Abbreviations Legenda | Symbols Legend

lajóu , nm Definition istrégiu de terra Synonyms e antonyms terràglia Translations French objet, récipient en terre cuite English handmade terracotta Spanish objeto de barro cocido Italian manufatto di tèrra còtta German Gegestand aus Steingut.

launèdhas , nf pl: leonedhas, leunedhas, lionedhas, liunedhas Definition genia de aina antiga meda a tres cannas po sonare a suladura; in cobertantza, genia de idea mala, cosa chi si timet, mémula / partes de is l.: tumbu, mancosa, mancosedha, cabitzinu (croba, loba: tumbu + mancosa); cuntzertu (su c.) = unu giogu, totu is tres cannas; launedha de forrani = pipiriolu de fenu Synonyms e antonyms bísonas, bisones, bísosas, cannas, trubedhas / grima Sentences sos pitzinnos andhabant a fàchere leonedhas a una tanca de trídicu ◊ su danesu Bentzon at fatu istúdiu abberu mannu subra de sas launedhas! ◊ tiu Frori fut su mellus sonadori de launedhas 2. zeo fia contrària po cudha leonedha chi mi aiat intrau in conca sa biada Scientific Terminology sjl Etymon ltn. ligulella Translations French instrument de musique à vent sard, à trois tuyau en roseau et la bouche comme réservoir d’air English launedhas (typical reed-pipe of Sardinia) Spanish instrumento músico de trés tubos típico de Cerdeña Italian spècie di zampógna tìpica sarda German sardische Hirtenflöte.

leputzàrju , nm Definition chie faet o bendhet lepas, gurtedhos Synonyms e antonyms bultedhàgiu Scientific Terminology prf. Etymon srd. Translations French coutelier English knife producer Spanish cuchillero Italian fabbricante di coltèlli, coltellinàio German Messerschmied.

lumbrèra , nf Definition funtana de lughe e, nau de gente, chie giaet lughe, faet de ghia Sentences cale lumbrera donosa in turre ermosa naschistis ◊ che afungo intro de ojos tuos e ruo in d-unu mundhu ermosu de lúghida lumbrera (C.Meridda) 2. professionista de sa limúsina, si daiat lumbrera e no cheriat a pedire in logu sou Etymon spn. Translations French lumière English luminary, source of light Spanish lumbrera Italian luminare, fónte di luce German Lichtquelle, Leuchte.

lúrbe , nm Definition persona lègia e mala de fàere a tímere Translations French tête de bagnard, individu louche English mug Spanish persona fea y mala Italian cèffo, uòmo di aspètto brutto German Gauner.

lútzu 1 , nm: allutzu Definition genia de pische mannu de mare (faet fintzes de metro, a murru longu e a dentes mannas) Sentences est passadu unu lutzu mannu e si che l'at mandhigadu in d-unu bucone Surnames and Proverbs smb: Lutzu, Luzzu Scientific Terminology psc, sphyraena sphyraena Etymon itl.s luzzu Translations French brochet English sea pike Spanish espetón, barracuda Italian lùccio di mare German Pfeilhecht.

mancànte , agt: mancanti Definition nau de cosa, chi no dhu'est totu, chi no est su tanti giustu (e fintzes chi no est fata bene, chi tenet pecu, neghe); nau de gente, chi no est tanti giusta de conca, chi est fora de tinu (si narat fintzes de chie orruet chentza atuamentos candho dhi benit atacu de malegaducu), chi no si cumportat bene; nau de una línia serrada, chi est tundha ma no parívile, no totue chepare (o a distàntzia diferente de su centru) Synonyms e antonyms faltu, iscassu / macu | ctr. bundhante, bundhansciosu Sentences cantu sunt torraos acatant custa robba mancante: tandho ghirant e dant sa denúntzia ◊ isse est mancante de talentu tantu chi dat provas de veru tontu ◊ cussu est ómine mancante de sentidu ◊ cuss'ómini est mancanti de unu bratzu ◊ coment'e limpiadura est unu paghedhu mancanti 2. mancantedhu est, custu piciochedhu: arrebbugiu chi no fait! ◊ ant fuidu che pópulu mancante (P.Cau)◊ su babbu istaiat che mancante mirendhe si podiat bídere su fizu torrendhe ◊ orabrora so istadu mudu pario unu mancante, comente sa pudhedra mi ndhe at betadu ◊ sas àteras fint tontas o mancantes e ant trascuradu totu ◊ cussos sunt ventureris mancantes e ingurdos Translations French manquant, imparfait, hors de raison, elliptique English lacking, out of one's mind Spanish que falta, carente, chiflado, elíptico Italian mancante, carènte, imperfètto, fuòr di sénno, ellìttico German mangelnd (di = an+ Dat.), fehlend, verrückt.

matàdu , nm Definition logu prenu cracu de tupas, de matighedhas Synonyms e antonyms crachi, lita, matarzu, mateda, separzu, tupedu Sentences su re l'at fatu aciapare e che l'at fatu fulliare in su matadu Etymon srd. Translations French maquis English scrub Spanish matorral Italian luògo ricco di vegetazióne selvàtica German Gehölz.

mecaríu , nm Synonyms e antonyms dormitóriu, indrommitóriu Translations French narcotique English narcotic, poppy estract Spanish meconio Italian estratto di papàvero, narcòtico German Opium.

mediài 1 , vrb Definition essire coment'e médios, pigaos a machiore, fora de sèi, pèrdere is sentidos Synonyms e antonyms irmedhighinare, ismemoriai Etymon srd. Translations French être hors de soi English to be beside oneself Spanish estar fuera de sí Italian èssere fuòri di sé German außer sich sein.

moderína , nf, nm: modinia, moredina, moretina, moridina, muderina, mudrina, muredhina, muredina, muredinu, muretina, muridina, muridinu, muritina Definition mura de pedra, muntone de pedra arregorta comente ndhe essit in s'aríngiu, in is terras trebballadas, ma fintzes assentada: muredinu est muredhu puru Synonyms e antonyms morighina, muragadha, muredha, murissina Sentences sos narvonajos faghiant sa linna a carvone e sa pedra la colliant tota a moderinas ◊ fit tota sa tzitade una ruina, muredinas de pedra cun calchina ◊ sa tzitade l'ant fata a una muridina cun sos bombardamentos ◊ su pastoredhu est a libbru in manu in sa mudrina, cun sos anzones paschinne 2. si est sétziu in su muredinu isciorrocau Etymon srdn. Translations French amas de pierres English heap of stones (rubbles) Spanish majano, montón de piedras, escombros Italian murìccia, cùmulo di piètre, di macèrie, mòra German niedrige Steinmauer, Steinhaufen.

mòri , nm Definition logu po passare, po andhare a pei, longu, prus che àteru in campu, in su sartu; logu po andhare bastat chi siat Synonyms e antonyms àndara, caminu, guturinu, sémida Idioms csn: andai mòri mòri = andhare caminu caminu (dif. de andhare mori mori = fai andendi e morendi, acabbendi, menguendi); fai mòris fadhitus, fallitus = andhare s'unu a cara a s'àteru faghindhe forchidhos, chentza si abbojare, colendhe in caminu o carrela diferente, fàchere caminu irvàriu; stramancai su mòri = pèrdere, fadhire su caminu Sentences gi andu ma no passu in su mòri! ◊ si andas in su mòri as a podi fai tesoru de gràtzia e de virtudi ◊ in ciú mòri deretu camminai! 2. dèu seu andada a iscola e cussu fut torrendi, ma no si seus bius: si bit ca eus fatu moris fadhitus! Surnames and Proverbs smb: Mori Translations French sentier English path Spanish senda, vereda, camino Italian sentièro, vïòttolo di campagna German Feldweg, Fußpfad, Fußsteig, Pfad.

mortorzéri , agt Definition chi andhat aifatu de is mortògios, chi cricat mortógiu Synonyms e antonyms mortorgiali Sentences ses atatu chei s'ae mortorzera (G.A.Cossu)◊ sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa! Etymon srd. Translations French qui cherche des charognes English carrion searcher Spanish carroñero Italian che va alla ricérca di carógne German aassuchend.

moschíta , nf Definition duas genias de pigione chi narant fintzes topi de mata Synonyms e antonyms cherricherri Scientific Terminology pzn, sylvia undata corsa, s. conspicillata Translations French fauvette pitchou English dartford warbler Spanish curruca tomillera Italian magnanina, sterpàzzola di Sardègna German Provencegrasmücke, Brillengrasmücke.

múdulu , agt: múrulu, mútulu Definition nau prus che àteru de craba (o fintzes de mascu, de becu), chi no at fatu corros, chi est o est abbarrada a conca nida Synonyms e antonyms cóciu 1, morcudu, múticu, pabadi | ctr. corrudu Sentences fiadu anzenu, múdulu o corrudu, romasu o rassu, fit totu sou ◊ deo apo a èssere múdulu, ma tue ses corrudu! ◊ una craba est cúncula de corra e una múdula a sonalla ◊ is bacas nostas funt múdulas Surnames and Proverbs smb: Mudulu Etymon ltn. mutilus Translations French sans cornes (bête) English unhorned Spanish sin cuernos Italian sènza còrna, privo di còrna German hörnerlos.

muntonínu , nm Definition pedhe de mascu brebeghinu Translations French cuir de mouton, basane English ram skin Spanish piel de musmón Italian pèlle di montóne German Schafleder.

múra 1 , nf: amura Definition su frutu de s'orruo, ma fintzes sa tupa; su frutu de sa morighessa (a logos m. de mata) e fintzes custa mata etotu; genia de anedhu cun trebballu a bisura de mura / m. de terra = fràula; niedhu che m. = niedhu píghidu Synonyms e antonyms arrú, lama 1, muramura, murarrú, murena 1 Sentences cantu est niedha, sa mura, chi tinghet finas su pannu! ◊ a pitzinnos istaimis girendhe sos logos tirendhe mura e chirchendhe nidos Surnames and Proverbs smb: Mura Translations French mûron (du ronce), mûre (du mûrier) English mulberry, blackberry Spanish mora Italian mòra di róvo, di gèlso German Brombeere, Maulbeere.

nce, nche, nchi, nci , avb: che* Definition avb. chi inditat logu, no sèmpere reale, de una manera pagu precisa, logu indefiniu (foras candho prus ainnanti si narat su foedhu chi inditat custu logu), e prus che àteru giaet un'idea de istesióngiu de ue unu est (o si narat pentzandho a logu atesu de ue unu est) ma podet inditare fintzes acostimentu: s'impreat istacau de su vrb. si est postu innanti, totu a unu cun su vrb. si est nau apustis (e cun prn. puru): bògache custa cosa!, toca, istesianci!, bessinci!, fuliancedhu!, bogancedhu!, ponincedhu!, ghetancedhu!, leachelu!, remonichelu!, picaenchelu!, vatunchelu!, essimichelu, fulliadechedhu!, enclíticu, nau che unícu foedhu cun sa forma verbale Synonyms e antonyms ci / bi, ince Sentences nemos cheret andhare a nche batire sa botza ◊ cracu a perda a sa craba chi si nchi istésiat ◊ cumenti as fatu a nce dhu fai istrebedhai, su cani? ◊ oe nce funt is sindacaos ci nosi axudant ◊ sa bitella ti nce dha podes leare! ◊ si nche fit sichia a irfungudare ◊ su gurutu est astrintu ma nche colas ◊ - A si podet? a che sezis? ◊ nci fúliu is carramatzinas ◊ pentzanci e apustis mi arrispundis! ◊ si depeis essiri, esseidenci! ◊ seu intrada a cudha domu ponendidenchi su nasu torra 2. dennantis a nce pònnere in marina a pè ince boliat peri coràgiu ◊ deo nce pogno sa matessi ispesa ◊ inoghe che cherias tue! ◊ che so essidu in Bono a cumandhu ◊ su pani ponincedhu in sa mesa ◊ e ita nci negótziat innòi? ◊ cussus piscixedhus no abetu prus po nce dhus papai: tengu fàmini! Translations French y, là, en English there (here) Spanish aquí, acá, en este lugar, allá, allí, en ese lugar Italian ce, ci, ne (avv. di luogo) German dort, dorthin, hier, da, hierher, da durch, von.

obèschere , vrb: ovèschere Definition arrèschere in su gúturu, nau de sa cosa de papare chi no andhat a bia dereta e faet a tussire o chi s'ingurtit a trebballu / mi so obéschiu = m'est postu su mossu in bula, femu allupendimí Synonyms e antonyms abèschere, ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire / arròsciri Sentences si mi obeschet su pane de chiarju in s'obu de sa gorgobena (G.Delogu)◊ cudhu binu nche l'at ghetau a imboladura e azomai s'est obéschiu! 2. ma proite mi sichis a ingromorare, a obèschere solu a ti bíere acoconau, incolonconiu, barrosu? Translations French avaler de travers English to go the wrong way Spanish atragantarse Italian andare di travèrso (détto di cibo) German sich verschlucken, in die Falsche Kehle geraten.

ogiuermànu , nm: olliarmanu, olliremanu, olluermanu, oziamanu, ozualmanu, ozuemmanu, ozuermanu Definition s'ógiu de s'olia Synonyms e antonyms cdh. ociulmanu Sentences s'ozuermanu est su menzus de sos ozos ◊ po fàere su chibudhau dhue cheret oziamanu 2. sa divisione no est andhada límpia chei s'ozuemmanu e sunt a briga Scientific Terminology mng Translations French huile d'olive English olive oil Spanish aceite de oliva Italian òlio di oliva German Olivenöl.

«« Search again