A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

talòtza , nf Definizione aina de maistos de muru, genia de tàula fata apostadamente cun asas po ispianare s'impastu modhe ischedrandho passandhodha a arrasigadura in is guidas (de impastu etotu) aprontadas innanti Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese taloche Inglese float Spagnolo llana Italiano appianatóia Tedesco Reibebrett.

tàltu , nm: tastu Definizione sabore malu, légiu Sinonimi e contrari denga, lassada, saboi Frasi s'ozu at unu tastu chi no mi piaghet, custu binu no at tastu perunu, at tastu de linna, de mufa ◊ bastat una carrada male tenta o pagu samunada a pònnere tastu a su binu ◊ una cuba, si la pienas de binu gualtu mantenet su taltu po sempre ◊ sos frutos luados mancu los podimus connòschere a su tastu Etimo srd. Traduzioni Francese mauvaise odeur Inglese stench Spagnolo tufo, sabor desagradable Italiano tanfo, sapóre e odóre sgradévole Tedesco übler Geruch oder Geschmack.

tàlua tàba

tamàciu , nm: tramacu, tramaghe, tramagu, tramaju Definizione sa napa de sa bentre, genia de apicadórgiu o tenéntiche a pígiu (a tretos paret un'arretza e portat ogiuseu) chi poderat coment'e apicadas e carràgiat is istentinas Sinonimi e contrari intrama, napa 2, temaxu / cdh. tamaciu Frasi de su tramagu si faghet s'ozuseu ◊ innanti de bogare unu francu de busaca ti ndhe falat su tramaghe! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. *tramac(u)lu Traduzioni Francese péritoine, épiploon Inglese peritoneum, omentum Spagnolo mesenterio Italiano peritonèo, oménto Tedesco Bauchfell, Omentum.

tamàgnu , nm, nf: temagna, tamanu Definizione sa mannària de sa carena: si narat fintzes de sa persona po is calidades Sinonimi e contrari carenale, petza 2 / mannària / paramiche, parívile, pèrpere Modi di dire csn: fàchere, sichire a unu tamanu = a sa sighida, chentza sessare, totu a una tèmpera; èssere de su matessi tamanu = chepare, de su matessi andhare, de sa matessi idea; èssere a unu tamanu = de sa matessi manera Frasi sunt totos duos de sa matessi temagna 2. sunt duos ladros de sa matessi temagna 3. su dellúbbiu universale est abbarrau baranta dies totu a unu tamanu ghetandhe abba a cartos ◊ chi sichies de custu tamanu no nche bocaes capu bonu ◊ sa bida sichit a su matessi tamanu de cada die Etimo spn. tamaño Traduzioni Francese taille Inglese height Spagnolo estatura, talla Italiano statura Tedesco Größe.

tamàle , nm Definizione donnaghe, tupa manna de orruo, de matedu a tupa Frasi apo vidu su focu in sa malesa pesandhe nues de fumu, tamales de ruvu frighendhe e múghidas de fiama (I.Camarda).

tamàntu , agt, prn Definizione tantu, deasi matessi.

tamànu tamàgnu

tamaríche , nm: tamarighe Definizione tamaríciu o tramatzu; in calecunu logu est un'àtera linna, sa Genista aetnensis Sinonimi e contrari framaritu, tramàciu, tamaríciu, tamariscu Terminologia scientifica mt, Tamarix africana, T. gallica Etimo ltn. tamarice(m).

tamaríciu , nm: tamaritu, tamarítziu, teramitu, tomaritu, tramalitu, tramaritu, tramarítziu, tramoritu Definizione genia de linna chi faet prus che àteru a tupa (ma fintzes a mata), a fogighedhas piticas, fines: creschet in oros de erriu e de mare o fintzes in àteru logu chi sumit abba Sinonimi e contrari framaritu, prammariscu 1, tramàciu, tamariche, tamariscu Frasi ti che fichesti in mesu de sos tramaritos ◊ fint cantendhe umpare cun sas frunzas birdes de tamaritos Terminologia scientifica mt, Tamarix africana, T. gallica Etimo ctl. tamarit Traduzioni Francese tamaris Inglese tamarisk Spagnolo taray Italiano tamerice Tedesco Tamariske.

tamaríghe tamaríche

tamaríghe 1 , nm Definizione filus de unga o tudhas de sos pódhiches, pigighedhu o limbedhu de carre (de sa pedhe) chi si ndhe istacat acanta a is ungas de sa manu Sinonimi e contrari pilisungra, tamaritu 1.

tamaríndu , nm Definizione genia de mata chi faet manna e bogat unu frutu a tega Terminologia scientifica mtm, Tamarindus indica.

tamaríscu , nm Sinonimi e contrari framaritu, tramàciu, tamariche, tamaríciu Terminologia scientifica mt, Tamarix africana, T. gallica Etimo ltn. tamariscu(m).

tamarítu 1 , nm Sinonimi e contrari panarighe, pilisungra, tamarighe 1, tanarígia.

tamarítziu tamaríciu

tamàta, tamàte, tamàti , nf, nm: temata, tomata, tramata, tremata, tromata, tumata Definizione genia de birdura prantada chi faet a cambigiolu grussitu e no tanti longu e bogat unu frutu orrúbiu candho est cotu, a bisura tundha o a coro, a calidades longhitu, o unu pagu ciatu, a solu o fintzes a gurdone: impreau meda cruo a insalada o coment'e birdura po acumpangiare àteru papare, móliu fatu a cunserva, po fàere bagna e cundhire mescamente macarrones, fintzes saliu e sicau a perras (pilarda, piarra)/ tomata burda = pilardedha o tomata aresti, de cuadhu, de margiani, de toscu, genia de tamatedha toscosa, groga candho est lómpia (Solanum linnaeanum); tomatedha burda = durciamara (Solanum dulcamara), fintzes sa mammarigaxa o tumata de canes, genia de erba bona po cura (Solanum nigrum) Sinonimi e contrari prumata, tamàtiga Frasi at postu tamates a sicare ◊ mi preparu una bella bànnia de tamatas friscas ◊ si ndhe at isconcatu de pane e tamate!…◊ dhu aiant atzapadu in s'ortu tirandho tamatas e crucuriga ◊ papat pane e casu e una perra de tamata ◊ sa die si l’aiat colata abbanne e godhinne tamatas ◊ sos pizos de sa pasta si cundhint cun tromatas e casu ◊ a logos narant "su tamati" Terminologia scientifica rbzc, Solanum lycopersicum Etimo spn. Traduzioni Francese tomate Inglese tomato Spagnolo tomate Italiano pomodòro Tedesco Tomate.

tamàtiga , nf: tomàtiga, tramàtiga Definizione pumata (a/c. deosi fintzes upm.)/ tamatedha pitica = tramatolu Sinonimi e contrari prumata, tamata Frasi portat is trempas coment'e duas tomàtigas ◊ is tamàtigas sicadas dhas naraus piarra ◊ e pira, e mela, e banana!… tamàtiga frisca portaus! 2. arretiradí de inguni, ca non ses mancu acuendu tamàtigas, no! Terminologia scientifica rbzc, Solanum lycopersicum.

tambàda , nf: tambata Definizione su tambare / ndhe chèrrere, no ndhe chèrrere sa t. = s'iscusa Sinonimi e contrari ispinta, móida Frasi dàndheli una tambada, sa péndhula caminat 2. intendhendhe sa noba, ndh'aiant chérfiu sa tambada pro tocare un'àteru fiascu de binu! Etimo srd.

tambadàmba , avb: tambidambi Definizione andhare faendho scéscias, a su tàmbula tàmbula, a tontonadas, agiummai orruendho de una parte a s'àtera coment'e chie no abbarrat prantau Sinonimi e contrari atrampatrampa, dinghiddanga Frasi imbreagu est feu: tambadamba, pesadu, no podet istare reu! ◊ su dragu fertu est tambidambi e no si podet rere Etimo srd. Traduzioni Francese chancelant Inglese staggering Spagnolo tambaleándose Italiano barcollóni Tedesco taumelnd.