smb: Concu Scientific Terminology stz Etymon srd. Translations French auge en bois English big wooden basin Spanish recipiente de madera Italian gròssa cónca di légno German großes Holzgefäß.

confusionéri , agt, nm: cubisioneri, cunfusioneri, cuvusioneri Definition chi o chie pesat cuvusiones, ponet a brigare s'unu cun s'àteru, betat apare is chistiones; fintzes chi o chie cunfundhet cun tropu facilidade cosas diferentes Synonyms e antonyms confusionajolu, cunvisionadori, cunfusionista / carraxeri Sentences a s'imprabastuleri no lu acrustes ca est confusioneri! Scientific Terminology ntl Etymon ctl. confusioner Translations French semeur de discordes English sow seeder of discord Spanish sembrador de discordia Italian seminatóre di discòrdia German Zwietracht Säer.

coràssidu, coràssiu, coràssili, coràssu , nm: coràtzidu Definition iscancamentu de coro; abbruxore o agriore de istògomo, imbarratzu de istògomo po cosa mala a digirire; a logos, fintzes apentu mannu, sentidu Synonyms e antonyms colàrdine, coràrghidu, fogóriu Sentences est mortu de coràssiu ◊ de sa tristesa, dugna noti mi pigat su coràssiu ◊ fiat tussendi pariat chi teniat coràssiu 2. tengu su coràssiu a s'istògumu ◊ cussu a papai no dhu bollu ca mi pigat su coràssiu a s'istògumu ◊ chi bufu binu papendi castàngia mi fait a coràssiu Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French brûlure d'estomac English heartburn Spanish ardor, acidez de estómago Italian piròsi gàstrica, brucióre di stòmaco German Sodbrennen.

córdula , nf: Definition s'istentina de unu pegus mescamente piticu filada, a imbodhigadura, cun àteros orrugos de matzàmene (bentre, cordule, orrugu de napa, àteru) e poi cota a orrostu o, si est pegus mannu, iscotada e apustis orrustia o fata a cassola / fai sa córdula a sa musca = èssere limidos, susuncus Synonyms e antonyms codra Scientific Terminology mng Etymon srd. Translations French tresse de boyaux servant à faire rôtir English gut plait prepared to be roasted Spanish trenza, madeja, revoltillo, mazo Italian tréccia di intestini per arròsti German Darmflechte zum Braten.

coriàndru , nm Definition dhu narant a duas calidades de erba, ambas duas bonas po cura Synonyms e antonyms brentedha, cacalacasu, cacaràgiu, culuebba, ocicanu, pibirina, preiderina, priorissa 1 Scientific Terminology rbc, Coriandrum sativum, Smyrnium rotundifolium Translations French coriandre English coriander Spanish cilandro Italian coriàndolo, smìrnio di Càndia German Koriander.

coritóstu , agt Definition chi no sentit cordozu nudha, chi no tenet dolu o làstima de nudha, de neune, chi est malu Synonyms e antonyms bàrbaru, isferitzadu, malincorante | ctr. corimodhe, cumpassivu Etymon srd. Translations French impitoyable English heartless Spanish despiadado Italian duro di cuóre, spietato German umbarmherzig.

corrédhu , nm Definition min. de corru; istugighedhu de corru, cun su tapu, po dhue pònnere su tebbacu; istúgiu po chistire paperis; genia de tassa po bufare, de corru; genia de imbodhigadura de is pilos, petonaos a manera de fàere coment'e unu corru curtzu; fintzes una genia de pentzamentu o ravinu malu a iscutulare Synonyms e antonyms corritedhu / corredha, corrigale 2. a su maridu lu cumannaiat a bacheta e lu faghiat pisciare in corredhu ◊ a tabbacare de su corredhu meu chie bi at a pònnere maledade?! Surnames and Proverbs smb: Correddu / prb: cartas cantant in corredhu Scientific Terminology stz Translations French étui à corne English horn-case Spanish estuche de cuerno Italian astùccio di còrno German Hornfutteral.

corrigàle , nm Definition istugighedhu de corru, cun su tapu, po dhue pònnere su tebbacu Synonyms e antonyms corredha, corredhu, corriscedhu Sentences zughiat unu corrigale de tabbacu Scientific Terminology stz Etymon srd. Translations French tabatière de corne English horn stuffbox Spanish petaca, tabaquera Italian tabacchièra di còrno German Schnupftabaksdose aus Horn.

corrighínu , nm: corríginu, corróxinu, corrúxinu, currighinu, currughinu, currúxinu Definition boghe mescamente de animale (àinu, boe, leone), ma fintzes de gente; murrúngiu de istentinas Synonyms e antonyms borrighinu, borróchinu, corrinu, gridas, irrónchiu, órriu Idioms csn: pràngiri a corrúxinu = prànghere a órrios, a corrighinu; currúxinu de prantu = cadha de prantu, prantu a órrios Sentences in campu s'intendhent corrighinos de àinu ◊ dhoi fiant is moentis totu a currighinus ◊ búmbitus e agrónius e iscràmmius e isciarrocus e súrbius e borrocus e currúghinus e cónius 2. s'intendhiat piantu, giuilamentos e corrighinos ◊ si fiat abbrancada apitzus prangendi a corrúxinu 3. custus funt currúxinus de bentri isbuida ◊ iat abboxinau chi pariat unu tiàulu a sfinitzus e a corróxinus de brenti Surnames and Proverbs prb: currúxinu de mobenti no àrtziat a celu Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French braiment, cri plaintif English bray, cry Spanish rebuzno, grito de llanto Italian ràglio, grida di pianto German Iahen, Schrei.

corriscédhu , nm Definition istugighedhu de corru, cun su tapu, po dhue pònnere su tebbacu Synonyms e antonyms corredha, corredhu, corrigale Scientific Terminology stz Etymon srd. Translations French tabatière de corne de bœuf English ox-horn snuffbox Spanish petaca de cuerno de buey Italian tabacchièra di còrno di bue German Schnupftabaksdose aus Horn.

corrischèdha , nf Definition tega, mescamente de pisu Synonyms e antonyms teca Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French cosse de certaines légumineuses English pod Spanish vaina Italian baccèllo di legumi German Hülse.