A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

anàti anànti

anatomía , nf Definitzione sa siéntzia chi istúdiat e ispiegat comente est fatu un'organísimu, s'intessidura de is arremos; incisione minuda de unu corpus po ndhe bíere s'istrutura.

anatómicu , agt Definitzione chi pertocat s'anatomia Tradutziones Frantzesu anatomique Ingresu anatomic Ispagnolu anatómico Italianu anatòmico Tedescu anatomisch.

anàtu , nm Sinònimos e contràrios nàdidu, nadru Frases cúrritas in sa rena, anatos in sas pischinas (G.Farris) Ètimu srd.

anaventàre , vrb Sinònimos e contràrios ilventare, imbentai, ispedientare Frases pro mene sos mortores los ant anaventados pro fàghere a tímere sos pisedhos (G.Addis) Ètimu srd.

anavésu , nm Sinònimos e contràrios bacamundhu, bandhuleri, curriolu 1, rundhajolu, rundhanu, rundhellu, tzincavesu, zirellu.

ànca , nf Definitzione in sa carena, s’arremu longu chi, de su pei a sa nàdiga (in is animales a bàtoro peis, duas de su pei a sa pala) dh’aguantat e dha faet camminare: est mescamente sa parte de mesu, tra su pei e sa còscia / min. anchita, ancutza, anchighedha Sinònimos e contràrios camba Maneras de nàrrere csn: sa mela de s'a. = su pische de s'anca, su piscioni, su músculu prus mannu de sa camba, itl. polpàccio; sa cannedha de s'a. = s'ossu prus mannu de sa camba, su chi andat de su pulsu a su genugu; istare in ancas = abarrai istrantaxu; rèzeresi in ancas = aguantai istrantaxu; dòlere s'a. (nadu in suspu) = istai mali, tènniri abbisóngiu (nau fintzas pro su contràriu); parare s'a. a unu = fai s'ancada o s'ancheta pro dhu fai arrúiri; èssere un'a. (nadu de zente, in suspu) = èssiri in medas; fàghere de ancas = mòviri is cambas; betare a. a unu = bíncherelu in carchi cosa; tzacàreche s'a. in… = pònniri manus apitzus de… po ndi aprofitai Frases su cristianu zughet duas ancas e bi at animales puru gai: àteros ndhe zughent bàtoro ◊ si est sétidu in terra a ancas a rughe ◊ de sa debbilesa no si rezet in ancas 2. no bi cheres tue pro betare anca a issa! ◊ si girant che fógliu ambas a dresta e manca, niunu lis betat anca ca sunt acadhionadas (G.Ruzzone)◊ cussu za ndhe tenet de cosa: no siat chi li dofat s'anca, puru!…◊ su prúghere bi est a mes'anca ◊ zente chi betaiat anca a isse, murghindhe, no bi ndhe aiat! 3. odheu, comente faghet a baliare cussos pisedhos: tantu za sunt un'anca!…◊ cussu che cheret tzacare s'anca in sa Comuna, pro bi mossigare! Sambenados e Provèrbios smb: Anca Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. anca Tradutziones Frantzesu jambe Ingresu leg Ispagnolu pierna Italianu gamba Tedescu Bein.

ànca 1 , cng: anchi 1 Definitzione narant ca, narant chi: foedhu chi s'impreat coment’e cng. prus chi no coment'e forma vrbl. Sinònimos e contràrios nachi Frases po anca sanare sos males sunt annados in pultzessione ◊ m'iant arrestau anca femu sumbulladori ◊ ita anca s'at a cicai, a nosu!…◊ una borta in vida anca dh'est capitau ◊ is iscribbas fiant atentus po anca biri su chi iat a fai Gesús ◊ ite anca n'ischis? ◊ de comente ti creia, pro anca èssere su megnus, bio chi ses canàglia! ◊ cussu anchi teniat in Budhusò tancas cun bacas e cuadhus ◊ sa sorri anchi nci at bogau s'isposu Ètimu srd.

ànca 2 , cng Sinònimos e contràrios anchi* Frases anca tèngiast un'iscólliu!

ànca 3 , avb: anche, anchi 2 Definitzione anch'e… = a nchi de… aundi est (seu, ses), acanta de…, sa ’e…; a s'anca de… = a sa parte de… Sinònimos e contràrios ainche, anta 2, aundi Frases a isse l'ant postu anca essiat s'ómine chin su dinare ◊ pariat benendi anca fuia dèu ◊ est punnendi a su logu de anca nemus torrat ◊ bentu, sula is nuis anca seu dèu! ◊ andai anche funt is tiaus! ◊ tui no iscís anche acabidai su dinai ◊ andhamus a bufare anca Fiore ◊ est andau anca de un'ómini ch'iscít cosa meda ◊ sedha su burricu ca andas de anca est babbu tuo! ◊ de anca tue ses annanno deo seo torranno! 2. tocat a nci artziari in d-un'iscalera de anca si bit sa bidha ◊ nascit apalas de su monti de anca nascit su soli ◊ de anca ses benendu? 3. dèu bandu anch'e su síndigu ◊ est anch'e tziu miu ◊ Maria si acatat anch'est Gesús Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu où, chez Ingresu near Ispagnolu donde Italianu dóve, prèsso Tedescu wo, bei.

ànca 4 , avb Sinònimos e contràrios fena, galu 1 Frases mi nci anca seis essius infangaus fintzas a bruncu in dogna sorti de pecau (Scomúniga)◊ est anca piticu.

ancabíta , nf: ancalita, ancallita, ancarita, angallita Definitzione genia de brínchidu, fatu a unu pei; a logos, angalita est fintzes sa farrunca, s'unga de is pigiones / andhare o brincare a s'ancarita = a un'anca Sinònimos e contràrios peditzopu, peincanedhu, tzàncaru Frases cun tegus brincaia a s'ancallita ◊ ant fatu s'angallita, chirchendhe de lassare s'immina in su terrinu ◊ unu ciogu innotzente de criaduras in sa carrera brinchendhe a s'ancalita 2. s'àchili portat me is angalitas unu lèpuri chi at cassau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit saut Ingresu hop Ispagnolu salto a la pata coja Italianu saltèllo Tedescu Hüpfer.

ancàda , nf: ancara Definitzione coment'e posta de sa camba po fàere orrúere a unu, nau in su sensu de fàere calecuna cosa chi no andhat bene, atzione de piciochedhu malu fata, si no própriu po su malu, chentza pentzare a su male chi ndhe podet bènnere / dh'eus fata s'ancara!… = a l'amus fatu s'inzertu!…, male pro nois est istadu!, aus ibballiau Sinònimos e contràrios aconcada, piciocada, pitzinnada Frases ita chi iast fatu s'ancara de dh'isposai, nd'iast a portai de corrus!…◊ ge dh'eus fata s'ancara cojendusidha!…◊ no mi netzas ca as fatu cuss'ancada, de àere pérdiu su dinare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaminerie Ingresu childish trick Ispagnolu chiquillada Italianu ragazzata Tedescu Kinderei.

ancalíta, ancallíta ancabíta

ancàra ancàda

àncara , nf: àncaru, àncura Definitzione genia de gànciu mannu: grae meda de betare a su fundhu de su mare po mantènnere prus firma una nave o àteru, o lébiu po aferrare calecuna cosa / betare, ghetai, tirai s'à. Sinònimos e contràrios ampile / ancarrone, lancioni, unchinu / àmiche, càncara 1, grafale Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. ancora Tradutziones Frantzesu ancre, croc, gond Ingresu anchor, harpoon Ispagnolu ancla, arpón Italianu àncora, arpióne Tedescu Anker, Hacker.

ancarèta , nf Definitzione pònnere s'a. = parare s'anca Ètimu srd.

ancaríta ancalíta

ancaronàu , agt Definitzione coment'e fatu a ancarone, a unu gànciu Sinònimos e contràrios acancarronau, ancrujadu, unchinadu | ctr. daretu, istirau, ténneru Frases zughiat sa carena belle e ancaronada ◊ cudh'ómine fut ancaronau de su fritu Ètimu srd.

ancaròne, ancarròne , nm Definitzione farranca cun is ungas acancarronadas de unos cantu pigiones; genia de unchinu chi serbit po ndhe piscare cosa de mesu de s'abba Sinònimos e contràrios franca / àncara, ancrúgiu, cancaritu, cancarrone, gànciu, unchinu Frases s'istria li at leadu su fizu a s'iscunfidada e si l'at giutu istrintu in ancarones Terminologia iscientìfica crn, ans Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu griffe Ingresu claw Ispagnolu garra Italianu artìglio, ràffio Tedescu Kralle.