A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

làbida , nf, nm, agt: làbide, làbidu, làpia 1, làpida, làpide Definizione pedra manna, lada, bona po pomentos e fintzes sa pedra chi si ponet a cobertina po acabbare unu muru sicu (murubbullu); lastra de pedra, mescamente de màrmari o granitu, chi si ponet cun cosa iscrita po ammentu de ccn., in is losas de is mortos; tàpile, frocu de àtera cosa, lada, fintzes lea de terra; chi est de pedra Sinonimi e contrari tella / losa Frasi pro abbitu teniant una pinneta fata de làbidas de pedra bianca 2. in su campusantu bi at unu monumentu làbidu 3. a làbides russas sa bidhia si solvet sola…◊ candho sa terra benit boltulada in s’annighinu ndh’essit a làbidas (A.M.Pinna) Etimo ltn. lapide/m) Traduzioni Francese pierre tombale, plaque, dalle Inglese tombstone Spagnolo lápida, losa Italiano làpide Tedesco Gedenkstein, Grabstein.

labidàrzu , nm Definizione logu de pedra chi essit a làbides, a pígios Sinonimi e contrari praicàrgiu, talloraxu.

làbide làbida

labidítzu , agt Definizione nau de terra, chi est a pígiu fine, no calat a fundhu ca asuta est orroca e faet a prènnere solu a pígiu Etimo srd.

làbidu làbida

labiédhu , nm Sinonimi e contrari labiola.

labíja labía

labína , nf: lavina Definizione iscónciu a bentre chi faet a prémidas e a iscurréntzia / èssere a l. Sinonimi e contrari alloina, atílimu, cacaredha, currentza, illabina, iscurrensa, iscussina, terchinzu / giagu 1, laíngiu Traduzioni Francese dysenterie, foire (pop.) Inglese dysentery Spagnolo cagalera Italiano sciòlta, dissenterìa Tedesco Diarrhöe, Durchfall.

labiòla , nf, nm: labiolu, lapiolu Definizione genia de istrégiu mannu de arràmene, largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos, impreau prus che àteru po budhire cosa meda, còere papare o àteru, po caentare su late de fàere a casu / min. labioledhu, lampioledhu; pròghere a lapiolos = aira, a meda Sinonimi e contrari cadhàrgiu, labia, labiedhu, lantzone, nabiolu Frasi su chi est labia est labiolu ◊ sos lapiolos fummiandhe inditant intas a largu ca incue in su riu bei sunt sas lavadoras Etimo srd. Traduzioni Francese chaudière Inglese copper Spagnolo caldera de cobre Italiano caldàia Tedesco Kessel.

labiolàda , nf Definizione su tanti de cosa chi cabet in su cadhàrgiu Frasi a su tusorzu fateint una labiolada de macarrones de úngia, aveghe a budhidu e porchedhos arrustu Etimo srd.

labiolàgiu, labiolàju, labiolàrzu , nm Definizione maistu chi faet, acònciat e istàngiat, bendhet labiolos e àteru istrégiu de arràmene Sinonimi e contrari aconcimu, arramanaju, cadhaxaju, cardareri Terminologia scientifica prf Etimo srd.

labiolínu , avb Definizione a l. = a zisa de labiolu.

labiólu labiòla

labónzu , nm: lavontzu, lavonzu Definizione su labare, su samunare Sinonimi e contrari samunadura, samunognu, sciacuamentu Frasi tanno ite sont cussas lachedhas de lavontzu (su bichinatu chi ti lavet!) e su cochintzu e totu sas àteras fainas?! Etimo srd. Traduzioni Francese lavage Inglese washing Spagnolo lavado Italiano lavatura Tedesco Waschen.

laboràre , vrb: laorare, laurare Definizione fàere s'incúngia, semenare e trebballare is laores; laorare est fintzes trebballare in fine unu trastu Sinonimi e contrari laolzare Frasi laorare una terra a trigu ◊ custos sunt campos laorados ◊ chie ponet fatu a sas arveghes, chie tucat a campu a laurare 2. sos baulos chi faiant antighedempus fiant cassetas male laoradas Etimo ltn. laborare.

labòre , nm: laore, laori, lavore, leori 1, liòri, loi, lori Definizione totu is erbas chi si sèmenant po su granu bellu chi faent, de grandhe valore alimentare e de resa manna: si dhis podet nàrrere de candho funt a erba a candho funt lómpios, cumprios de arregòllere o fintzes incungiaos in magasinu; is terras semenadas a laore; trebballu, pelea / genias de laore: loris cumunus (totu is laores, foras su trigu), loris a semenadura o a messadura (trigu, órgiu, avena, linu), loris a ghetadura o a tiradura (fae, chíghere, prisuche, lentígia, pisedhu), loris de brovenda (o de musúngiu, po su bestiàmene), loris de biranda o coxibis (a còere po sa gente: fae, prisuche, chíghere) Modi di dire csn: betare, iserbare, tzapitare, contivizare, messare, triulare, incunzare su laore; su lori podit èssiri cabudraxu, coàinu, fertu o aflachilau, a erba, cumpriu, istrumpau; fughire a labor'e pedes = fuire chentza s'ídere mancu sos pes, a tota fua, a palafua; sos laboredhos = su nènniri Frasi su laore s'est fintzas rutu de cantu est imbénnidu ◊ custu labore est bellu paret pintau ◊ aviat piutu meda e in su lavore sa zente afungavat a ghinúcios ◊ in s'istiu su lavore fit a messare ◊ su campidanu est terra de leori ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in mesu de su liori ◊ unu granu de leori apu cun fidi a seminai 2. chie at carchi sodhu si est fughindhe a labor'e pedes Cognomi e Proverbi smb: Loi, Lori / prb: àcua e soli annada de lori Etimo ltn. labore(m) Traduzioni Francese grains Inglese corn Spagnolo semillas de cereales Italiano granàglie, mèsse Tedesco Getreide.

laboréntu , nm Definizione its, trebballu? Frasi deo tandho lassaia cudhos istúdios meos delicados, sos laborentos e pabilos.

làbra làbara

labrédhia , nf Sinonimi e contrari apísciulu, argiolu 1, bàdula, ciaciarra, ciaramedha, ciarra, lúlluru, paraleta Etimo srd. Traduzioni Francese loquacité Inglese talkativeness Spagnolo locuacidad, labia Italiano loquacità Tedesco Redseligkeit.

labredhiàre , vrb Definizione abbarrare a chistionu chentza importu, a labrédhia, tanti po foedhare, a isciolóriu Sinonimi e contrari argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaciarai, ciaramedhare, paraletare Etimo srd.