forfè , avb Definizione a f. = a brétiu, unu tanti chentza mediu.
fórfiga fóltighe
forfigàre folfigiàre
fórfighe fóltighe
forfijàre folfigiàre
forgiài , vrb Definizione
trebballare calecuna cosa (mescamente de ferru) giaendhodhi una forma / f. mincídius = contare o nàrrere fàulas
Sinonimi e contrari
folmare,
imbentai
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
former,
forger
Inglese
to shape,
to forge
Spagnolo
forjar
Italiano
foggiare,
forgiare
Tedesco
schmieden,
formen.
forítu , nm: furita,
furitu Definizione
genia de animaledhu areste chi che intrat totue e annestrant mescamente po ndhe fàere essire àteru animale de sa tana; nau in cobertantza, unu chi si che fichit sèmpere in mesu, chi istat sèmpere cricandho
Sinonimi e contrari
fughitu 1
/
fichete 1,
frulciaculu
Frasi
ti che intrat in sas busciacas che furita! ◊ mancari che siant intanados, già ndhe los bogat su foritu ◊ passant cassadoris a furitu e a iscupeta… benimindi ita lichitu su mànigu de sa peta! ◊ is piciochedhus immoi s'ingrutant coment'e furitus po iscorrovonai e circai istrexu antigu
Terminologia scientifica
anra, mustela furo
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
furet
Inglese
ferret
Spagnolo
hurón
Italiano
furétto
Tedesco
Frett,
Frettchen.
forivóri , nm Definizione su sassu de su lestínchinu.
forjólu , nm Sinonimi e contrari fornali, forredha, forronali Frasi su sonatzeri iscazat s'otone in su forjolu pro fàghere petiolas e sonazas (N.Demurtas).
fòrma fòlma
formài folmàre
formàle, formàli , agt Definizione chi pertocat sa forma, chi est fatu cunforma a sa régula; chi no pertocat sa sustàntzia de una cosa, de una chistione, ma su comente si faet o est fata.
formalidàde, formalidàdi , nf Definizione
sa régula de unu fàere, su fàere a cunforma a sa régula (forma) una cosa, mescamente in chistiones de amministratzione: a bortas, manera de fàere chentza sustàntzia, solu po s'apariéntzia, o solu po arrespetare una régula
Traduzioni
Francese
formalité
Inglese
formality
Spagnolo
formalidad
Italiano
formalità
Tedesco
Formalität.
formalína , nf Definizione ammesturu de aldéide fórmica cun abba impreau po disinfetare e po chistire materiale orgànicu chentza si guastare Terminologia scientifica ist.
formalizài, formalizàre , vrb Definizione fàere una cosa cunforma a s’arrégula, segundhu sa formalidade.
formàre folmàre
formàu , pps, agt Definizione de formare Sinonimi e contrari fatu 2. candu mai no mi donas findeus a papai: gei fut una minestra formada!…◊ gei fut una música formada… abasciadhu cuss'arràdiu!
forméntu ferméntu
formíca , nf: formiga,
formija,
frommiga,
frommígia,
frommija,
frommixa,
frummiga,
frummígia,
furmica Definizione
bobboedhu minudu (upm) de tantas calidades chi faet sa tana in terra o in truncos sicaos de mata: a milas andhant e torrant a sa tana carrandho semenedhos e faendho unu camminedhu in terra; genia de apicàlliu minudedhu fatu cun duas tirighedhas de pramma intéssia / genias de frommiga: niedha, conchiruja o pitziruja (formiga pitzigajola), luzana (minudedhedha e de colore mélinu), chin sas alas, callai; niu de formiga = cala, tana de f., formigarzu; formighedhas = zenia de maladia; pasciénscia de frommija = passéssia manna; istrintu che unu cú de frommiga = prus de gai!…
Sinonimi e contrari
bobborissina,
callaredha,
formígula
Frasi
a sa cosa de manigare acudit sa frommiga ◊ sa frommiga conchiruja móssigat, sa niedha est púdida ◊ su salatieri a giru a giru est totu prenu de fromiga ◊ sa frommígia conchi rúgia est iscoltighendhe su carru ◊ cussa frommija faghet su nidu in sa linna fràziga ◊ pòvera s'arzola chi timet sa frommiga! ◊ circhendu bellesa impegnada ti biu traghendu a su niu che sa fromiga (R.Locci)
2.
dhui currint a usu de fromighedhas ◊ portu sa conca coment'e unu niu de formigas: no biu s'ora de mi crocai
Cognomi e Proverbi
smb:
Formica, Formiga
/
prb:
si est tocada, fintzas sa frommígia si bortat!
Terminologia scientifica
crp, crematogaster scutellaris, messor barbarus, iridomyrmex humilis, formica lugubris
Etimo
ltn.
formica
Traduzioni
Francese
fourmi
Inglese
ant
Spagnolo
hormiga
Italiano
formica
Tedesco
Ameise,
Argentinische Ameise (iridomyrmex humilis).
fórmica , nf: frómmica Definizione una genia de materiale sintéticu a pígiu fine ma tostau.