dillúviu dallúviu
dilmagiàre , vrb: dimajai,
dimmajai,
dimmajare,
dirmajare,
dirmazare,
dismajai,
dismajare,
drimmajare,
drimmazare Definizione
pèrdere is atuamentos, coment'e candho unu si che ammusterchet e abbarrat immadoinau un’iscuta po dolore o dispraxere mannu
Sinonimi e contrari
abbadherigare,
addramainai,
addrimmagiare,
ammortie,
ammustèlchere,
dimaniai,
disimainai,
ildimajare,
ilmarinare,
sdimajai
| ctr.
solbèschere
Frasi
a intèndhere custa notíscia est arrivida a si dimmajare ◊ si est dismajadu de su dolore de sas feridas ◊ si fiat dismajau e candu fiat torrau in èssiri fiat corcau de longu ◊ est rutu dirmajatu ma apustis li sont torratos sos sentitos ◊ biendi su trigu furriendi in fogu, su sotzu si est dismajau ◊ cudha fit crebada de su fàmine acantu acantu a si dismajare!
2.
a sas boghes pesadas, féminas dilmagiadas e lacos dados volta si sunt bidos (A.D.Migheli)◊ proendhe a fumare, dego so abbarrau dirmajau, chene cunsentire: poi so torrau in trassa
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
s'évanouir
Inglese
to faint
Spagnolo
desmayar
Italiano
svenire
Tedesco
in Ohnmacht fallen.
dilmésu , avb Definizione a d. = a die in mesu, una die ei e una nono, a dies vicànicas Frasi a úrtimos, in istiu su madrigadu si mulghet a dilmesu Etimo srd.
diltruíre destruíre
diluènte , nm Definizione calecuna cosa chi faet unu lícuidu prus isabbisabbi, prus pagu cagiau.
dilúviu dallúviu
dílviu , nm: tílviu* Definizione sa cannedha de s'anca o serra de sa camba, s’ossu mannu de sa camba Sinonimi e contrari cannedha Terminologia scientifica crn.
dilzeniàu , agt: disgeniadu Definizione
chi est chentza géniu o chi at una manera de fàere chentza géniu, chentza grabbu, chi no si faet bòllere bene
Sinonimi e contrari
irzeniatu,
ganamalosu,
surrescu
| ctr.
garbosu,
grasciosu,
ispàsticu
Traduzioni
Francese
antipathique
Inglese
unpleasant
Spagnolo
antipático
Italiano
antipàtico
Tedesco
unsympatisch.
dimajài dilmagiàre
dimajaméntu , nm Definizione su pèrdere is atuamentos, is sensos Sinonimi e contrari ammustréchida, dimaju, irmedhighinamentu Etimo srd.
dimajàu , pps, agt Definizione
de dimajai; chi si est dilmagiau, chi at pérdiu un’iscuta is atuamentos, is sensos
Sinonimi e contrari
ammortiu,
ammustréchidu
Traduzioni
Francese
évanoui
Inglese
fainted
Spagnolo
desmayado
Italiano
svenuto
Tedesco
ohnmächtig,
bewußtlos.
dimàju , nm: dimmaju,
dirmaju,
disimàniu,
dismaju,
drimaju,
drimmàgiu Definizione
su pèrdere is atuamentos, tempus de un’iscuta, su si dimajare
Sinonimi e contrari
addramainamentu,
ammustréchida,
dimajamentu,
irmedhighinamentu,
mortíginu
Modi di dire
csn:
recuberaisí de unu d. = torrare in trassa, abbiatzare, torrai in sensus; pràngiri a disimàniu = meda de si che abbadherigare, de si che ammustèrchere; èssere o picare a dismajos = dimajaisí fatuvatu
Frasi
benindhe fia mancu, un'istante s'alenu mi est mancadu: dismaju forte gai no aia proadu in vida mia! (A.Dettori)◊ dismajos de coro at tentu, timindhe de li bochire su fizu! ◊ a s'assustru, a sa pitzinna li mancat s'àlinu, si sentit a dirmajos
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
évanouissement
Inglese
swoon
Spagnolo
desmayo
Italiano
sveniménto,
delìquio
Tedesco
Ohnmacht.
dimanàre , vrb Definizione fàere a lómboru Sinonimi e contrari aggromare, aggromerare, aggromeredhare, allomborae, allorimmedhare Etimo ttrs. dibaná.
dimànda , nm Definizione foedhu chi si narat in parte de dónni’àteru po cosa chi giaet ifadu, istrobbu, no praghet, deasi comente si narat lampu, dillóriu o àteru Frasi cussu dimand'e piciochedhu no ndi fait una in sétiu (A.Murru)◊ candu dhu pigat s'abbétia a custu dimanda!…◊ gei fiat unu dimanda de assíchidu!…◊ custu dimand'e tziu est surdu! ◊ macu ses, ita dimanda ses nendu?!
dimandànti , nm Definizione chie andhat a pedire, pòberu chi cricat alemúsina Sinonimi e contrari dimandhone, mendhicu, pedidore, peduleu, pedulianu, pidore.
dimàndha , nf: domanda,
domanna Definizione
cosa chi si bolet ischire de àtere, nau mescamente a manera o cun intonu chi si cumprendhat chi si pedit o chi si bolet ischire; su cricare una fémina a pobidha; iscritura po pedire su ’e sa lei; genia de saludu / min. dimandhedha, nau prus che àteru po cosa de pagu contu, o mala, difícile
Sinonimi e contrari
percunta
/
cdh. dumanda
| ctr.
arraspusta
Modi di dire
csn:
intrare o fàghere d. = iscriri e calai o presentai una domanda; fàghere d. de unu o de una cosa = preguntai de unu, de una cosa, po isciri acomenti istat
Frasi
dimandhas: sanus seis?, a mi ndhe dades?, lómpius funt?, andhados fizis?, drommidu as?, a ndhe cherides a manigare?, e comenti ti dha passas?
2.
si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu sa domanda e ti dongu is donus de òru
3.
at intradu dimandha a su Comunu pro li pònnere s'abba ◊ pro bos dare sa pentzione cheret chi li intredas dimandha
4.
pro saludare: cue sezis?, ghirendhe?, friscurendhe?
5.
si andhas a Tàtari faghe dimandha de fradile meu! ◊ si ti capitas in caserma faghe dimandha de su portuarma!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
question
Inglese
question
Spagnolo
pregunta,
demanda
Italiano
domanda,
quesito
Tedesco
Frage,
Heiratsantrag,
Anfrage.
dimandhajólu , nm Sinonimi e contrari dimandhone, pedulianu, pedidore, petiteri, pobiritedhu Etimo srd.
dimandhàre , vrb: dimannare,
domandai,
domandhare,
domannare Definizione
fàere pregontas, foedhare po bòllere ischire de is àteros, po tènnere ccn. cosa; cricare fémina a pobidha / domandhare una cosa a manu arta = pregontai po abarrai própriu seguru de ccn. cosa, a manera chi cussu chi depit arrespúndiri no boghit frocus o no circhit arreghèscias
Sinonimi e contrari
imbistigare,
precontare
/
pedie,
prejare
| ctr.
arraspundi
/
dare,
donai
Frasi
mancu dimandhadu ndhe as, a bídere comente istat Bodale? ◊ a su dimandha dimandha za che so afertu a su logu ◊ dimandhabbilu a manu arta si su dannu l'at fatu isse! ◊ dhis iat domandau in cali logu depiat nasci su Messia ◊ fui domandandu de Antoni ◊ cun cudhus ogus de cristianu su cani pariat domandendu perdonu ◊ candu si nd'iscidat, dhi domandu ita intentzioni tenit ◊ su poeta pesat una boghe de saludu a sa Santa dimandhandho salude e fortuna po totus
2.
chi non domandas, mancu àcua ti donant
3.
una pariga de palarimpos furint andhaos a dha dimandhare ◊ si cheriat dimandhare sa zòvana chi teniat in su coro ◊ unu giòvunu est andau a si domandai una fémina po mulleri ◊ si m'istimas, domàndhami a sos mannos!
Etimo
itl.
domandare
Traduzioni
Francese
demander
Inglese
to ask
Spagnolo
preguntar
Italiano
chièdere
Tedesco
fragen,
anhalten,
bitten.
dimandhòne , nm Definizione
chie andhat a pedire, pòberu chi cricat alemúsina
Sinonimi e contrari
dimandanti,
mendhicu,
pedidore,
peduleu,
pedulianu,
petiteri,
pidore
/
cdh. dimandoni
Frasi
no apo fàcia de mi presentare: comente so, mancu dimandhone! ◊ no mi lasses apitu in carrera che unu dimandhone ◊ apustis de dies e dies de dimandhone est torradu a domo sua
Traduzioni
Francese
mendiant
Inglese
beggar
Spagnolo
mendigo,
pordiosero
Italiano
accattóne
Tedesco
Bettler.
dimaniài , vrb Sinonimi e contrari dilmagiare*, disimainai, ildimajare Frasi badhendu chentza de si firmai si fut dimaniau in terra (F.Marcialis).