trebbàllu trabàgiu
trébbia , nf Definizione màchina a motore po treulare is laores Frasi est sensada sa tràchida de sa trébbia ◊ benit sa trébbia a sa tanca a trebbiare su laore ◊ babbu tou ch'est in sa trébbia ◊ in tempus de guerra su marisciallu nd'iat pigau fintzas una picioca de séix'annus a trabballai in sa trébbia, a óbbrigu.
trebbiànu , nm Definizione calidade de bide, àghina e su binu chi faet.
trebbiàre , vrb Definizione triulare laore a màchina Sinonimi e contrari trauai.
trebbiónzu , nm Sinonimi e contrari treuladura, treulognu, triulera Etimo srd.
trebèa , nf, nm: trebei,
trepei,
trobea,
trobei,
trobera,
trobeu,
trobia 1,
tropea,
tropeja,
trubea,
trubia Definizione
lobu de fune (ma fintzes àteru po acapiare) chi si ponet a is cambúcios de ananti de un'animale iscapu po no s'istesiare, po no si che andhare peri su logu; in cobertantza, genia de ingannu, de dificurtade chi si cuncordat a ccn., o fintzes impedimentu chi poderat a unu che troboiu, de no pòdere andhare a ue o comente bolet; trobea est fintzes calidade de pane grussu fatu a trícia
Sinonimi e contrari
bilandra,
trobedhabei,
trovone
/
trobedhu
Modi di dire
csn:
filare sa trobea a unu = arrennèsciri a dhu bínciri cun is trassas; pònnere sa conca a trobea = manera de rúere, de botu e a puntu de che pònnere sa conca in mesu de pes; pessare in trobeas = pessare in su malu, chi bi apat carchi ingannu suta; èssiri trobea mala (nadu de unu) = malu, totu trampas, prenu de rusas, de filedhos
Frasi
sos minores in su tusorzu sunt aporrindhe sos trobeos a sos trobeidores ◊ dae no zucher tropea si t'est imbertu s'àinu!
2.
badhu candho, o Sardu, as a pòdere isòrbere sa tropeja arragadhada de sàmbene! (G.Piga)◊ li filo una trobea chi at a tardare a s'ídere istravadu! (Limbudu)◊ at rispostu ridennesinne isse puru chene pessare in tropeas ◊ meritat solamente bàntidu sa fémina chi filat sa trobea a un'iscabulone!
Etimo
ltn.
*interpedia
Traduzioni
Francese
entrave
Inglese
hobble
Spagnolo
maniota,
traba
Italiano
pastóia
Tedesco
Fessel.
trebedhài , vrb: atrobedhai,
trobedhai,
trobedhare,
tropedhai Definizione
nau de cosa, de chistione, èssere o essire betada apare, difícile, mala a iscapiare o a cumprèndhere; in cobertantza, cuncordare calecuna trampa, fàere cosa ingannandho s'àteru (e fintzes su si che fichire in mesu de calecuna chistione)
Sinonimi e contrari
abberrisonare,
aggadhionai,
atrepillai,
imbogiare,
intrebedhai,
trabojare,
trobodhicai,
trobullai
/
ingannai,
trampai
Frasi
dhis torrànt a sa memória, trobedhaus, is fuedhus de is giornalis chi ligiant ◊ cussu gei no si at a èssi atropelliau, no dh'at a èssi tropedhara sa língua! ◊ portat unu fuetu fatu de colorus e de coas de margiani trobedhadas apari ◊ abbastat unu fuedhu miu po aparixai is cosas trobedharas
2.
coixedha si trobedhat in totu is cosas
Traduzioni
Francese
embrouiller
Inglese
to tangle
Spagnolo
enmarañar
Italiano
aggrovigliare
Tedesco
verwickeln.
trebedhósu trabedhósu
trebédhu , nm, nf: trobedha, trobedhu Definizione su trebedhai, troboidura, in su sensu de cosa chi si faet a ingannu de s'àteru, ma fintzes solu in su sensu de cosa betada apare, dificurtosa; fintzes cosa chi si narat a s'afaiu de s'unu e de s'àteru Sinonimi e contrari trepoju / abberintu, estremagiogu, imbovu, ingànniu, tràglia, tramòglia, trampa, troga Frasi ndi faint, de trobedhus, cussus cunsilleris!…◊ at pótziu fai su trabballu sentza de trebedhu perunu Etimo srd.
trebèi trebèa
trebeíre , vrb: trebiri,
trobeire,
trobire,
trobiri,
troboire,
tropedire,
tropeire,
tropidire,
tropire,
trubire Definizione
pònnere sa trobea a un'animale iscapu po chi no s'istésiet; in cobertantza, pònnere dificurtades, giare istrobbu, camminare a trebballu che troboios / trebiri a pei trevessu = a pes fadhidos (acapiandho sa trobea a unu pei de ananti e a unu de s'àtera bandha de apalas)
Sinonimi e contrari
atarvai,
atropezare,
impeigonae,
introbeare,
trobeare,
trovonare
| ctr.
istrobeire,
istrobejare
Frasi
chi ti trobint sos tuos, nessunu ti che istrobit! ◊ su pobidhu ballandho pariat unu pagu troboiu ◊ troboimi a manos e a pes e betamince a mesu de is meos!◊ tziu mi at imparau a troboire is angiones
2.
si tropedit nandhe duos favedhos ◊ mi as fatu trobiri s'arregionamentu e immoi no arrenèsciu a ti dhu ispiegai
Etimo
ltn.
interpedire
Traduzioni
Francese
entraver
Inglese
to shackle
Spagnolo
trabar
Italiano
impastoiare
Tedesco
fesseln.
trebesài, trebessài, trebetzàe , vrb Definizione pònnere in mesu, prus che àteru in su sensu de fàere andhare male calecuna cosa Sinonimi e contrari atruessai, tramesai Frasi naramí tui chi no funt trebesandisinci is dimónius in mesu: un'iscomíniga in totu! ◊ e bai in sa furca, si funt trebessaus in mesu is dimónius!
trébi , nm, nf: trébie,
trébida,
trébide,
trébidi,
trébini,
trébiri,
trémini,
trémmini,
trépide,
tríbida,
tríbide,
trípide Definizione
trastu de ferru, coment'e unu cricu tundhu cun tres peis, po pònnere sa padedha cun su fogu asuta; genia de tribidedha po pònnere is mariposas; in is costumas de sa gente, sa trípide est un'ispétzia de comunella inter is obreris erederis chi faent sa festa a unu santu / treminedhu = sa rolliana de is orrodas de carru
Sinonimi e contrari
brandali
/
cdh. tríbita,
ttrs. tríbida
Modi di dire
csn:
pònnere cosa a tríbide = a tres a tres e che a sos pes de una tríbide, fintzas in su sensu de meda, tropu; passare su tempus in trípides = no bídere s'ora de…, èssiri furighedhosus
Frasi
at postu sa tríbide in su fogu e una padedha de cosa a còghere ◊ a calincunu testimóngiu dh'ia a fai ponni su culu in su trébini, po dhu fai cantai! ◊ tréminis e cardiga funt impai in sa giminera ◊ sa pingiada ancora in trèbinis est!
2.
pigai s'iscàtula de is mariposas e liai unus cantu trébinis, po su mortu ◊ cussus trébinis comporaus no faint, bòinti fatus de fenu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Trebini
Etimo
ltn.
*trepine(m), tripede(m)
Traduzioni
Francese
trépied
Inglese
trivet
Spagnolo
trébedes
Italiano
treppiède
Tedesco
Dreifuß.
trebiàli , nm, agt: trepejale,
tribbiali,
trobeale,
trobiabi,
tropeale,
tropearzu,
tropejale,
trubiali Definizione
ufradura a cambúcios a fortza de portare trobeas; maladia a peis chi faet andhare is animales a tzopu e pèrdere is unghedhas; gente de trobeas o chi ponet trobeas, de trassas malas, dannàrgiu, malu, falsu, de no si ndhe pòdere fidare ca istat cuncordandho calecuna cosa a dannu de s'àteru
Sinonimi e contrari
catanzu,
farabbutu,
lacasinarju,
sacajale,
tascaresu,
traitore,
trobearzu,
truntzedheri
2.
sos porcos moriant de tropeale, de nodisu, de pigota, de bucamala, de fogale
3.
issu est unu trebiali malu ◊ cussu tropejale de Musolinu nos at cambiatu sos lúmenes ◊ fit unu trepejale e imbolicosu ◊ trepejales, si no fint donatos de oro e de prata nche bortaiant sa cara ◊ su marissallu e su brigadieri aiant istigadu e porrogadu, ma onzi cosa andheit a favore de sos trobeales e los lasseint andhare ◊ su papàile dat s'imméntrigu, nostru trobeale
Terminologia scientifica
mld, ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
celui qui porte atteinte (à)
Inglese
snarer,
tempting
Spagnolo
maquinador
Italiano
insidiatóre
Tedesco
Nachsteller.
trébida trébi
trebidàlgiu, trebidàrgiu, trebidàrzu , nm: trebidraxu,
trepidarzu,
tribidalzu,
tribidarzu,
tripidàgliu,
tripidàrgiu,
tripidarju Definizione
genia de trébide fata, in su sartu, cun tres pedras postas a triàngulu po pònnere su cadhàrgiu o àteros istrègios mannos in su fogu, fintzes àteru fatu a bisura de trébide; genia de sótziu a tres
Sinonimi e contrari
cadharzu
/
cdh. tribitàgiu
Frasi
at fatu unu trebidarzu de orroca pro pònnere su cadharzu ◊ sos pes suos parent tribidalzos, de cantu sunt mannos ◊ agiusta su trebidàlgiu e pone fogu pro fàghere s'arrescotu!
2.
sos piores sunt preparandhe una bella festa, comente ant fatu semper custos tripidarjos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trépied
Inglese
trivet,
tripod
Spagnolo
trébedes,
trípode
Italiano
treppiède,
trìpode
Tedesco
Dreifuß.
trebidàrzu 1 , nm Sinonimi e contrari linnàgliu.
trébide, trébidi trébi
trebidràxu trebidàrzu
trebidròxa , nf Definizione unu bratzu de linna o de ferru po firmare is gerdas (cubas) a su carru; fintzes trobea Etimo srd.