A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ancióu aciólu

anciòva , nf Definitzione genia de pischighedhu chi assimbígiat a sa sardina, ma prus piticu e prus saboriu Sinònimos e contràrios aciua, aixi Terminologia iscientìfica psc, engraulis encrasicholus Ètimu spn., ctl. anchova, anxova.

àncis , avb: ansis, antis 1, àntzias, antzis Definitzione foedhu chi s'impreat po inditare unu cambiamentu, una diferéntzia Sinònimos e contràrios antisbèni Frases epuru una cosa lis mancaiat, àntzias sa menzus die de s'annu lis mancaiat ◊ dàemi custu… antzis cudhu! ◊ ispeta… antzis, bae! ◊ antis ti agiungo, e cremi, amigu meu, sa fide bona durat cantu e Deu! (P.P.Pintore)◊ at tentu atrus cincu fílgius, ansis fílgias, totu féminas Sambenados e Provèrbios smb: Ancis Ètimu ltn. ante Tradutziones Frantzesu au contraire Ingresu in fact, or better still Ispagnolu más bien, es más Italianu anzi Tedescu im Gegenteil.

anciúa aciúa

anciulía , nf: antzulia Definitzione maladia chi no lassat mòvere, chi faet a dolore a si mòvere, de istare arrimaos; maladia mala a sanare, chi tirat a longas, chi no sanat, marturia Sinònimos e contràrios càncara, ciancanu / ciaca, indema, marturia Frases s'antzulia de sa betzesa: cun d-unu ladu sicu e in sa cadrea cun sas rodas! 2. apo passadu prus de annu e mesu de antzulia in domo ◊ consola onzi suferente, su chi suspirat in s'antzulia ◊ pro cantu sia abbituadu a bívere in antzulia, baranta oto dies chi so in su letu sunt medas etotu Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu ankylose, maladie chronique Ingresu ankylosis, chronic illness Ispagnolu anquilosis, enfermedad crónica Italianu anchilòsi, malattìa crònica Tedescu Ankylose, chronische Krankheit.

ànciulu , agt, nm: àntzulu Definitzione malàidu de no si dha faet a si mòvere Sinònimos e contràrios baldadu 1, baldu, ciancanu / antzuladu, patidore 2. a bortas bastat unu nudha pro acunnortare s'àntzulu (G.Ruju)◊ totu fint andhados a sa festa: francu sos àntzulos, in domo no bi aiat restadu nisciunu, ne guastos, ne malàidos Tradutziones Frantzesu ankylosé Ingresu ankylosed Ispagnolu anquilosado Italianu anchilosato Tedescu gelenklahm.

anciunídu ancionídu

anciúsa , nf Definitzione nassa po piscare murenas, ambidha: est fata a bisura de brocale chentza asa Frases mi ndi ant furau s'anciusa prena de anguidha Terminologia iscientìfica pscd Ètimu itl.s nchiusera.

ancodédhu acodédhu

ancódina, ancódini, ancóina , nf, nm: incódina* Definitzione atzàrgiu massissu, a forma de parallelepípedu, mannu, a duas puntas, una tundha a una parte e una cuadrada a s'àtera, chi si ponet ciciu in pitzu de unu truncu prantau artu prus pagu de metro (pei o tzipu): a sa parte de pitzu est in paris po dhue pòdere trebballare su ferru, comente faent mescamente is ferreris Sinònimos e contràrios cdh. alcútina Terminologia iscientìfica frr Tradutziones Frantzesu enclume, bigorne Ingresu anvil Ispagnolu yunque Italianu incùdine Tedescu Bogen.

ancòni , nm Definitzione s'anca, sa camba; sa petza de sa còscia (a sa parte de asegus) de unu pegus macellau / s'ossu de s'a. = sa cannedha de s'anca Sinònimos e contràrios anca, ancua Terminologia iscientìfica crn.

ancòra, ancòras , avb Definitzione inditat su durare de una cosa passada o de unu tempus fintzes a su mamentu chi si est foedhandho, o fintzes po un'àteru pagu; inditat cosa in prus, àteru / èssere a. a… (+ vrb. inf.) = chentza (+ vrb. inf.), ancora no… Sinònimos e contràrios galu 1 / finas Frases so betzu, ma ancora chi est ancora candho bident a mie tzerta zente mi timet ◊ cosa de manigare bi ndh'amus ancora ◊ no ndhe l'ischides, ancora, za est chito! ◊ aiseta: ancora no andhes! 2. ci at pérdiu ancoras is frenus ◊ de abba ndhe cherzo ancora ca so sididu 3. seus abetendhidhu: ancora est a aprogliai! ◊ so ancora a bi andhare a l'imbisitare ◊ ancora a manigare sezis? ◊ ancora a allui fogu seis?! ◊ ancora a bi lu nàrrere so!… ndhe so fintzas cascaviadu!◊ ancora a nos intèndhere sunt, cussos!… Semus istracos de bi lis nàrrere Ètimu itl. ancora.

ancoraschí , cng Sinònimos e contràrios ancus, belle, macai Tradutziones Frantzesu quoique, bien que Ingresu though Ispagnolu aunque Italianu sebbène, benchè Tedescu obwohl.

ancròsta , nf Definitzione pígiu tostau de calecuna cosa, fintzes sàmbene sicau de una segada Sinònimos e contràrios crosta*.

ancrucàdu , pps, agt, nm Definitzione de ancrucare; nau de ccn., chi est a conca e a ischina incrubada a cara a denanti Sinònimos e contràrios gruciadu, imbassiadu, incruau, incurbiau, ingruxadu Tradutziones Frantzesu baissé, penché Ingresu bent Ispagnolu agachado Italianu chinato, piegato Tedescu gebeugt.

ancrucàre , vrb Definitzione abbasciare a cara a denanti, a una parte Sinònimos e contràrios dòrchere, grunare, imbasciai, inciunare, incruai, incrunai, ingrutzare Frases sos úlumos si ancrucant a su bentu ◊ fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu ◊ in sas iscras sos trutzos birdes de sa chipudha, ancrucados, fint réndhidos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se courber, se pencher Ingresu to bend Ispagnolu agacharse Italianu incurvare, inchinare, piegare Tedescu biegen, beugen.

ancrugiàdu , agt Definitzione chi est fatu a un'unchinu, a unu gànciu, atrotigau, incrubau Sinònimos e contràrios ancrujadu, ancujadu / acancarronau Frases candho bidet pioindhe, su massaju finas ancrujadu restat cuntentu ◊ ozastru a mola fata regnas sovranu mancari ancrugiadu Ètimu srd.

ancrúgiu , nm: ancuju Definitzione cosa unchinada, acancarronada / èssere a un'ancuju = totu allorigadu, atrotiau Sinònimos e contràrios cancarrone, unchinu Frases su pesante giuale sa carena a un'ancuju li faghet (G.Oggiana)◊ como bido sos amantes mios passendhe a un'ancuju ◊ bentulendhe tota die, babbu fit a un'ancrúgiu ◊ so totu imbegiadu e a un'ancrúgiu ◊ imbetzendhe si li est fata s'ischina a un'ancuju Ètimu srd.

ancrujàdu ancrugiàdu

àncu , nm Definitzione genia de idea chi si pentzat o chi si agatat de malu in is cosas e fatos, dificurtade, cosa in contràriu fintzes chentza ndh’èssere seguros Sinònimos e contràrios dúbbiu, strobbu Maneras de nàrrere csn: pònnere a. = pessare in su malu, pònnere dúbbiu; àere a. cun ccn. = èssiri oféndiu, a primma cun ccn., tenni ccn. cosa contr'a unu; dare a. = donai sa possibbilidadi; èssere in a. = in pentzus, sentz'e ischire su de fàghere; lassare a ccn. in a. = in su dúbbiu Frases bi at àpidu un'ancu e at reusadu s'abboju ◊ si no apo ancu già benzo ◊ tue no ischis s'acabbu de su contu e no cumprendhes si s'ancu est bellu o feu ◊ chi vivant cuntentos fin'a chent'annos chen'ancu perunu! 2. at dadu su labiolu a su raminaju chentza pònnere ancu chi bi ndhe lu fit lendhe pro no bi lu torrare ◊ a su giustu no bi ponzas ancu! ◊ in custas friguras chi faghes tue bido e bei osservo un'ancu: eris parias pro me e oe no ti ndhe incuras! ◊ si de telarzu tratere, zuro, e no bi ponzo ancu, chi no ischis nemmancu s'ala de ti dever sere! (Limbudu) 3. at ancu cun su tiu pro cosa de peràulas ◊ tra frades bi at ancu pro sa partimenta ◊ già si faedhant, maberò bi est restadu s'ancu 4. si li daent ancu già lu faghet ◊ bastat un'ancu pro no si acatare de te mancu sos ossos Ètimu itl. anco Tradutziones Frantzesu soupçon Ingresu suspect Ispagnolu sospecha, recelo Italianu sospètto Tedescu Verdacht.