A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ambulèdha , nf Definitzione min. de àmbula, genia de istregighedhu de imbidru Sinònimos e contràrios ampudhita, ambulita Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu burette Ingresu ampulla Ispagnolu ampolla Italianu ampollina Tedescu Fläschchen.

ambuléri , agt, nm Definitzione chi o chie istat sèmpere in giru Sinònimos e contràrios andariegu, bacamundhu, bandhuleri, garroneri, rundhellu, zirellu Frases dèu andu a ndi assotillai cuss'ambulera de Anna Ètimu srd.

ambulíta , nf Definitzione genia de istregighedhu Sinònimos e contràrios ambuledha, ampudhita.

ambulósu , agt Definitzione nau de unu papare, chi portat súciu, àmbulu, brodighedhu, chi no est asciutu Sinònimos e contràrios brodosu, suciosu | ctr. asciutu Frases custu mànigu depet resurtare ambulosu Ètimu srd.

àmbulu , nm Definitzione sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare Sinònimos e contràrios passu / bantzicadura, nannicadorju Frases esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de marcher, balancement Ingresu walking ability, rocking Ispagnolu ambulación, balanceo Italianu capacità di camminare, dondolìo Tedescu Fähigkeit zu laufen, Geschaukel.

àmbulu 1 , nm Definitzione css. cosa chi serbit a cufetare o cundhire (erbas, drogas, bagna, frammentu), su súciu orrúbiu chi bogat sa petza cufetada crua o fintzes su súciu de is erbas; genia de tinta niedha o orrúbia po tínghere su furesu Frases sa peta de sa pubusa de su porcu si lassat in s'àmbulu pagas dies, poi si aprédigat, si prendhet e si apicat ◊ cussa cosa coghet chentza abba, in s'àmbulu sou.

ambúrja , nf Definitzione sa timona de s'arau, sa chi intrat in s’ajone de su giuale Sinònimos e contràrios aguri, bure / timona Tradutziones Frantzesu age Ingresu beam (plough) Ispagnolu cama Italianu bure Tedescu Pflugsterz.

amburlàssa ambrullànsa

ambutzería , nf Definitzione cosas de pagu contu, trastos bècios arrefudaos Sinònimos e contràrios ambutzu, berrumballa, carramacina, catzavusalla.

ambútzu, ambúzu , nm Sinònimos e contràrios beraditos, garaitzos, iltentina, minuzos, stintinigu / ambutzeria, berrumballa, carramacina Frases sa pitzinna at bidu irgannandhe sas berbeches chin totu su sàmbene e sos ambutzos ◊ annanne a carru est chin sos ambuzos vortulatos Terminologia iscientìfica crn.

amedhadróxu , nm Definitzione logu inue si faet amedhare su bestiàmene, adatu po fàere amedhu Ètimu srd.

amedhàdu , pps, agt: ammedhau Definitzione de amedhare 2. sunt is bisus mius ammedhaus a is tuus.

amedhài, amedhàre, amedhàri , vrb: ammedhae, ammedhai, ammedhare, gamedhare Definitzione betare a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu totu a unu cun is àteros pegos, a connòschere su pastore; nau de gente, avesare a istare e abbarrare impare cun is àteros, a si connòschere e fàere amighéntzia; fintzes su ammeriare de su bestiàmene in su sole, candho su tàgiu (brebès) abbarrat totu impare a conca bàscia e coment'e po si fàere umbra Sinònimos e contràrios abbamare, acedhae, aggamai, aggrustare, ammeschiare | ctr. iscamedhare, stallai Frases no semus soddisfatos in pienu sentza amedhare su nostru a s'anzenu ◊ ti mandho su cane: mantènelu presu finas a che l'àere ammedhadu (M.Porcu)◊ cussu est malu a ammedhare e no est teracu de nemos ◊ s'eréntzia dhu podit nai si ammedhu cun aremigus! 2. amèdhadi su cane e as a bídere chi mancu ti apedhat ◊ at gastau sa vida in sartu e como est ammedhandhe a su traballu bidharesu Tradutziones Frantzesu socialiser Ingresu to socialize Ispagnolu socializar, integrarse Italianu socializzare, integrarsi Tedescu sozialisieren.

amédhiga , nf: ammédhiga Definitzione pegus chi est naschiu a loba, fradi mughedhu / anzone de a. = anzone amedhigadu, grassu ca fut suindho de duas brebès Sinònimos e contràrios copiolu, cróbinu, médhighe Ètimu srd.

amedhigàre , vrb: ammedhigare Definitzione pònnere unu pegus piticu a un'àtera mama po dh'allatare Sinònimos e contràrios allatae, ammammai, ammammarizare, gamedhigare Ètimu srd.

amédhigu , agt Definitzione si narat de unu pegus piticu postu a súere a un'àtera mama: su primu est amédhigu de su fígiu de custa Sinònimos e contràrios allatadinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jumelage Ingresu twinning Ispagnolu cría mamada por otra hembra, colactáneo Italianu gemellato, gemellàggio Tedescu Zwillings

amédhu , nm: ammedhu Definitzione su istare e abbarrare bene impare, su èssere avesos a istare impare; su fàere cambarada / leare a s'amedhu, cun amedhu, a amedhu = a frandigu, sentza de timi, sentza de fai timi, coment'e cosa chi si connoscit, chi s'istimat Sinònimos e contràrios amadura / camedha Frases cussos si connoschent dae meda ma no ant fatu amedhu: a istare paris no lis piaghet 2. pàsidu riu chi fascat su coro in profundhos e a s'amedhu a s'amedhu crebat in írrios de isperas ◊ dae terra eo ndh'acollo onzi buconedhu ca ancora lu traballo cun amedhu (G.Ruju) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu union, sociabilité Ingresu union, sociability Ispagnolu sociabilidad, avenimiento Italianu unióne, socievolézza Tedescu Einigkeit, Geselligkeit.

amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definitzione megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Frases ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu être sur le point de… Ingresu in the act of… Ispagnolu mientras, a punto de Italianu nell'atto di… Tedescu im Begriff zu.

amegài, amegàre , vrb: ammegai, ammegare, megai Definitzione èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho Frases bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu 2. amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu Tradutziones Frantzesu être sur le point de… Ingresu to be going to… Ispagnolu estar a punto depara, estar Italianu stare per…, èssere nell'atto di… Tedescu im Begriff sein zu.

améllu , nm: ammellu Sinònimos e contràrios asséliu, fine, sensada Frases paret bellu chi sa vida si siat agatada in tanta inchietúdine e flagellu e como torrat trancuilla e sana, líbbera dae tantu duru ammellu (A.Casula)◊ issos sunt totu pròsperos e bellos, ma no ant coro e mancu un'ojada li dant pro ch'in turmentu apat ammellos (P.Casu)◊ s'astore bochiat sas rúndhines chentz'ammellu ◊ est proindhe chentza ammellu ◊ s'amore est postu e no bi at piús ammellu a che lu dispaciare.