abbéliu , nm: abbelu Definizione
su èssere abbeliaos, fintzes su èssere pentzandho in àteru sentza fàere atentzione a su chi s'est faendho; cosa meravigliosa, bella meda
Sinonimi e contrari
abbaradhu,
allériu
/
incantu,
meraviza
Frasi
za est pacu s'abbéliu chi zuches!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ivresse
Inglese
infatuation
Spagnolo
enamoramiento
Italiano
invaghiménto
Tedesco
Sichverlieben.
abbellabbàtu , iscl: bellabbatu Definizione bae e ischi si… bai e cica si…, de is bortas chi…: foedhu chi si narat candho unu est dudosu Sinonimi e contrari atamore, baischi!, intemore / bortzis, forcis, prossimmai Frasi lassàemi andhare, abbellabbatu chi una die apo a acatare su chi so chircandhe! Etimo srd.
abbellabbéllu , avb Definizione abbellu meda Sinonimi e contrari abbelledhedhu, lebillebis Etimo srd.
abbelledhédhu, abbellédhu , avb Definizione abbellu meda Sinonimi e contrari abbellabbellu.
abbellídu , pps, agt: abbelliu Definizione
de abbellire; chi dhu ant fatu bellu
Sinonimi e contrari
mudadu
Traduzioni
Francese
embelli
Inglese
adorned
Spagnolo
embellecido
Italiano
abbellito
Tedesco
verschönert.
abbellidúra , nf Sinonimi e contrari
abbellimentu,
imbellitadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
embellissement
Inglese
embellishment
Spagnolo
embellecimiento
Italiano
abbelliménto
Tedesco
Verschönerung.
abbellíe , vrb: abbellire Definizione
fàere bellu, prus bellu
Sinonimi e contrari
addegiare,
imbellire,
mudai
| ctr.
afeai
Etimo
itl.
abbellire
Traduzioni
Francese
embellir
Inglese
to adorn
Spagnolo
embellecer
Italiano
abbellire
Tedesco
verschönern.
abbelliméntu , nm Sinonimi e contrari abbellidura Etimo srd.
abbellíre abbellíe
abbellitài, abbellitàre , vrb Definizione
fàere bellu, cuncordare cosas po bellesa
Sinonimi e contrari
abbellire,
mudai
2.
in bidha ant abbellitau sa crésia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
maquiller
Inglese
to make up
Spagnolo
maquillar
Italiano
imbellettare
Tedesco
schön machen.
abbellíu abbellídu
abbéllu , avb: abbellabbellu,
abbelledhedhu Definizione
a bellu: nau sèmpere de sa manera de fàere sa cosa, podet bòllere nàrrere sentza de sàdhidos, sentza de iscútulos, sentza de si fàere intèndere, a boghe bàscia, sentza de fàere tropu fortza, a pagu a pagu (fintzes de unu tanti), a sàgamu a sàgamu, sentza de presse o airu / ist'abbellu si… = abarra abbellu si…, bieus immoi si…, ista a bídere si…
Sinonimi e contrari
adàsiu,
allentu,
allenu 1,
apianu,
mighirimíghiri,
piotibioti,
sagamusàgamu
Frasi
mòedi abbellu no ti che ruat totu a terra ◊ bai abbellu po coitai! ◊ sa navi si moviat abbellu ◊ mancari abbellu, su tempus fit colandhe ◊ ist'abbellu si como ti ndhe impipas, cun sa 'meighina' chi ti faghimus!
2.
sa frebbe abbellu abbellu mi che l'est mandhighendhe!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lentement
Inglese
slowly
Spagnolo
despacio
Italiano
lentaménte,
pian piano
Tedesco
langsam,
leis.
abbèlta , nf: abberta,
aperta Definizione
su abèrrere; filidura, isperradura in cosas tostadas coment'e is muros, sa linna, cimentu, fintzes me in sa terra candho est sicada meda / avb. faedhare, fàghere a s'a. = in manera crara
Sinonimi e contrari
afilada,
afiladura,
cannidura,
filidura,
irganzada,
isperrada,
tzacadura
| ctr.
serrada 1
Frasi
a s'abberta de sos ojos chi apo fatu t'apo connotu ◊ a s'abberta de sa buca ti che ingullo! ◊ sa terra si unfrat a s'abberta de su semen chi si abbiat ◊ a cada aperta de buca, candho favedhabat issu, féminas e ómines l'acumpanzabant a cuncordu de tzocadas de manos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lézarde,
fissure
Inglese
crack
Spagnolo
apertura,
abertura,
grieta
Italiano
apertura,
spacco
Tedesco
Öffnung.
abbeltínu , nm: abbertinu Definizione logu apertu, logu campu Sinonimi e contrari iscamparitu / camposu, scampiosu Frasi sa bidha tandho fit in s'abbertinu inue, como chi est como, si bident sos muros de una chéxia Terminologia scientifica slg Etimo srd.
abbéltu , pps, agt: abbertu,
abertu,
apeltu,
apertu Definizione
de abbèrrere; chi portat calecuna aperta, isperradura; nau de logu, chi faet a dhue intrare, chentza serru (in totu o in parte), o de porta o fentana chi no est serrada firma o segura
Sinonimi e contrari
afiladu,
isperradu,
obertu
/
cdh. abbaltu
| ctr.
cugnau,
serradu,
tancadu
Modi di dire
csn:
zúghere su brussu abbertu = addoliadu meda a manu de intro pro irfortzu mannu e longu chi unu at fatu triballendhe cun forramenta chi si leat a una manu ebbia; èssere in abbertu (nau de cungiaus, domus e cosas aici) = chentza de serru; frori abertu = ispartu
Frasi
s’at abbertu sas giannas ◊ isse nos at sèmpere apertu s'àghidu in s'ora de su bisonzu
2.
su cunzadu est totu in abbertu ◊ s'ortu est totu in abbertu, no bi at ne muru e ne chesura ◊ su comunu in die de fatoriu est abbertu ◊ fint sèmpere a contu apertu chin issa
Traduzioni
Francese
ouvert
Inglese
open
Spagnolo
abierto
Italiano
apèrto
Tedesco
offen.
abbeltudàre , vrb: abbertudare,
abbirtudare,
aveltudare,
avertudiare Definizione
apèrrere is ogos ischidandhosi, ischidare, cumprèndhere; torrare in sensos, nau de unu chi si est dimajau, imbortighinau
Sinonimi e contrari
irvertudare,
ischidare,
isvizuliare,
scidai,
solbèschere
Frasi
su sonnu ischida, abbertúdadi un'istante! (G.M.Ruggiu)◊ su pitzinnu est abbarradu drommidu e pustis ora si est abbertudadu ◊ in s'assuconu ispasimendhe mi so dae su sonnu abbertudadu ◊ pro non pèrdere totu, sa mischina si fit avertudiata e aiat postu mente ◊ no est fàtzile a pessare chi nudha tet èssere piús che a prima, a ti aveltudare apoi de su chi est sutzessu
2.
un'ora so istau mortu in terra: de poi mi ndhe so abbirtudau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se réveiller
Inglese
to wake (up)
Spagnolo
despertarse
Italiano
svegliarsi
Tedesco
aufwachen.
abbeltúra , nf: abbertura,
abertura,
apertura,
obertura Definizione
su apèrrere; tretu in is muros lassau apostadamente apertu e fatu de dhue pòdere pònnere tancadura, serru (genna, fentana); genia de serru (ghenna, fentana) de pònnere a serrare is aperturas; genia de isperradura chi si faet a sola in muros e linnas
Sinonimi e contrari
abberta,
afiladura
Frasi
in donzi aposentu bi cheret s'abbertura sua pro intrare ària e lughe, a sa domo
2.
sas abberturas pro sa domo mi las est faghindhe su mastru de linna
3.
sas abberturas de sa linna cherent tupadas pro si parrer prus pagu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ouverture
Inglese
opening
Spagnolo
apertura,
abertura
Italiano
serraménto
Tedesco
Türen und Fenster,
Öffnung.
abbélu abbéliu
abbelzínu , agt: abberzinu Definizione nau de frutuàriu cun ossu (es. péssighe, pruna), chi sa prupa si aperit, isperrat e istacat cun facilidade de s’ossu Sinonimi e contrari isperrache, sperradori | ctr. duraghe Frasi bi tenzo péssighe abbelzinu druche e licantzu Etimo srd.