Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abborrigàda , nf: abburricada, burrigada* Definitzione brulla pesante, giogu de martzocu: una brulla ti fatzo, un'ogu ti ndhe bogo Sinònimos e contràrios ghelea, molentada, tontesa Frases fatu m'at sa mascarada proite mi cheriat bellu, ma no b'at piús apellu fata chi est s'abburricada! (G.Atzori) Tradutziones Frantzesu sottise, bêtise Ingresu bad joke Ispagnolu borricada Italianu brutto schérzo, spropòsito Tedescu schlechter Scherz, großer Fehler, Dummheit.

barzellèta , nf Definitzione contighedhu de pagos foedhos po fàere a erríere Sinònimos e contràrios vocàbbulu Tradutziones Frantzesu histoire Ingresu joke Ispagnolu chiste Italianu barzellétta Tedescu Witz.

bèfa , nf: befe Definitzione cosa chi si narat, o si faet, po erríere de unu, pigare in giru, fintzes a disprétziu Sinònimos e contràrios allera, arréula, atrecu, béfula, bisera, ciacota, cionfra, deleu, dellezu, dríngula, iscàranu, iséria, mofa, siera Maneras de nàrrere csn: leare a befe a unu, pònnere in befa a unu; èssiri sa befa de totus = èssere a risu de totugantos; fàgheresi a befe, a una befe = fàgheresi a tretu de fàghere a ríere sa zente, fintzas imbrutàresi; prànghere sa befe = (nau de chini pigat a befa is àterus), fai arriri, torrai a puntu de si ndi befai is àterus, una genia de pratu torrau; èssiri totu befas = befulianu Frases non mancat s'allirghia e intra óminis e féminas si intzutzullant part'e pari fadendusí befas e brullitas ◊ lu giughent a befe pro sas birgonzas chi faghet ◊ proite est chi ti as fatu de me sa befe? ◊ za si ndhe ant a fàghere de sa befe, chi no semus bonos mancu a nos fàghere su fogu!…◊ cussu est sa befe de totu sa bidha: za si ndhe rient pagu!…◊ mi so fatu a una befe colendhe in su ludrau ◊ is dus fradis funt torraus po si dha fai pagai, a Cucudedhu, sa befa chi dhis iat cuncodrau 2. ma càstia una befa, mi as fatu trobiri s'arregionamentu e immoi no arrenèsciu a ti dhu ispiegai! 3. sa befe chi teniat, pro sos àteros, como che la pranghet: totu sa bidha si ndh'est rindhe, de isse! Sambenados e Provèrbios prb: chini befas fait, in befas benit ◊ onzi befe si pranghet! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tour, farce Ingresu cheat, joke Ispagnolu befa, mofa, escarnio Italianu bèffa Tedescu Spott.

botài , vrb: botare Definitzione pigare a befa, betare botas, foedhare a befa de ccn. Sinònimos e contràrios diciare, isciafetai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisanter, badiner, persifier Ingresu to joke (about s.o., stg.) Ispagnolu picar, vacilar Italianu motteggiare Tedescu spötteln.

brúglia , nf: brulla, búrula Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, a giogu; cosa nada chentza èssere, ma po cullonare, a giogu / min. brulleta, brullita, brullighedha Sinònimos e contràrios badalocu, bischíglia, búglia, ciacota, ciasca, cistu, coglionella, tzigota / cdh. búrrula Maneras de nàrrere csn: brulla bíschida = grai, chi ofendit puru; poderai, agguantare sa b. = lassàresi fàghere sa brulla chentza si ofèndhere; leare a unu a brullas = a manera de dhu ingioghitai, de dhu fai a arriri; leare una cosa a b. = chentza bi crere, chentza li dare importu; intrai in b. = istare a sas brullas, baliare sas brullas e fàgherendhe puru; nàrrere sa veridade in brulla = brullare ma nendhe sa veridade etotu a manera chi s'àteru no si ofendhat; fàghere cosa a brulla = brullendhe, cherindhe brullare (ctr. abberu) Frases issa puru ciai est tropu chíschina, no poderat mancu una brulla! ◊ arratza de brulla chi l'at zogadu, su sonnu!…◊ cun sas brullas tuas mi ch'est colada s'ora! ◊ bae chi no est abberu, cussu, ti l'ant nadu a brulla! ◊ chini non bàliat brulla no intrit in giogu! 2. no ti la les a brulla ca est cosa grave! ◊ brullighedha, gai, chi l'ant fatu…, azummai l'aiant mortu! ◊ brulla lu cres, tue, su dannu chi ant fatu!…◊ una brulla ti fatzu e un'ogu ti ndi bogu Tradutziones Frantzesu plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu broma Italianu schérzo Tedescu Spaß.

búglia , nf: búlia Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, a giogu; cosas chi narant chentza chi siant berus / min. buglita Sinònimos e contràrios badalocu, bischíglia, brúglia, ciacota, ciasca, cistu, coglionella, tzigota Maneras de nàrrere csn: búglia cana, bíschida = brulla manna, mala, giogu de martzocu, ghelea; ómine de búglia = brullanu Frases no mi at a fàghere una búglia de padre chircante, no?! ◊ su molinu betzu no fit ebbia logu de fadiga, ma de rotólliu ue pro búglia innotzente si riiat isetendhe a maghinare ◊ mai si est annuzadu pro sa búglia, isse Ètimu ctl. bulla Tradutziones Frantzesu plaisanterie, raillerie Ingresu joke Ispagnolu broma Italianu schérzo, corbellatura Tedescu Scherz.

bugliàre 1 , vrb: (bu-glia-re) buliai Definitzione fàere o nàrrere brullas / búglia bugliendhe = pariat ca no fiat berus e fiat berus etotu Sinònimos e contràrios brugliare, bufonai, buglitare, chestiare, ischeltiare Frases cun su binu candho est bonu no cheret chi si bi búgliet, ca poi chi si che ingúgliet si búgliat de su padronu! (Piras)◊ intrat búglia bugliendhe e s'imbreagat Sambenados e Provèrbios prb: búglia búglia si narat sa veridade Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisanter Ingresu to joke Ispagnolu bromear Italianu scherzare Tedescu scherzen.

ciacòta , nf, nm: ciacotu, giocotu, tzacota Definitzione grandhe ispàssiu, befa de erríere meda, bregúngia, cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, po dhu ibregungire; papada manna / fàghere a unu a ciacota = pistàrelu faghíndhelu a befe, abbirgonzare Sinònimos e contràrios allera, arréula, atrecu, befa, ciasconu, cionfra, deleu, dríngula, iscàranu, iséria, mofa, siera / badalocu, bischíglia, brúglia, ciasca, cistu, inciascu, tzigota / rebbota Frases de tue si faghent ciacota ◊ oh fiza, cumportada ti ses che alivesa in vista a totu: ti esseras retirada pro no dare unu símile ciacotu! 2. custos giòvanos gighent s'ànima a tzacota e cantant solu candho sunt bufados Ètimu spn. chacota Tradutziones Frantzesu plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu mofa Italianu bèffa, schérzo Tedescu Streich, Scherz.

ciàsca , nf, nm: ciascu, sciascu, tzascu Definitzione cosa chi si faet o si narat tanti po erríere, a giogu, o fintzes po pigare a befa, fàere a bregúngia Sinònimos e contràrios badalocu, befa, bischíglia, brúglia, ciacota, ciàschidu, ciascaria, cistu, tzigota Maneras de nàrrere csn: ite ciascu!… = arratza de divertimentu, ita spàssiu!…; (nadu de fémina) donai ciascus a unu = lassare s'ammoradu Frases no l'ant cumpresa sa ciasca: solu tue, mala pasca, ti ndhe ses riendhe arreu! ◊ giughiat a inghíriu persones afiotadas a gridos de ciascu e befe ◊ no cretais chi est ciascu su chi seu nendi! ◊ cardampuleri, giogulanu, ti cumbidat po ti contai ciascus o po cantai a mutetus 2. sa limba sighit su destinu sou a ciascu de chie l'est istropiendhe ◊ como su trenu, a ciascu de su progressu, invece de acelerare si est arressu (L.Ilieschi) Ètimu spn. chasco Tradutziones Frantzesu blague, plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu chiste, chasco Italianu barzellétta, cèlia, battuta di spìrito Tedescu Witz, Scherz.

coglionèlla , nf Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, a giogu Sinònimos e contràrios badalocu, bischíglia, brúglia, brullaria, ciacota, ciasca, cistu, tzigota / cdh. cugliunella Frases sos cumpanzos mi naraiant gai pro coglionella Tradutziones Frantzesu plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu broma Italianu corbellatura, burla, schérzo Tedescu Spott, Scherz.

diciàre , vrb Definitzione contare o nàrrere cosas alligras, fàere essias de erríere, nàrrere brullas Sinònimos e contràrios botai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisanter Ingresu to joke about Ispagnolu bromear Italianu motteggiare Tedescu scherzen, spaßen.

ghelèa , nf Definitzione brulla mala, befa, giogu de martzocu; su burdellu chi si faet in logu de festa; genia de trumentu po ccn. cosa / a ghelea = in ziru Sinònimos e contràrios befa, belea, bergugna, gherda 1, isfrorígiu / carralzu / matratamentu Frases ant fatu sa ghelea de lu bèndhere a sa zustíssia, su bandhiu ◊ si, comente tzapadu ant sa manta, tzapadu aiant sa pessone mea, za mi l'aiant fata sa ghelea! (A.G.Solinas)◊ fit una ghelea chi li fint fachendhe pro illudratzare su lumen suo ◊ sas gheleas fràzicant su mundhu de malidade ◊ li apo cumbinau una ghelea chi si ndh'at a ammentare pro cantu durat! 3. Elias si l'intendhiat cun sa connada, ma custa ghelea no podiat istare sèmpere cubada Tradutziones Frantzesu plaisanterie de mauvais goût Ingresu bad joke Ispagnolu broma pesada Italianu brutto schérzo Tedescu schlechter Scherz.

istròfa , nf Definitzione cosa chi si narat a befa, po erríere Sinònimos e contràrios ciacota, cionfra, dríngula Frases oe sas istrofas sunt chitulanas Tradutziones Frantzesu lazzi Ingresu joke Ispagnolu salida, broma Italianu lazzo Tedescu Schnurre.

tontedàde , nf: tontidade, tontidadi Definitzione su èssere tontos, pagu abbistos; cosa o fata de tontos, fintzes cosighedha de pagu contu, de perunu importu, fata chentza pentzare Sinònimos e contràrios abborrigada, molentada, tontesa, tontímine | ctr. abbistesa, inteligéntzia Frases galu como m'irfríghino sa tontedade mia chi mi at illuinau che sole de tríulas 2. at fatu una tontidadi aici manna chi nc'istrumpat un'ómini a cuadhu! ◊ s'ómini prus sàbiu ndi fait assumancu una a sa dí, de tontidadi 3. a fai cussu trabballu est una tontidadi Ètimu spn. tontedad Tradutziones Frantzesu stupidité, bêtise Ingresu dullness, joke Ispagnolu torpeza, tontería Italianu ottusità, cretinata Tedescu Stumpfheit.

trèta , nf Definitzione brulla, funtzione mala, fata chi ofendhet, dannu, unu pagu coment'e traitoria chi s'àteru no si podet ibertare Sinònimos e contràrios estremagiogu, ingànniu, trampa, trastamèngia / abborrigada Frases su santu est istrammancau po treta de cussus ◊ sa treta de s'incasada pitzigada si dh'iat una fémmia chi dhui aiat me in cussa cambarada ◊ cumandendimí a dedí e a denoti sentza de mi giai mancu unu giantésimu, própiu a imi depiat fai custa treta?! ◊ bollu connosci sa treta cuada chi ndi furat su pani a is fradis mius ◊ mischina, ge no nd'at a fai calincuna treta maba?! ◊ arratza de treta de dhi fai, tui puru, agiummai no torrat in trassa de s'atzíchidu! 2. cun totu custu chi apo tentu de fàghere no apo àpidu sa treta de essire mancu a sa gianna! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu embûche, plaisanterie de mauvais goût Ingresu ambush, bad joke Ispagnolu treta Italianu insìdia, brutto schérzo Tedescu Hinterlist.