ambulèdha , nf Definizione
min. de àmbula, genia de istregighedhu de imbidru
Sinonimi e contrari
ampudhita,
ambulita
Terminologia scientifica
stz
Traduzioni
Francese
burette
Inglese
ampulla
Spagnolo
ampolla
Italiano
ampollina
Tedesco
Fläschchen.
ambuléri , agt, nm Definizione chi o chie istat sèmpere in giru Sinonimi e contrari andariegu, bacamundhu, bandhuleri, garroneri, rundhellu, zirellu Frasi dèu andu a ndi assotillai cuss'ambulera de Anna Etimo srd.
ambulósu , agt Definizione nau de unu papare, chi portat súciu, àmbulu, brodighedhu, chi no est asciutu Sinonimi e contrari brodosu, suciosu | ctr. asciutu Frasi custu mànigu depet resurtare ambulosu Etimo srd.
àmbulu , nm Definizione
sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare
Sinonimi e contrari
passu
/
bantzicadura,
nannicadorju
Frasi
esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de marcher,
balancement
Inglese
walking ability,
rocking
Spagnolo
ambulación,
balanceo
Italiano
capacità di camminare,
dondolìo
Tedesco
Fähigkeit zu laufen,
Geschaukel.
àmbulu 1 , nm Definizione css. cosa chi serbit a cufetare o cundhire (erbas, drogas, bagna, frammentu), su súciu orrúbiu chi bogat sa petza cufetada crua o fintzes su súciu de is erbas; genia de tinta niedha o orrúbia po tínghere su furesu Frasi sa peta de sa pubusa de su porcu si lassat in s'àmbulu pagas dies, poi si aprédigat, si prendhet e si apicat ◊ cussa cosa coghet chentza abba, in s'àmbulu sou.
ambúrja , nf Definizione
sa timona de s'arau, sa chi intrat in s’ajone de su giuale
Sinonimi e contrari
aguri,
bure
/
timona
Traduzioni
Francese
age
Inglese
beam (plough)
Spagnolo
cama
Italiano
bure
Tedesco
Pflugsterz.
amburlàssa ambrullànsa
ambutzería , nf Definizione cosas de pagu contu, trastos bècios arrefudaos Sinonimi e contrari ambutzu, berrumballa, carramacina, catzavusalla.
ambútzu, ambúzu , nm Sinonimi e contrari beraditos, garaitzos, iltentina, minuzos, stintinigu / ambutzeria, berrumballa, carramacina Frasi sa pitzinna at bidu irgannandhe sas berbeches chin totu su sàmbene e sos ambutzos ◊ annanne a carru est chin sos ambuzos vortulatos Terminologia scientifica crn.
amedhadróxu , nm Definizione logu inue si faet amedhare su bestiàmene, adatu po fàere amedhu Etimo srd.
amedhàdu , pps, agt: ammedhau Definizione de amedhare 2. sunt is bisus mius ammedhaus a is tuus.
amedhài, amedhàre, amedhàri , vrb: ammedhae,
ammedhai,
ammedhare,
gamedhare Definizione
betare a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu totu a unu cun is àteros pegos, a connòschere su pastore; nau de gente, avesare a istare e abbarrare impare cun is àteros, a si connòschere e fàere amighéntzia; fintzes su ammeriare de su bestiàmene in su sole, candho su tàgiu (brebès) abbarrat totu impare a conca bàscia e coment'e po si fàere umbra
Sinonimi e contrari
abbamare,
acedhae,
aggamai,
aggrustare,
ammeschiare
| ctr.
iscamedhare,
stallai
Frasi
no semus soddisfatos in pienu sentza amedhare su nostru a s'anzenu ◊ ti mandho su cane: mantènelu presu finas a che l'àere ammedhadu (M.Porcu)◊ cussu est malu a ammedhare e no est teracu de nemos ◊ s'eréntzia dhu podit nai si ammedhu cun aremigus!
2.
amèdhadi su cane e as a bídere chi mancu ti apedhat ◊ at gastau sa vida in sartu e como est ammedhandhe a su traballu bidharesu
Traduzioni
Francese
socialiser
Inglese
to socialize
Spagnolo
socializar,
integrarse
Italiano
socializzare,
integrarsi
Tedesco
sozialisieren.
amédhiga , nf: ammédhiga Definizione pegus chi est naschiu a loba, fradi mughedhu / anzone de a. = anzone amedhigadu, grassu ca fut suindho de duas brebès Sinonimi e contrari copiolu, cróbinu, médhighe Etimo srd.
amedhigàre , vrb: ammedhigare Definizione pònnere unu pegus piticu a un'àtera mama po dh'allatare Sinonimi e contrari allatae, ammammai, ammammarizare, gamedhigare Etimo srd.
amédhigu , agt Definizione
si narat de unu pegus piticu postu a súere a un'àtera mama: su primu est amédhigu de su fígiu de custa
Sinonimi e contrari
allatadinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jumelage
Inglese
twinning
Spagnolo
cría mamada por otra hembra,
colactáneo
Italiano
gemellato,
gemellàggio
Tedesco
Zwillings
amédhu , nm: ammedhu Definizione
su istare e abbarrare bene impare, su èssere avesos a istare impare; su fàere cambarada / leare a s'amedhu, cun amedhu, a amedhu = a frandigu, sentza de timi, sentza de fai timi, coment'e cosa chi si connoscit, chi s'istimat
Sinonimi e contrari
amadura
/
camedha
Frasi
cussos si connoschent dae meda ma no ant fatu amedhu: a istare paris no lis piaghet
2.
pàsidu riu chi fascat su coro in profundhos e a s'amedhu a s'amedhu crebat in írrios de isperas ◊ dae terra eo ndh'acollo onzi buconedhu ca ancora lu traballo cun amedhu (G.Ruju)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
union,
sociabilité
Inglese
union,
sociability
Spagnolo
sociabilidad,
avenimiento
Italiano
unióne,
socievolézza
Tedesco
Einigkeit,
Geselligkeit.
amèga , avb: ammegu,
ammega,
ammegas,
megas Definizione
megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe
Frasi
ammegas de bènnere so in su mamentu
2.
proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
être sur le point de…
Inglese
in the act of…
Spagnolo
mientras,
a punto de
Italiano
nell'atto di…
Tedesco
im Begriff zu.
amegài, amegàre , vrb: ammegai,
ammegare,
megai Definizione
èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho
Frasi
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu
2.
amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu
Traduzioni
Francese
être sur le point de…
Inglese
to be going to…
Spagnolo
estar a punto depara,
estar
Italiano
stare per…,
èssere nell'atto di…
Tedesco
im Begriff sein zu.
améllu , nm: ammellu Sinonimi e contrari asséliu, fine, sensada Frasi paret bellu chi sa vida si siat agatada in tanta inchietúdine e flagellu e como torrat trancuilla e sana, líbbera dae tantu duru ammellu (A.Casula)◊ issos sunt totu pròsperos e bellos, ma no ant coro e mancu un'ojada li dant pro ch'in turmentu apat ammellos (P.Casu)◊ s'astore bochiat sas rúndhines chentz'ammellu ◊ est proindhe chentza ammellu ◊ s'amore est postu e no bi at piús ammellu a che lu dispaciare.