A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

urtziàu , nm: ociau Definizione genia de erba chi punghet e ispirtit Sinonimi e contrari boltíula, granudu, ociada*, oltija, picianti, pistidhore, pistígia, pítiga, pitziadroxu, pústica, spitzuafua Terminologia scientifica rba, Urtica atrovirens, U. dioica, U. pilulifera, u. Urens.

urtzólu , nm Definizione giru piticu, giorra minore: genia de istregighedhu de terra Sinonimi e contrari ttrs. utzoru Etimo itl. orciolo.

úrtzu últzu

úrtzula , nf Definizione duas erbas linnosas chi faent a cannàile Sinonimi e contrari arrugràbiu, asmila, raza, serrada, tentione, teti, visioni 1 / alúsara, bentzígliu Terminologia scientifica mt, Smilax aspera, Clematis flammula Etimo srdn.

úrtzula 1 , nf Definizione lorighita, anedhu de sermentu, genia de filighedhu chi unas cantu linnas (es. bide) bogant e imbodhigant a calecuna cosa po si mantènnere Sinonimi e contrari bentzígliu 1, filingione, intzígliu, pendhirighe, sintzillu 1, tiràntula Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese vrille Inglese tendril Spagnolo zarcillo Italiano vitìccio Tedesco Ranke.

úru , nm: orrollu*, oru Definizione oru de orrobba comente si pinnigat e cosit a manera de no s'isconciare sa tessidura, o fintzes po bellesa Sinonimi e contrari avoreta, orivetu, orizu.

urulàre , vrb: orulare Definizione guguliare, genia de apédhidu longu chi faet su cane coment'e a lamentu; fintzes su corrighinu de is bentos Sinonimi e contrari abeliai, agruguai, agrumiai, arrulliai, borulare, gurruliai, gurulai, intzunchiai, torojare, torrunzare Frasi candho canes in corte intendhes urulendhe no as calma peruna (A.Dettori)◊ sos canes urulendhe fitivu mi aterriant su reposu ◊ in domo de Petenaju unu catedhu urulabat acurtzu de su mere: sas féminas pranghiant a supedhu 2. úrulat in tundhu sa tempesta subra a su monte e muet sa foresta ◊ su bentu che istupat fúrridu, urulendhe che cane, in sas carrelas Etimo ltn. *urulare po ululare Traduzioni Francese hurler Inglese to howl Spagnolo aullar Italiano ululare Tedesco heulen.

úrulu , nm: órulu* Definizione gúgulu, genia de apédhidu de su cane, chi abbóghinat allonghiandho sa boghe, boghes unu pagu orrorosas de àteru animale (es. margiane); boghes, tzérrios disisperaos de gente, moida forte a súrbiu, mescamente de is bentos Sinonimi e contrari abélidu, agrugu, coroju, gràliu, gurrúliu, gúrulu / grida, ólchidu, tírriu / cdh. úrrulu Frasi s'ursu lu connoschimus a s'andhanta, a su ballu, a s'úrulu porosu ◊ sos canes a úrulos che l'ant giagarada 2. s'intendhet un'úrulu lamentosu ca sa morte est intrada in domo ◊ l'intronaiat sas orijas s'úrulu de su bentu ◊ bessesit tandho una fiama bia dae una nue niedha pedrale e un'úrulu intronesit bestiale (S.Casu).

úrumu úlimu

úrva úbra

urvajòla , nf: arvajola Definizione genia de ferramenta segante a màniga curtza (po iscomare, segare linna) o a màniga longa (po ispatzare, illimpiare de su matedu) Sinonimi e contrari cana, càvana, cirradroxa, faltzone, fústina, ischirradorza, luatorja, orostazu, rultàglia Frasi manitzaiat sa urvajola a sa tzeca, canno fit arrabbiatu (A.Pau)◊ aio bistu in su fraile comente si fachiant craos e tzoos, fríschios e craes, urvajolas e resòglias Terminologia scientifica ans.

urvéssi, urvéssu , nm Definizione genia de orrobba grussa téssia de lana sarda brebeghina / cartzones de u. = sas ragas Sinonimi e contrari arbaci, foresi, obalci Terminologia scientifica ts.

urvidàre ulvidàre

urvídu , nm: olvidu* Sinonimi e contrari ilméntigu, olvidamentu, scarescimentu.

urvúsa , nf: bubusa* Frasi meriacros de urvusa.

urzènte urgènti

urzéntzia , nf: urzéssia Sinonimi e contrari abbisognu, aprentu Frasi fit a pibiriches de ischire comente e pruite cherio dimandhare s'urzéssia chi aiat de arriscare.

us , art: os Definizione in calecuna leada (Ogiasta) est art. mascu pl. = sos, is, ma s'impreat fintzes in su sensu de unus, unas Sinonimi e contrari is, sos* Frasi us ómines pacu bene de issus: candho contoniànt contoniànt! ◊ a plus de us corros cincu sodhos ◊ us pipius funt erribbaus ◊ bonos funt us orrubiolos cotos chin ogiuermanu.

usài , vrb: ausare, usare Definizione pònnere a calecuna cosa, àere a parusu, costumare a fàere Sinonimi e contrari imperai, impitare / acostumai Cognomi e Proverbi prb: su chi usat no s'iscusat Etimo ltn. usare.

usància, usànscia, usànsia, usàntzia , nf Definizione cosas chi sa gente acostumat a fàere e chi agiummai funt coment'e leis, una manera de fàere acostumada e a bortas arreconnota giusta, bona / a s'usàntzia de sempri!… = comente unu no faet mai Sinonimi e contrari contomànscia, costuma, moda Frasi su ballu fit pro finire e tocaiat a giambare cópia, ca cussa fit s'usàntzia ◊ si est sèmpere costumau a dare allozu a chie ndhe at bisonzu e no si podet andhare contr'a sas usàntzias ◊ bi at usàntzias chi como si sunt perdindhe 2. immoi mi dh'apu a pigai a bàsidus, a s'usàntzia de sempri!… Traduzioni Francese coutume Inglese usage Spagnolo costumbre Italiano usanza Tedesco Sitte.