A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

ancióu aciólu

anciòva , nf Definizione genia de pischighedhu chi assimbígiat a sa sardina, ma prus piticu e prus saboriu Sinonimi e contrari aciua, aixi Terminologia scientifica psc, engraulis encrasicholus Etimo spn., ctl. anchova, anxova.

àncis , avb: ansis, antis 1, àntzias, antzis Definizione foedhu chi s'impreat po inditare unu cambiamentu, una diferéntzia Sinonimi e contrari antisbèni Frasi epuru una cosa lis mancaiat, àntzias sa menzus die de s'annu lis mancaiat ◊ dàemi custu… antzis cudhu! ◊ ispeta… antzis, bae! ◊ antis ti agiungo, e cremi, amigu meu, sa fide bona durat cantu e Deu! (P.P.Pintore)◊ at tentu atrus cincu fílgius, ansis fílgias, totu féminas Cognomi e Proverbi smb: Ancis Etimo ltn. ante Traduzioni Francese au contraire Inglese in fact, or better still Spagnolo más bien, es más Italiano anzi Tedesco im Gegenteil.

anciúa aciúa

anciulía , nf: antzulia Definizione maladia chi no lassat mòvere, chi faet a dolore a si mòvere, de istare arrimaos; maladia mala a sanare, chi tirat a longas, chi no sanat, marturia Sinonimi e contrari càncara, ciancanu / ciaca, indema, marturia Frasi s'antzulia de sa betzesa: cun d-unu ladu sicu e in sa cadrea cun sas rodas! 2. apo passadu prus de annu e mesu de antzulia in domo ◊ consola onzi suferente, su chi suspirat in s'antzulia ◊ pro cantu sia abbituadu a bívere in antzulia, baranta oto dies chi so in su letu sunt medas etotu Terminologia scientifica mld Traduzioni Francese ankylose, maladie chronique Inglese ankylosis, chronic illness Spagnolo anquilosis, enfermedad crónica Italiano anchilòsi, malattìa crònica Tedesco Ankylose, chronische Krankheit.

ànciulu , agt, nm: àntzulu Definizione malàidu de no si dha faet a si mòvere Sinonimi e contrari baldadu 1, baldu, ciancanu / antzuladu, patidore 2. a bortas bastat unu nudha pro acunnortare s'àntzulu (G.Ruju)◊ totu fint andhados a sa festa: francu sos àntzulos, in domo no bi aiat restadu nisciunu, ne guastos, ne malàidos Traduzioni Francese ankylosé Inglese ankylosed Spagnolo anquilosado Italiano anchilosato Tedesco gelenklahm.

anciunídu ancionídu

anciúsa , nf Definizione nassa po piscare murenas, ambidha: est fata a bisura de brocale chentza asa Frasi mi ndi ant furau s'anciusa prena de anguidha Terminologia scientifica pscd Etimo itl.s nchiusera.

ancodédhu acodédhu

ancódina, ancódini, ancóina , nf, nm: incódina* Definizione atzàrgiu massissu, a forma de parallelepípedu, mannu, a duas puntas, una tundha a una parte e una cuadrada a s'àtera, chi si ponet ciciu in pitzu de unu truncu prantau artu prus pagu de metro (pei o tzipu): a sa parte de pitzu est in paris po dhue pòdere trebballare su ferru, comente faent mescamente is ferreris Sinonimi e contrari cdh. alcútina Terminologia scientifica frr Traduzioni Francese enclume, bigorne Inglese anvil Spagnolo yunque Italiano incùdine Tedesco Bogen.

ancòni , nm Definizione s'anca, sa camba; sa petza de sa còscia (a sa parte de asegus) de unu pegus macellau / s'ossu de s'a. = sa cannedha de s'anca Sinonimi e contrari anca, ancua Terminologia scientifica crn.

ancòra, ancòras , avb Definizione inditat su durare de una cosa passada o de unu tempus fintzes a su mamentu chi si est foedhandho, o fintzes po un'àteru pagu; inditat cosa in prus, àteru / èssere a. a… (+ vrb. inf.) = chentza (+ vrb. inf.), ancora no… Sinonimi e contrari galu 1 / finas Frasi so betzu, ma ancora chi est ancora candho bident a mie tzerta zente mi timet ◊ cosa de manigare bi ndh'amus ancora ◊ no ndhe l'ischides, ancora, za est chito! ◊ aiseta: ancora no andhes! 2. ci at pérdiu ancoras is frenus ◊ de abba ndhe cherzo ancora ca so sididu 3. seus abetendhidhu: ancora est a aprogliai! ◊ so ancora a bi andhare a l'imbisitare ◊ ancora a manigare sezis? ◊ ancora a allui fogu seis?! ◊ ancora a bi lu nàrrere so!… ndhe so fintzas cascaviadu!◊ ancora a nos intèndhere sunt, cussos!… Semus istracos de bi lis nàrrere Etimo itl. ancora.

ancoraschí , cng Sinonimi e contrari ancus, belle, macai Traduzioni Francese quoique, bien que Inglese though Spagnolo aunque Italiano sebbène, benchè Tedesco obwohl.

ancròsta , nf Definizione pígiu tostau de calecuna cosa, fintzes sàmbene sicau de una segada Sinonimi e contrari crosta*.

ancrucàdu , pps, agt, nm Definizione de ancrucare; nau de ccn., chi est a conca e a ischina incrubada a cara a denanti Sinonimi e contrari gruciadu, imbassiadu, incruau, incurbiau, ingruxadu Traduzioni Francese baissé, penché Inglese bent Spagnolo agachado Italiano chinato, piegato Tedesco gebeugt.

ancrucàre , vrb Definizione abbasciare a cara a denanti, a una parte Sinonimi e contrari dòrchere, grunare, imbasciai, inciunare, incruai, incrunai, ingrutzare Frasi sos úlumos si ancrucant a su bentu ◊ fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu ◊ in sas iscras sos trutzos birdes de sa chipudha, ancrucados, fint réndhidos Etimo srd. Traduzioni Francese se courber, se pencher Inglese to bend Spagnolo agacharse Italiano incurvare, inchinare, piegare Tedesco biegen, beugen.

ancrugiàdu , agt Definizione chi est fatu a un'unchinu, a unu gànciu, atrotigau, incrubau Sinonimi e contrari ancrujadu, ancujadu / acancarronau Frasi candho bidet pioindhe, su massaju finas ancrujadu restat cuntentu ◊ ozastru a mola fata regnas sovranu mancari ancrugiadu Etimo srd.

ancrúgiu , nm: ancuju Definizione cosa unchinada, acancarronada / èssere a un'ancuju = totu allorigadu, atrotiau Sinonimi e contrari cancarrone, unchinu Frasi su pesante giuale sa carena a un'ancuju li faghet (G.Oggiana)◊ como bido sos amantes mios passendhe a un'ancuju ◊ bentulendhe tota die, babbu fit a un'ancrúgiu ◊ so totu imbegiadu e a un'ancrúgiu ◊ imbetzendhe si li est fata s'ischina a un'ancuju Etimo srd.

ancrujàdu ancrugiàdu

àncu , nm Definizione genia de idea chi si pentzat o chi si agatat de malu in is cosas e fatos, dificurtade, cosa in contràriu fintzes chentza ndh’èssere seguros Sinonimi e contrari dúbbiu, strobbu Modi di dire csn: pònnere a. = pessare in su malu, pònnere dúbbiu; àere a. cun ccn. = èssiri oféndiu, a primma cun ccn., tenni ccn. cosa contr'a unu; dare a. = donai sa possibbilidadi; èssere in a. = in pentzus, sentz'e ischire su de fàghere; lassare a ccn. in a. = in su dúbbiu Frasi bi at àpidu un'ancu e at reusadu s'abboju ◊ si no apo ancu già benzo ◊ tue no ischis s'acabbu de su contu e no cumprendhes si s'ancu est bellu o feu ◊ chi vivant cuntentos fin'a chent'annos chen'ancu perunu! 2. at dadu su labiolu a su raminaju chentza pònnere ancu chi bi ndhe lu fit lendhe pro no bi lu torrare ◊ a su giustu no bi ponzas ancu! ◊ in custas friguras chi faghes tue bido e bei osservo un'ancu: eris parias pro me e oe no ti ndhe incuras! ◊ si de telarzu tratere, zuro, e no bi ponzo ancu, chi no ischis nemmancu s'ala de ti dever sere! (Limbudu) 3. at ancu cun su tiu pro cosa de peràulas ◊ tra frades bi at ancu pro sa partimenta ◊ già si faedhant, maberò bi est restadu s'ancu 4. si li daent ancu già lu faghet ◊ bastat un'ancu pro no si acatare de te mancu sos ossos Etimo itl. anco Traduzioni Francese soupçon Inglese suspect Spagnolo sospecha, recelo Italiano sospètto Tedesco Verdacht.