ànsia ànsa 2
ansiài , vrb: ansiare Definizione
provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas
Traduzioni
Francese
s'affliger,
se tourmenter
Inglese
to afflict oneself,
to be tormented
Spagnolo
afligirse
Italiano
afflìggersi,
tormentarsi
Tedesco
sich quälen.
ansianàe, ansianàre ancianàre
ansianidàde , nf: antzianidade,
antzianidadi Definizione
su èssere antzianos, mannos, intraos in tempus
Sinonimi e contrari
becesa
| ctr.
giovunesa
Terminologia scientifica
vda
Traduzioni
Francese
ancienneté
Inglese
seniority
Spagnolo
ancianidad
Italiano
anzianità
Tedesco
Alter.
ansiànu anciànu
ansiàre ansiài
ansídu , agt: assidu Definizione
chi tenet assa, chi est alluscau, cassidu de su sidi, chi est morindho de su sidi, de sa gana de bufare
Sinonimi e contrari
cansidu
Frasi
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu)◊ s'undha límpida apo meledadu dae sa calura de s'istadiale ansida
2.
su coro sou est assidu de veridade ◊ mi so agatada piús istraca de sa vida, piús assida ’e Deus (G.Correddu)◊ sa terra est assida de lentore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assoiffé
Inglese
burnt by thirst
Spagnolo
sediento
Italiano
arso dalla séte
Tedesco
trocken.
ansíle , nm: assaile,
assile,
essile,
issile Definizione
gatagreste o cane de serra, genia de animaledhu pagu prus mannu de s'annaemele o bíurru, a pilu in colore de castàngia, in colore de aràngiu in su gúturu e in petorras, coa longa e grussa, pilosa: unu tempus in Sardigna si ndhe agataiat medas e como ch'est agiummai ispérdiu; papat sórighes, pigiones, bobbois, conillos: est badrau cun lei po no dh'ispèrdere deunudotu / èssere bàrriu che pedhe de assile = (nau de mata) càrriga meda de frutu, a pilimpedhe
Sinonimi e contrari
assíbile,
bassili,
cassí,
grassíbile,
ibbirru,
ischirru,
vrassívile
Frasi
che assiles, nois pisedhina lompiaimis a chimas de sa solzaga antiga
Cognomi e Proverbi
smb:
Assile
Terminologia scientifica
anra, martes martes latinorum
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
marte
Inglese
marten
Spagnolo
marta
Italiano
màrtora
Tedesco
Marder.
ansimía , nf: antzimia Definizione càusa, neghe chi faet naschire unu male, princípiu de calecunu efetu (ma si narat fintzes po iscusa, arreghèscia)/ in s'a. de… = in arriscos de…, in perígulos de… Sinonimi e contrari insemia* Frasi custu fillu drogau est s'ansimia de sa morti mia! ◊ su chi eus papau fiat avariau e dh'eus acabbada cacendi, in s'antzimia de si agatai mortus.
ànsis àncis
ansúngia , nf: assugna,
assúngia,
assunza,
sunza Definizione
pígiu grussu de grassu in bentre / comporare s'assunza dae su batu = comporare casu dae sos sórighes, circai una cosa a chini si dha papat
Sinonimi e contrari
àbile,
alabare,
ogiuseu,
saginu
Frasi
un'assunza est fata de ozuseu ◊ sa fressura est fascada de assunza ◊ fit imbucànnesi su runzone ammuntadu de s'assunzighedha
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
axungia
Traduzioni
Francese
lard
Inglese
pork fat
Spagnolo
manteca,
grasa
Italiano
sugna
Tedesco
Schweinefett.
ansúra , nf: assura Definizione
mancamentu de abba, gana manna de bufare
Sinonimi e contrari
ansa,
asciotura,
asciutore,
sicagna,
sicoi,
sicúmene
Etimo
ltn.
arsura
Traduzioni
Francese
sécheresse,
aridité
Inglese
scorching heat
Spagnolo
sed,
sequedad,
aridez
Italiano
arsura
Tedesco
Trockenheit.
ànta , nf Definizione
frucàgiu chi si ponet prantau, cambu mannu de linna cun is cambos prus piticos segaos de dhue pòdere apicare cosa; donniunu de is bàtoro puntales mannos prantaos de su telàrgiu; calesiògiat cosa chi ndhe podet aguantare un'àtera o chi dhi giaet fortza, agiudu; sumana de tempus, oru, parte
Sinonimi e contrari
antigoni,
dule,
furcarju,
fústiga,
iltatu,
istante 1,
preustinu
/
àntala,
arrambu
Modi di dire
csn:
a. de furru = sos antariles de sa buca de su furru; a s'a. de… (logu) = faci a…, a sa bandha de…; a. de àcua, de landiredhu, de nia = bírridu (e fintzas dellúbbiu) de abba, nue de ràndhine, de froca; a. de binza = sa cresura, su primu órdine de bide de sa binza; a. de bentone = sas coedhas de su bentone, is bullas; fàghere a. a unu, istare a s'a. de unu = fàghere àntala, fàghere s'ala a unu, fai is partesas a unu; àere unu in a., in s'a. = tènnere a calicunu a pavore; èssere a. de birbantes, de malefatores = chie los azuat
Frasi
prego chi torrent lieras sas antas chi apo connotu candho so naschidu: ma no torrant piús cudhas piantas chi su continentale at distruidu! (A.Casula)◊ eo creschei in mesu a milli antas de ílighes ◊ si sunt zirendhe a donzi anta ◊ si circant is antas in modu chi sa barraca siat bèni téssia de antas po dhi ponni su crabetoxu
2.
a lu mantènnere bi cheret anta forte ◊ si sa fortza de sa natura est tanta, est delitu no dàreli assisténtzia, ma est dannu a li dare tota s'anta (P.Casu)◊ su síndhigu che at tiradu sos cossizeris totu a s'anta sua
3.
s'anta de mesu, s'anta de foras de sa cortina de s'olia ◊ si at fatu un'acucadolzu in s'anta de su muru ◊ a sa posta, in anta de caminu, at isparadu a unu chi fit colendhe ◊ mancu in antas de rios bi at birdura ◊ po si cojai aspetaus chi nci passit cust'anta mala ◊ a s'anta de su campu de Otieri bi at terras bonas
4.
circant de si cuai po fai passai s'anta de s'àcua ◊ fiant abetendu a passai s'anta de sa guerra
5.
tocat a dh'indovinai s'antedha
Etimo
ltn.
anta(e)
Traduzioni
Francese
soutien
Inglese
support
Spagnolo
sostén,
soporte
Italiano
sostégno
Tedesco
Stütze.
ànta 1 , nf Sinonimi e contrari
cabriolu
Frasi
fatémunnos su cosso de pedh'e anta!
Terminologia scientifica
anra
Etimo
spn.
anta
Traduzioni
Francese
daim
Inglese
fallow deer
Spagnolo
gamo,
damo
Italiano
dàino
Tedesco
Damhirsch.
ànta 2 , prep, avb: ante Definizione tempus prima, ma si narat fintzes in su sensu de logu Sinonimi e contrari ainnantis, ananti, anca 3, daennantis Modi di dire csn: anta de domo, ant'a sa domo = in dainanti de domo; ant'e Bore = anch'e Bore, in sa ’e Bore Frasi camino ancora un'aizu ante chi s'apiedet sa terra in su retzíremi pro s'eternidade! 2. sos nuraghes sunt cosas chi ant fraigadu sos Sardos mizas e mizas de annos ante Etimo ltn. ante.
antàbi , nf, nm: antali, entale Definizione sa parte de s'arau chi si ponet in terra, su pei, sa chi portat s'abrada incasciada in s'incummentadolzu (sa punta): est sa parte chi intrandho in sa terra dha movet e bogat su surcu Sinonimi e contrari bentale, dentale*, gentali.
antagonísta , agt, nm Definizione
chi o chie faet fortza a su contràriu, andhat in contràriu
Traduzioni
Francese
antagonique,
antagoniste
Inglese
antagonist
Spagnolo
antagónico,
antagonista
Italiano
antagonìstico,
antagonista
Tedesco
antagonistisch,
Antagonist.
àntala , nf Definizione fàghere à. = fai is partesas a unu Sinonimi e contrari anta.
antàle , nm, agt Definizione
sa parte de ananti de css. cosa, chi est ananti de ccn. cosa
Traduzioni
Francese
d'en face
Inglese
in front of
Spagnolo
enfrente,
delante
Italiano
antistante
Tedesco
gegenüberstehend.