tertzéri , nm Definizione su de tres de is ómines chi ponent is paghes o perítziant dannos o diferéntzias: dhu ponent is àteros duos (chi funt cadunu po una parte) candho no funt arrennéscios a si bènnere apare de acórdiu; cantidade parte de una cosa, su tresunu Sinonimi e contrari talladore Frasi sos ómines, candho no resessiant a segare sa briga, ndhe mutiant unu tertzeri Terminologia scientifica sntz Etimo ctl. tercer.
tertziàriu , agt, nm Definizione nau de una de is èpocas de sa Terra, sa prus reghente, candho si sunt formaos is mammíferos; si narat de cudhu chi portat àbbidu religiosu chentza professione e bivet in clausura a su servítziu de sa famíglia religiosa; foedhandho de s'economia, totu is trebballos de servítziu chi no produent diretamente unu bene materiale che a s'agricultura o a s'indústria (setore primàriu s'una e segundhàriu s'àtera) Terminologia scientifica prdc.
tertzígliu, tertzílliu , nm Definizione giogu a cartas: su tressete giogau in tres Frasi esseus a si fai unu tertzigliedhu ◊ issus giogant su tertzíliu Terminologia scientifica ggs.
tertzína , nf Definizione pesada de tres versos de úndhighi síllabbas, a rima fadhia Sinonimi e contrari treseta.
tertzínu , nm Definizione in s'iscuadra, unu de is duos giogadores a bòcia chi impare cun su portieri giogant in sa difesa prus acanta a sa rete.
tertziopélu, tertziopèra , nm: tertziupelu, tertziupilu, tritziupilu, tutziuperu Definizione genia de orrobba Sinonimi e contrari belludu Frasi tertziopera e seda apo cusidu Terminologia scientifica ts Etimo spn. terciopelo.
tertzioràre , vrb Definizione rfl., adatare, su si regulare, cumprèndhere su de fàere segundhu su chi capitat Frasi a sa búglia de su giòvanu, Sabinedha si l'abbaideit pro iscumproare a ue cheriat giòmpere, pro cumprèndhere comente si tertziorare (P.Fogarizzu).
tertziupélu, tertziupílu tertziopélu
tértzu , nm: ateltzu* Definizione genia de misura po pònnere bruvura in is fosiles antigos, coment'e istugighedhu in sa cartutzera o carrighera Sinonimi e contrari acertu.
tertzúrtimu , agt Definizione cumenciandho a contare de s'úrtimu, su de tres.
terúdha , nf: tirudha,
torudha,
trudha,
turudha Definizione
genia de aina, a màniga longhita, po morigare papares coendho in s'istrégiu, po umprire e pònnere in is pratos o po piscare cosa de su brodu, de s'abba / genias de terudha: t. pertunta o istampada (lada, po cosa a piscadura), t. tupada, cofuda (cociarone, po cosa de brodu); min. trudhita; tirudhone = turra de linna po pigai farra
Sinonimi e contrari
coceroni,
tulla 1,
turra
Modi di dire
csn:
delicau che turudha móssia (nadu a befe de unu) = chi no bollit a dhu tocai mancu pagu pagu, delicau a tropu; ammuntare su chelu a trudha = fàghere una cosa chi no si podet; andharesiche o èssere che mazadu a t. = fatu a birgonza (mazare a terudha = cosa chi faint is féminas, bregúngia po un'ómini a si lassai surrai de una fémina!); acabbare is trudhas = mòrrere
Frasi
in domo de trudharzu ne trudha e ne cogarzu ◊ bi teniat su ràmene apicau: turudhas, sartàghinas, copertores e lapioledhos
2.
mabagràbiu, dibicau che turudha ses! ◊ tiu Èfese no iat acabbau is trudhas, ca antzis si fiat sanau
Cognomi e Proverbi
smb:
Trudda, Turudda
/
prb:
su male de sas padedhas chie l'ischit est sa trudha!◊ chie portat sa trudha si dha linghet!
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ltn.
trulla
Traduzioni
Francese
louche,
écumoire
Inglese
ladle,
skimmer
Spagnolo
cucharón,
cazo,
espumadera
Italiano
méstolo,
schiumaróla
Tedesco
Schaumlöffel.
terudhàda , nf Definizione
su tanti de una terudha
Sinonimi e contrari
istrudhada,
turredhada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
louche (pleine)
Inglese
ladleful
Spagnolo
un cazo
Italiano
mestolata
Tedesco
Schöpfkellevoll.
terudhòne , nm: trudhone,
trudhoni Definizione
terudha manna; genia de terudha manna po ndhe umprire sa farra, o àteru, de un'istrégiu
Sinonimi e contrari
coceroni,
truzone,
turroni 1,
tzicadorza
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
louche
Inglese
ladle
Spagnolo
cucharón,
cazo
Italiano
ramaiòlo
Tedesco
Schöpflöffel.
terulàre , vrb Definizione its, torrulare?, orulare, pesàresi a boghes? Frasi unu corfu de fuste nche l'at fatu brincare sas dentes e rutu est a terra terulendhe.
terzebbúcu telzibbúcu
tes , bvrb: des Definizione as a…, as a dèpere… + vrb.: bvrb. de 2ˆ pers. sing. chi s'impreat sèmpere po giare s'idea de unu tempus benidore o de una possibbilidade, cosa chi est dàbbile (che a su benidore etotu) Frasi tes pagare su dannu chi as cumbinadu ◊ tes èssere tue s'únicu sarau de su vívere meu ◊ so sempre apitu, fizu, chi torrare tes! ◊ su chi bufas candho andhas a pagare mi tes nàrrere "No t'essit dae costas!"◊ non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ cara columba mia, tes èssere iltimada! 2. mih chi ti ndhe tes àere bufadu duas, de tatzas de vinu, a èssere imbreacu gosi!…
tèsa , nf Definizione genia de pane modhe; foedhandho de tessíngiu, sa parte fata, deasi comente essit a manu a manu in su telàrgiu e s'imbodhigat in su súrbiu de ananti (acanta a sa tessidora) Sinonimi e contrari cogone, ispianada Frasi at postu sa tesa in mesu, a manigare Terminologia scientifica pne.
tesànu , agt: texanu Definizione
chi est aillargu, de atesu
Sinonimi e contrari
atesu
Frasi
su desizu creschiat mannu ispinghendhe in altu cantos de passadu chi pariant chimas de montes texanos (L.Mele)◊ dae unu monte texanu a ponente sa luna si ndh'est rindhe (A.Serra)◊ cheres chi morza o chi dae me su seru andhet texanu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lointain
Inglese
far
Spagnolo
lejano
Italiano
lontano,
distante
Tedesco
weit.
tesciàre , vrb Definizione (o texare? S'Ischíglia 1957, 40: a Pérfugas) Sinonimi e contrari abbentrare, atatare, mascare.
tési , nf Definizione
idea o arrexone chi si narat o s'iscriet coment'e beridade, cosa giusta o àteru a propósitu de calecuna chistione; fintzes un'istúdiu chi cricat de acrarire o iscumbatare calecuna chistione o argumentu
Frasi
in terra tua ponzo pè pro discútere in versos una tesi (Piras)◊ pro si laureare at fatu una tesi subra de sa limba sarda
Traduzioni
Francese
thèse
Inglese
thesis
Spagnolo
tesis
Italiano
tèsi
Tedesco
These.