terrichèdha , nf Definizione
min. de terra: terrenu piticu, pagu pagu de terra
Traduzioni
Francese
peu de terre
Inglese
mould
Spagnolo
terreno pequeño
Italiano
terrìccio
Tedesco
Bodenkrume.
terrighinàtza , nf Sinonimi e contrari acucadita, atacaterra, atapadita, camparitza, piatarita, sterrighinatzu Terminologia scientifica pzn Etimo srd.
terrimínzu terramínzu
térrina , nf Sinonimi e contrari acucadita, apataderra, arenarza, atacaterra, atapadita, piatarita, terrighinatza Terminologia scientifica pzn Etimo srd.
terrínu terrénu
térrinu , agt Definizione
chi est in colore de terra; nau de pane grussu, chi est pintuledhu, male pesau e tostau malu a matzigare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terreux
Inglese
wan
Spagnolo
térreo
Italiano
tèrreo
Tedesco
erdfarbig.
terriò! , iscl Definizione boghe, tzérriu chi si betat a su cane po dh'asseliare Sinonimi e contrari prestu!
terriólu , nm: (su t. = suterriólu) tirriolu
tzirriolu Definizione
babboi de soli, genia de bobboi niedhu a corros longos totu nodighedhos: ponet sa cria e creschet in sa linna sicada, mescamente de crecu, essit in su beranu, bolat, est longu unos chimbe centímetros; a logos dhu narant a su tzuntzurredhu / trugu de tirriolu = tzugu niedhu, regotu, brutu
Sinonimi e contrari
broca 1,
carrintolu,
cincicorru,
cincimurru,
corriluna,
corrimpala,
pesabesa,
tintirriolu,
tzintzurriolu
/
cdh. tzilimbrinu
/
alaepedhe,
arratapignata,
cincidedhu
Frasi
tirriolu, fala! fala! ◊ bido s'umbra de unu terriolu bolendhe de milli modos e maneras
Terminologia scientifica
crp, anar, cerambyx cerdo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cérambyx
Inglese
cerambyx
Spagnolo
escarabajo longicornio,
capricornio de la encina
Italiano
ceràmbice
Tedesco
Bockkäfer.
terriolubèdhe , nm: tirriolubedhe,
tirriolupedhe Definizione
tirriolu mala pedhe, pilloni annapau, de noti, de su tiàulu o sóriche càmpinu o pinnàdigu, tzuntzurredhu, genia de animaledhu múrinu chi essit solu a denote (no biet in sa lughe) e assimbígiat unu pagu a is pigiones ca portat coment'e alas e andhat a bolu, ma est unu mammíferu e faet su fedu coment'e custos
Sinonimi e contrari
alaepedhe,
arratapignata,
cíncidu,
cixinedhu,
impedhone,
murredhu,
napone,
napurredha,
pibiristedhu,
pinnedhu,
pistedhu,
ragabedhe,
rundedhu,
satzamurredhu,
titirriola,
tuturedhu,
tutureri,
tzintzuredhu
Frasi
in cuss'aera iscurigada mi aciapat e mi sutzat sa corada unu puzone tirriolupedhe
Terminologia scientifica
anar, pipistrellus pipistrellus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chauve-souris
Inglese
bat
Spagnolo
murciélago
Italiano
pipistrèllo
Tedesco
Fledermaus.
terriósu , agt: tirriosu Definizione
nau de ccn., chi portat o sentit tírria; nau de cane, chi apedhat cun arrennegu, chi no faet a si fidare ca fintzes si paret apaghiau cricat de mossigare etotu (poderat sa tírria)
Sinonimi e contrari
crepuru,
cumprobosu,
odianu,
odiosu,
prummonosu,
sangedhu,
unconosu
Frasi
fit un'ainedhu gai terriosu chi su mere dhi aiat postu "Riotu" a lúmene ◊ alvudu, pili longu e tirriosu, ancora faedhat forte e minetosu che unu betzu àbbile in su nidu (A.Casula)◊ su bentu tirriosu at ispollau sa mata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bilieux,
taquin,
perfide
Inglese
peevish,
spiteful,
wicked
Spagnolo
enconoso
Italiano
bilióso,
dispettóso,
pèrfido
Tedesco
reizbar,
boshaft.
territoriàle, territoriàli , agt Definizione chi pertocat su territóriu, su logu / mare t. = tretu de mare largu unos 25 chilòmetros totu ororu de sa terra, ue un’istadu essit a mare, cunsiderau territóriu suo etotu.
territóriu , nm Definizione su logu coment'e terrenu, terras cun totu su chi dhu'est e su mare puru, fintzes a una distàntzia istabbilia, benit cunsiderau parte de su territóriu, mare territoriale.
terrorósu , agt Definizione
chi faet a tímere meda
Sinonimi e contrari
orrorosu,
iscaramentosu,
istreorosu,
treméntili
Frasi
sa pitzinna si ndh'est ischidada pranghendhe abrinada ca fit fachendhe unu sonnu terrorosu ◊ sa zente de sa Terra cheret paghe e amore, no bombas terrorosas!
Traduzioni
Francese
terrifiant
Inglese
terrifying
Spagnolo
terrible,
horroroso
Italiano
terrìbile
Tedesco
schrecklich.
terrósu , agt Definizione chi portat terra, chi dhue at terra in mesu, chi est brutu de terra Sinonimi e contrari cdh. tarrosu.
terrósu 1 , agt: tzarrosu Definizione
de sa tzerra; chi portat tzerra, maladia in sa pedhe
Frasi
est una berbeche terrosa
Cognomi e Proverbi
smb:
Terrosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
herpétique,
eczémateux
Inglese
herpetic,
eczematous
Spagnolo
herpético
Italiano
erpètico,
eczematóso
Tedesco
ekzematös.
térru , nm: aterru Definizione su forrogu chi faent is porcos in terra cun su murru, cricandho tziringones o àteru papare; su papare chi buscant is porcos forrogandho (es. castanzola) Sinonimi e contrari corrovu, farrogu, isforrogu, terradura Frasi sos pastores nant chi ant bistu terru meta, in montes: bi at sirvones meta Etimo srd.
tertevíllu , nm: testevígliu,
testevixu,
tistivillu,
titivílgiu,
titivillu Definizione
orrughedhu de istrégiu de terra segau (pratu, cícara o àteru), de imbidru o àteru, fintzes de is tempos antigos: a logos fintzes istrégiu bonu, intreu, mescamente su lacu chi si ponet po animales, testu po frores
Sinonimi e contrari
cicílliu,
ciciu,
cínciaru,
testile 1,
tzíntziri,
tzitzília,
zínzaru 1,
zínzili
Modi di dire
csn:
fai a t. a unu = bínchere cun fatzilidade a ccn.; pràngiri is t. = èssiri a surrúngiu, sighire a si dispiàghere in debbadas candho su dannu est fatu
Frasi
segu marighedha e màriga manna e nc'iscavu is tistivillus ◊ in Su Carropu ant agatau ainas de ossidiana, puntas, tistivillus decoraus
2.
in coxina dhoi at unu parastàgiu cun cancu tistivillu apicau
3.
sorrixedha mia a tui ti fait a titivillu!
Terminologia scientifica
opan
Etimo
itl.
stivilli
Traduzioni
Francese
débris,
tesson
Inglese
pottery
Spagnolo
trozos de barro,
barro,
loza
Italiano
còccio
Tedesco
Scherbe.
tèrtza , nf Definizione mesura de tres litros Frasi fit unu mucaloru mannu chi mantenzèndhelu a totos bàtoro sos bicos b'istaiat una tertza de cocoi Terminologia scientifica mds Etimo srd.
tertzàna terciàna
tertzarólu , nm Definizione vela pitica de unu naviu; genia de iscupeta curtza Sinonimi e contrari cdh. tiltzeta.