ambulèdha , nf Definizione min. de àmbula, genia de istregighedhu de imbidru Sinonimi e contrari ampudhita, ambulita Terminologia scientifica stz Traduzioni Francese burette Inglese ampulla Spagnolo ampolla Italiano ampollina Tedesco Fläschchen.
ambuléri , agt, nm Definizione chi o chie istat sèmpere in giru Sinonimi e contrari andariegu, bacamundhu, bandhuleri, garroneri, rundhellu, zirellu Frasi dèu andu a ndi assotillai cuss'ambulera de Anna Etimo srd.
ambulósu , agt Definizione nau de unu papare, chi portat súciu, àmbulu, brodighedhu, chi no est asciutu Sinonimi e contrari brodosu, suciosu | ctr. asciutu Frasi custu mànigu depet resurtare ambulosu Etimo srd.
àmbulu , nm Definizione sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare Sinonimi e contrari passu / bantzicadura, nannicadorju Frasi esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare Etimo srd. Traduzioni Francese action de marcher, balancement Inglese walking ability, rocking Spagnolo ambulación, balanceo Italiano capacità di camminare, dondolìo Tedesco Fähigkeit zu laufen, Geschaukel.
àmbulu 1 , nm Definizione css. cosa chi serbit a cufetare o cundhire (erbas, drogas, bagna, frammentu), su súciu orrúbiu chi bogat sa petza cufetada crua o fintzes su súciu de is erbas; genia de tinta niedha o orrúbia po tínghere su furesu Frasi sa peta de sa pubusa de su porcu si lassat in s'àmbulu pagas dies, poi si aprédigat, si prendhet e si apicat ◊ cussa cosa coghet chentza abba, in s'àmbulu sou.
ambúrja , nf Definizione sa timona de s'arau, sa chi intrat in s’ajone de su giuale Sinonimi e contrari aguri, bure / timona Traduzioni Francese age Inglese beam (plough) Spagnolo cama Italiano bure Tedesco Pflugsterz.
amburlàssa ambrullànsa
ambutzería , nf Definizione cosas de pagu contu, trastos bècios arrefudaos Sinonimi e contrari ambutzu, berrumballa, carramacina, catzavusalla.
ambútzu, ambúzu , nm Sinonimi e contrari beraditos, garaitzos, iltentina, minuzos, stintinigu / ambutzeria, berrumballa, carramacina Frasi sa pitzinna at bidu irgannandhe sas berbeches chin totu su sàmbene e sos ambutzos ◊ annanne a carru est chin sos ambuzos vortulatos Terminologia scientifica crn.
amedhadróxu , nm Definizione logu inue si faet amedhare su bestiàmene, adatu po fàere amedhu Etimo srd.
amedhàdu , pps, agt: ammedhau Definizione de amedhare 2. sunt is bisus mius ammedhaus a is tuus.
amedhài, amedhàre, amedhàri , vrb: ammedhae, ammedhai, ammedhare, gamedhare Definizione betare a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu totu a unu cun is àteros pegos, a connòschere su pastore; nau de gente, avesare a istare e abbarrare impare cun is àteros, a si connòschere e fàere amighéntzia; fintzes su ammeriare de su bestiàmene in su sole, candho su tàgiu (brebès) abbarrat totu impare a conca bàscia e coment'e po si fàere umbra Sinonimi e contrari abbamare, acedhae, aggamai, aggrustare, ammeschiare | ctr. iscamedhare, stallai Frasi no semus soddisfatos in pienu sentza amedhare su nostru a s'anzenu ◊ ti mandho su cane: mantènelu presu finas a che l'àere ammedhadu (M.Porcu)◊ cussu est malu a ammedhare e no est teracu de nemos ◊ s'eréntzia dhu podit nai si ammedhu cun aremigus! 2. amèdhadi su cane e as a bídere chi mancu ti apedhat ◊ at gastau sa vida in sartu e como est ammedhandhe a su traballu bidharesu Traduzioni Francese socialiser Inglese to socialize Spagnolo socializar, integrarse Italiano socializzare, integrarsi Tedesco sozialisieren.
amédhiga , nf: ammédhiga Definizione pegus chi est naschiu a loba, fradi mughedhu / anzone de a. = anzone amedhigadu, grassu ca fut suindho de duas brebès Sinonimi e contrari copiolu, cróbinu, médhighe Etimo srd.
amedhigàre , vrb: ammedhigare Definizione pònnere unu pegus piticu a un'àtera mama po dh'allatare Sinonimi e contrari allatae, ammammai, ammammarizare, gamedhigare Etimo srd.
amédhigu , agt Definizione si narat de unu pegus piticu postu a súere a un'àtera mama: su primu est amédhigu de su fígiu de custa Sinonimi e contrari allatadinu Etimo srd. Traduzioni Francese jumelage Inglese twinning Spagnolo cría mamada por otra hembra, colactáneo Italiano gemellato, gemellàggio Tedesco Zwillings
amédhu , nm: ammedhu Definizione su istare e abbarrare bene impare, su èssere avesos a istare impare; su fàere cambarada / leare a s'amedhu, cun amedhu, a amedhu = a frandigu, sentza de timi, sentza de fai timi, coment'e cosa chi si connoscit, chi s'istimat Sinonimi e contrari amadura / camedha Frasi cussos si connoschent dae meda ma no ant fatu amedhu: a istare paris no lis piaghet 2. pàsidu riu chi fascat su coro in profundhos e a s'amedhu a s'amedhu crebat in írrios de isperas ◊ dae terra eo ndh'acollo onzi buconedhu ca ancora lu traballo cun amedhu (G.Ruju) Etimo srd. Traduzioni Francese union, sociabilité Inglese union, sociability Spagnolo sociabilidad, avenimiento Italiano unióne, socievolézza Tedesco Einigkeit, Geselligkeit.
amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definizione megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Frasi ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Etimo srd. Traduzioni Francese être sur le point de… Inglese in the act of… Spagnolo mientras, a punto de Italiano nell'atto di… Tedesco im Begriff zu.
amegài, amegàre , vrb: ammegai, ammegare, megai Definizione èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho Frasi bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu 2. amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu Traduzioni Francese être sur le point de… Inglese to be going to… Spagnolo estar a punto depara, estar Italiano stare per…, èssere nell'atto di… Tedesco im Begriff sein zu.
améllu , nm: ammellu Sinonimi e contrari asséliu, fine, sensada Frasi paret bellu chi sa vida si siat agatada in tanta inchietúdine e flagellu e como torrat trancuilla e sana, líbbera dae tantu duru ammellu (A.Casula)◊ issos sunt totu pròsperos e bellos, ma no ant coro e mancu un'ojada li dant pro ch'in turmentu apat ammellos (P.Casu)◊ s'astore bochiat sas rúndhines chentz'ammellu ◊ est proindhe chentza ammellu ◊ s'amore est postu e no bi at piús ammellu a che lu dispaciare.