ànsia ànsa 2
ansiài , vrb: ansiare Definitzione
provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas
Tradutziones
Frantzesu
s'affliger,
se tourmenter
Ingresu
to afflict oneself,
to be tormented
Ispagnolu
afligirse
Italianu
afflìggersi,
tormentarsi
Tedescu
sich quälen.
ansianàe, ansianàre ancianàre
ansianidàde , nf: antzianidade,
antzianidadi Definitzione
su èssere antzianos, mannos, intraos in tempus
Sinònimos e contràrios
becesa
| ctr.
giovunesa
Terminologia iscientìfica
vda
Tradutziones
Frantzesu
ancienneté
Ingresu
seniority
Ispagnolu
ancianidad
Italianu
anzianità
Tedescu
Alter.
ansiànu anciànu
ansiàre ansiài
ansídu , agt: assidu Definitzione
chi tenet assa, chi est alluscau, cassidu de su sidi, chi est morindho de su sidi, de sa gana de bufare
Sinònimos e contràrios
cansidu
Frases
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu)◊ s'undha límpida apo meledadu dae sa calura de s'istadiale ansida
2.
su coro sou est assidu de veridade ◊ mi so agatada piús istraca de sa vida, piús assida ’e Deus (G.Correddu)◊ sa terra est assida de lentore
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
assoiffé
Ingresu
burnt by thirst
Ispagnolu
sediento
Italianu
arso dalla séte
Tedescu
trocken.
ansíle , nm: assaile,
assile,
essile,
issile Definitzione
gatagreste o cane de serra, genia de animaledhu pagu prus mannu de s'annaemele o bíurru, a pilu in colore de castàngia, in colore de aràngiu in su gúturu e in petorras, coa longa e grussa, pilosa: unu tempus in Sardigna si ndhe agataiat medas e como ch'est agiummai ispérdiu; papat sórighes, pigiones, bobbois, conillos: est badrau cun lei po no dh'ispèrdere deunudotu / èssere bàrriu che pedhe de assile = (nau de mata) càrriga meda de frutu, a pilimpedhe
Sinònimos e contràrios
assíbile,
bassili,
cassí,
grassíbile,
ibbirru,
ischirru,
vrassívile
Frases
che assiles, nois pisedhina lompiaimis a chimas de sa solzaga antiga
Sambenados e Provèrbios
smb:
Assile
Terminologia iscientìfica
anra, martes martes latinorum
Ètimu
srdn.
Tradutziones
Frantzesu
marte
Ingresu
marten
Ispagnolu
marta
Italianu
màrtora
Tedescu
Marder.
ansimía , nf: antzimia Definitzione càusa, neghe chi faet naschire unu male, princípiu de calecunu efetu (ma si narat fintzes po iscusa, arreghèscia)/ in s'a. de… = in arriscos de…, in perígulos de… Sinònimos e contràrios insemia* Frases custu fillu drogau est s'ansimia de sa morti mia! ◊ su chi eus papau fiat avariau e dh'eus acabbada cacendi, in s'antzimia de si agatai mortus.
ànsis àncis
ansúngia , nf: assugna,
assúngia,
assunza,
sunza Definitzione
pígiu grussu de grassu in bentre / comporare s'assunza dae su batu = comporare casu dae sos sórighes, circai una cosa a chini si dha papat
Sinònimos e contràrios
àbile,
alabare,
ogiuseu,
saginu
Frases
un'assunza est fata de ozuseu ◊ sa fressura est fascada de assunza ◊ fit imbucànnesi su runzone ammuntadu de s'assunzighedha
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
axungia
Tradutziones
Frantzesu
lard
Ingresu
pork fat
Ispagnolu
manteca,
grasa
Italianu
sugna
Tedescu
Schweinefett.
ansúra , nf: assura Definitzione
mancamentu de abba, gana manna de bufare
Sinònimos e contràrios
ansa,
asciotura,
asciutore,
sicagna,
sicoi,
sicúmene
Ètimu
ltn.
arsura
Tradutziones
Frantzesu
sécheresse,
aridité
Ingresu
scorching heat
Ispagnolu
sed,
sequedad,
aridez
Italianu
arsura
Tedescu
Trockenheit.
ànta , nf Definitzione
frucàgiu chi si ponet prantau, cambu mannu de linna cun is cambos prus piticos segaos de dhue pòdere apicare cosa; donniunu de is bàtoro puntales mannos prantaos de su telàrgiu; calesiògiat cosa chi ndhe podet aguantare un'àtera o chi dhi giaet fortza, agiudu; sumana de tempus, oru, parte
Sinònimos e contràrios
antigoni,
dule,
furcarju,
fústiga,
iltatu,
istante 1,
preustinu
/
àntala,
arrambu
Maneras de nàrrere
csn:
a. de furru = sos antariles de sa buca de su furru; a s'a. de… (logu) = faci a…, a sa bandha de…; a. de àcua, de landiredhu, de nia = bírridu (e fintzas dellúbbiu) de abba, nue de ràndhine, de froca; a. de binza = sa cresura, su primu órdine de bide de sa binza; a. de bentone = sas coedhas de su bentone, is bullas; fàghere a. a unu, istare a s'a. de unu = fàghere àntala, fàghere s'ala a unu, fai is partesas a unu; àere unu in a., in s'a. = tènnere a calicunu a pavore; èssere a. de birbantes, de malefatores = chie los azuat
Frases
prego chi torrent lieras sas antas chi apo connotu candho so naschidu: ma no torrant piús cudhas piantas chi su continentale at distruidu! (A.Casula)◊ eo creschei in mesu a milli antas de ílighes ◊ si sunt zirendhe a donzi anta ◊ si circant is antas in modu chi sa barraca siat bèni téssia de antas po dhi ponni su crabetoxu
2.
a lu mantènnere bi cheret anta forte ◊ si sa fortza de sa natura est tanta, est delitu no dàreli assisténtzia, ma est dannu a li dare tota s'anta (P.Casu)◊ su síndhigu che at tiradu sos cossizeris totu a s'anta sua
3.
s'anta de mesu, s'anta de foras de sa cortina de s'olia ◊ si at fatu un'acucadolzu in s'anta de su muru ◊ a sa posta, in anta de caminu, at isparadu a unu chi fit colendhe ◊ mancu in antas de rios bi at birdura ◊ po si cojai aspetaus chi nci passit cust'anta mala ◊ a s'anta de su campu de Otieri bi at terras bonas
4.
circant de si cuai po fai passai s'anta de s'àcua ◊ fiant abetendu a passai s'anta de sa guerra
5.
tocat a dh'indovinai s'antedha
Ètimu
ltn.
anta(e)
Tradutziones
Frantzesu
soutien
Ingresu
support
Ispagnolu
sostén,
soporte
Italianu
sostégno
Tedescu
Stütze.
ànta 1 , nf Sinònimos e contràrios
cabriolu
Frases
fatémunnos su cosso de pedh'e anta!
Terminologia iscientìfica
anra
Ètimu
spn.
anta
Tradutziones
Frantzesu
daim
Ingresu
fallow deer
Ispagnolu
gamo,
damo
Italianu
dàino
Tedescu
Damhirsch.
ànta 2 , prep, avb: ante Definitzione tempus prima, ma si narat fintzes in su sensu de logu Sinònimos e contràrios ainnantis, ananti, anca 3, daennantis Maneras de nàrrere csn: anta de domo, ant'a sa domo = in dainanti de domo; ant'e Bore = anch'e Bore, in sa ’e Bore Frases camino ancora un'aizu ante chi s'apiedet sa terra in su retzíremi pro s'eternidade! 2. sos nuraghes sunt cosas chi ant fraigadu sos Sardos mizas e mizas de annos ante Ètimu ltn. ante.
antàbi , nf, nm: antali, entale Definitzione sa parte de s'arau chi si ponet in terra, su pei, sa chi portat s'abrada incasciada in s'incummentadolzu (sa punta): est sa parte chi intrandho in sa terra dha movet e bogat su surcu Sinònimos e contràrios bentale, dentale*, gentali.
antagonísta , agt, nm Definitzione
chi o chie faet fortza a su contràriu, andhat in contràriu
Tradutziones
Frantzesu
antagonique,
antagoniste
Ingresu
antagonist
Ispagnolu
antagónico,
antagonista
Italianu
antagonìstico,
antagonista
Tedescu
antagonistisch,
Antagonist.
àntala , nf Definitzione fàghere à. = fai is partesas a unu Sinònimos e contràrios anta.
antàle , nm, agt Definitzione
sa parte de ananti de css. cosa, chi est ananti de ccn. cosa
Tradutziones
Frantzesu
d'en face
Ingresu
in front of
Ispagnolu
enfrente,
delante
Italianu
antistante
Tedescu
gegenüberstehend.