insaurràre , vrb: issaurrare Definizione
isciúndhere de saurra (orrosu), pònnere saurra, isciúndhere cun sa saurra
Sinonimi e contrari
allentorire,
issaghinare
Frasi
custu manzanu chito mi so totu issaurradu colendhe in mesu s'erba
Traduzioni
Francese
mouiller de rosée
Inglese
growing of dew
Spagnolo
rociar
Italiano
formarsi della guazza,
bagnare di guazza
Tedesco
Taubildung.
insoràu , pps, agt Definizione
de insorai; isciustu de sudore, colagola de suore
Sinonimi e contrari
assorau,
sudorau
2.
no ndi potzu prus: comenti apu fatu cussu pagu pagu de cosa seu totu insorau! ◊ portat is callenturas e fatuvatu est totu insorau ◊ su molenti est insorau colagola!
Traduzioni
Francese
moite (de sueur)
Inglese
bathed in sweat
Spagnolo
muy sudado
Italiano
màdido di sudóre
Tedesco
schweißgebadet.
intentiedhàre , vrb: intintiedhare,
intitibedhare,
intitiedhare,
intzintziedhare,
intzitzivedhare Definizione
pònnere, frigare o picigare tzintziedhu (es. in cara, a carrasegare, a giogu), imbrutare de tzintziedhu
Sinonimi e contrari
ammascarai,
imberdonare,
infodhinai,
tintiedhare
Frasi
su fumu de su fogu intitiedhat s'isterzu
2.
si divertiat a machine bidendhe sa zente intintiedhada ◊ est totu intitiedhada chi paret essida dae fraile!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
noircir de suie
Inglese
to soil with soot
Spagnolo
tiznar
Italiano
sporcare di fulìggine
Tedesco
mit Ruß beschmutzen.
intúvu , nm Definizione
fragu de inserru, fragu malu chi si dhue faet in logu serrau
Sinonimi e contrari
atufamentu,
atúfidu,
atufori,
inserru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
air vicié
Inglese
stale air
Spagnolo
aire viciado
Italiano
ària viziata,
odóre di chiuso
Tedesco
schlechte Luft,
muffiger Geruch.
intzodhài, intzodhiài , vrb Definizione
arrennèscere a fàere calecuna cosa, bogàrendhe atzola, intzertare / i. fuedhu = ispirastrare peràula, nàrrere cun craresa, bene, sas peràulas
Sinonimi e contrari
acamingiai,
ammatzamurrai,
incannugai
/
ispirastrare
Frasi
si no ndi fadeus oi, de custa cosa, no nd'intzodhaus prus ◊ ita totu est su chi ses intzodhendu? ◊ si dh'at nau in tres línguas ma no nd'intzódhiat manc'una!
2.
totus fuant prenus de ispantu e no intzodhànt fuedhu ◊ no intzodhat fuedhu, achíchiat e is pagus fuedhus chi narat funt ammesturaus e a truncu de língua
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
embobiner,
resoudre
Inglese
to hit words
Spagnolo
dar en el blanco
Italiano
venire a capo di qlcs.,
impastocchiare
Tedesco
einer Sache auf den Grund kommen.
inzeniàche , agt: inzeniaghe Definizione
nau de ccn., chi s'ingéniat, chi est de ingéniu
Sinonimi e contrari
arxentziosu,
indelletosu,
inzegnistu
Frasi
dogni fizu tou inzeniaghe tribàgliat cun amore su terrinu cun rica passione e fantasia (Budroni)◊ inoghe su piús inzeniaghe ponzat a sos discúidos reparu! (G.Raga)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ingénieux
Inglese
resourceful,
creative
Spagnolo
ingenioso
Italiano
ingegnóso,
dotato di génio inventivo
Tedesco
erfinderisch.
isaminaméntu , nm: isanimamentu Definizione
ischinnitzu de istògomo de chie est arrefinau de su fàmene, genia de fàmene, de apititu forte o chi s'intendhet forte
Sinonimi e contrari
afinamentu,
afinu,
fàmene,
francusina,
isanimadura,
sfinighimentu
Frasi
sa mammaluca mi gustabat ma apustis mi picabat a isanimamentu ◊ zuto su coro andhendhemindhe de s'isanimamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
creux à l'estomac
Inglese
pangs of hunger
Spagnolo
languidez de estómago
Italiano
languóre di stòmaco
Tedesco
Gefühl der Leere im Magen.
iscadrapiàre , vrb: scadrapiare Definizione
fèrrere de fiancu, coment'e a arrasigadura
Sinonimi e contrari
arrasciare,
arrasicare,
ratzigare,
saricare
Traduzioni
Francese
frotter
Inglese
to graze
Spagnolo
rozar
Italiano
prèndere di strìscio
Tedesco
streifen.
iscalàncu , nm: iscallancu Definizione
imbaga o iscuta de tempus; a logos, diferéntzia de artària tra unu paris e un'àteru
Sinonimi e contrari
àchiu,
iscuta
Traduzioni
Francese
moment de libre
Inglese
spare time
Spagnolo
ratos perdidos
Italiano
ritàglio di tèmpo
Tedesco
Freizeit.
iscalmentàre , vrb: iscammentare,
iscarmentai,
iscarmentare,
isclamentare,
iscramentai,
iscrammentai,
iscrammentare,
isgramentare,
scramentai Definizione
currègere su cumportamentu imparandho de unu male, de cosa chi est costada meda, de unu dannu po dh’àere provau; pigare assíchidu
Sinonimi e contrari
iscadhai,
spriai
/
asciuconare
Frasi
onzi die a campu che lu leo: daghi iscarmentat a triballu as a bis chi li benit sa gana de istudiare!
2.
intendhimus chi s'iscrammentat sa robba: currimos e agatamos s'anzone iscannadu dae su grodhe
Cognomi e Proverbi
prb:
chini est iscrammentau de s'àcua budhia timit sa frida puru
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
décourager
Inglese
to discourage,
to desist
Spagnolo
escarmentar
Italiano
scoraggiare,
desístere per effètto di esperiènza forteménte negativa
Tedesco
entmütigen,
ablassen.
iscàza , nf Definizione
scherda, liesca, arrogalla de pedra, pedrighedha prus matuca de sa giarra, ma prus pitica de sa pedra bona a fàere muru, sa chi abbarrat in sa cava, a meda, bona solu a prènnere buidos
Sinonimi e contrari
ischerda
/
arrogu,
bículu,
matzagani
Frasi
a manu a manu chi artziamus sa traessa, collide iscaza e betade a reprenare!
2.
ómines cantos sunt, un'iscaza de machine l'at ognunu ◊ iscazas de ammentu pigant a fiore in s'ispuma de su tempus ◊ mi est tocada in sorte un'iscaza de tempus
Etimo
itl.
scaglia
Traduzioni
Francese
fragment de pierre
Inglese
fragment
Spagnolo
china,
lasca
Italiano
framménto,
pezzame di piètre
Tedesco
Bruchstück,
Steinhaufen.
ischíu 2 , nm: ischivu 1,
isciu,
iscivu,
scivu* Definizione
genia de istrégiu, de linna o de terra, a pònnere cosa (impastare sa farra); segundhu su logu, su brasciolu a crocare su pipiu
Sinonimi e contrari
cartina,
cóncula,
cunculina,
ischivedha,
tavania,
tina
Frasi
fiat una fémina cumpensada dae su profeta apenas arriviu pustis d'àere s'oferta ripagada aumentandhe sa farra in s'ischiu ◊ bi teniat una moitzola e unu isciu
2.
pro drommire su pitzinnu abbarrai oras intreas tunchiandhe afaca a s'ischiu
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
scyphus
Traduzioni
Francese
récipient en terre cuite,
baquet
Inglese
vat
Spagnolo
artesa
Italiano
bacino di terracòtta,
mastèllo
Tedesco
Tongefäß,
Bottich.
isconchinàda , nf: isconchinata Definizione
isconchiada, móvia de conca coment'e abbasciandhodha o incrubandhodha a una parte; decisione pagu cunsiderada, cosa fata comente benit a conca
Sinonimi e contrari
conchinada,
conchizada,
iscónchiu,
sconchiada
/
aconcada,
acucada
Frasi
sa mamma, comente videt sos pitzinnos a isconchinatas, che los mandhat a letu
2.
isconchinadas ndhe aiat fatu prus de una e su babbu no fit meda cuntentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action hasardée,
inconsidérée
Inglese
rash action
Spagnolo
el mover la cabeza,
chifladura
Italiano
cólpo di tèsta,
azióne avventata
Tedesco
Kopfstoß,
unbesonnene Handlung.
iscrèdere , vrb: iscrèere,
iscrètere,
iscrèiri,
iscrere,
scrèiri Definizione
prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi
Sinonimi e contrari
disaprensionai,
discrèiri
Frasi
mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei
2.
dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados
3.
cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ne plus attendre après avoir vainement attendu
Inglese
to give up weating vainly (after a long time)
Spagnolo
descreer
Italiano
sméttere di aspettare dópo aver attéso invano
Tedesco
nach einer langen Wartezeit,
das Warten ablassen.
iscrúfulu , nm Definizione
su iscrufulare
Sinonimi e contrari
cróchidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclatement d'une bagarre
Inglese
burst of laughter
Spagnolo
estallido de risa
Italiano
scòppio,
bòtto di risa
Tedesco
vor Lachen platzen.
iscúgia 1 , nm, nf, avb: ascuse,
iscuja 1,
iscuju,
iscusi,
iscúsia,
iscúsiu,
iscússiu,
iscusu,
iscuxu,
scusi 1 Definizione
sa cosa chi si narat a s'àteru acanta a s'origa, chentza chi mancu s'intendhat sa boghe, a manera de no dh'intèndhere is àteros chi funt acanta / a s'i. = manera de fuedhai a boxi bàscia de no s'intèndiri si no si fuedhat in s'origa, fintzes a cua, chentza chi dhu potzat biri e mescamente intèndiri un'àteru; a iscusi miu = chentza ndhe ischire nudha deo, a cua dae me
Frasi
si totu sos iscúsios si fint naraos a forte, aiamus disizau d'èssere surdos! ◊ nesi a s'iscuxu, pustis a boghe alta ◊ aferrat su camareri a su bultzu e a s'iscuja li porrit cosa a orijas ◊ ti lu naro a s'iscúgia ◊ mi at mutiu e a s'iscúsiu mi at nau una cosa ◊ fipo ridendhemila a s’iscússiu ◊ lis daent a s'iscuxu consizos malos
2.
dh'as fatu a iscusi miu ◊ nara! nara! o cosa a iscusi est? ◊ a s'iscusi dh'istimu ◊ bido inimigos dendhe a s'iscuxu consizos de cundennados ◊ bufat binu a iscúsia de sa mama ◊ bi l'at nadu a iscuju dae íscios
Cognomi e Proverbi
prb:
mali fatu a iscusi, a claru gei essit
Etimo
ltn.
absco(n)se
Traduzioni
Francese
à voix basse,
en cachette
Inglese
softly,
in secret
Spagnolo
en voz baja,
a escondidas
Italiano
sottovóce,
di nascósto
Tedesco
leise,
heimlich.
ispèra 1 , nf: spera 1 Definizione
ràgiu de sole, filighedhu de lughe, súlidu de bentu lébiu lébiu: in is negas, nudha, mancu pagu pagu
Sinonimi e contrari
luche
/
frina
Frasi
sos ojos apenas iscanzados lassant passare un'ispera de lughe ◊ s'úrtima ispera de sole innantis de iscurigare
2.
si sedent in carrera ue giòvanos bi at e antzianos a leare s'ispera (A.Casula)
3.
est nighedha sa note, chene trata de luna: no si biet ispera! ◊ no bi at mancu un'ispera in cussu logu: su bestiàmine est morindhe de su fàdigu
Etimo
ltn.
spera
Traduzioni
Francese
rayon de lumière,
rayon de soleil,
souffle de vent
Inglese
sunbeam,
glimmer of light,
breeze
Spagnolo
rayo de sol,
soplo de viento,
brizna
Italiano
filo di luce,
ràggio di sóle,
àlito di vènto
Tedesco
Lichtbündel,
Sonnenstrahlen,
Windhauch.
ispinasànta , nf: spinasanta Definizione
ispina de Cristus, linna ispinosa chi faet a tupa
Sinonimi e contrari
funegristi,
prunagrista,
spinagristi 1
Terminologia scientifica
mt, Lycium europaeum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épine du Christ
Inglese
european wolfberry
Spagnolo
cambrón
Italiano
spina di Cristo
Tedesco
dorniger Jasmin.
ispótigu , agt Definizione
chi est de ccn. e suo ebbia tanti de si ndhe pòdere serbire chentza impedu perunu de parte de nemos
Sinonimi e contrari
dispóticu
Frasi
custos sunt totu terrinos ispótigos
Etimo
itl.
spotico
Traduzioni
Francese
propriété absolue
Inglese
freehold property
Spagnolo
de exclusiva propiedad
Italiano
di assoluta ed esclusiva proprietà
Tedesco
Alleineigentum.
istampína , nf Definizione
provas de istampa, de imprenta proadita
Traduzioni
Francese
morasse
Inglese
proof
Spagnolo
galerada
Italiano
bòzza di stampa
Tedesco
Korrekturen.