zaghíta , nf Definizione min. de zaga, geca pitica, metzana / min. zaghitedha.
zàgu , nm: giagu 2 Sinonimi e contrari bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sàltidu, sédhida Frasi sa pudhedra at imbucadu lestra che crabola currindhe a zagos (Q.Falchi).
zài za
zaighí , cng: giaghí.
zàinu , nm Definizione genia de taschedha a bisura retangulare de pigare bestia in codhos.
zàja , nf: ajaja, giàgia, ijaja Definizione sa mama de su babbu o de sa mama Sinonimi e contrari aba* 1, bisàgia, donnamanna, mannedha, minnanna, tiatia Cognomi e Proverbi smb: Zaia.
zàju , nm: ajaju, giàgiu, igiàgiu Definizione su babbu de su babbu o de sa mama Sinonimi e contrari abu*, donnumannu, mannedhu, mannoi, minnannu, nannai, tadaju Frasi zaju meu bi teniat meda a cussos pecos, ca fint mútricos, nabratzolos e totus biancos nidos (T.Ledda) Cognomi e Proverbi smb: Zazzu.
zallinòre , nm Definizione su èssere in colore grogo, nau de pistadura in sa carre bia Sinonimi e contrari grogore, libidore Etimo srd.
zàllinu , agt: giàllinu* Definizione chi est de colore unu pagu grogo Sinonimi e contrari groga Frasi orfanedha de dóighi annos, in sa manu zàllina pro su fritu istringhes sa corona (P.Marchi).
zallúbbiu , nm Sinonimi e contrari dallúviu*.
zambajòne , nm Sinonimi e contrari sambajone.
zamédhu , agt Sinonimi e contrari ballullu, bichillocu, lolle.
zaminèra, zamminèra , nf: ceminera,
geminera,
ziminea,
ziminera,
tzeminea,
zuminera Definizione
in sa domo, cumbénia fata adata po dhue fàere su fogu asuta, prus che àteru in d-unu cugigone de sa coghina / sa geminera portat coment'e duos antariles, unu fronte, sa capa o cugudhu, su fumajolu
Sinonimi e contrari
forredha
Frasi
seus càrigas a sa ziminera e fogu no ndi at! ◊ fit una ziminera manna pariat unu monumentu ◊ sa ziminera tirat bene, torrat fumu, iscudet calore
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
itl.
ciminera
Traduzioni
Francese
cheminée
Inglese
fireplace
Spagnolo
chimenea
Italiano
caminétto
Tedesco
Feuerstätte.
zampàda , nf: zumpada Definizione
su giumpare, su passare de una parte a s'àtera de calecunu logu o cosa (segundhu ite, si faet a brínchidu)/ sa badh'e zumpada = s'àtera parte de una badhe, adhae de badhe
Sinonimi e contrari
rucrada,
traessada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
traversée
Inglese
crossing
Spagnolo
travesía,
cruce
Italiano
attraversata
Tedesco
Überschreiten.
zampàre , vrb: ciumpare,
giampare*,
zumpare Definizione
passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa, de ccn. logu (segundhu ite si giumpat, passare a brínchidu in pitzu), passare de una chistione a un'àtera diferente, fintzes fàere prus de unu tanti (de cosa, de trebballu)
Sinonimi e contrari
passae,
sartai
Modi di dire
csn:
z. unu riu, unu fossu, unu muru, unu truncu, su giannile, su mare; e zàmpadi!… (nadu a marrania) = arguai a tie chi ti moas a perunu logu!
Frasi
dhos ant bistos candu funt zampandhe in su frúmmene ◊ sa conca mia no che fit prus in logu nostru: aiat zumpadu su mare ◊ si fit istadu ómine de cabbale no aiat zumpadu su zannile meu, pro su chi mi at fatu
2.
che a isse zampeis is chent'annos!
Traduzioni
Francese
traverser,
franchir
Inglese
to cross,
to ford
Spagnolo
atravesar,
cruzar,
vadear
Italiano
varcare,
attraversare,
guadare
Tedesco
überschreiten,
durchwaten.
zàmpina , nf Definizione genia de òghina metzana, areste Sinonimi e contrari acratzu, agresti, ispórula, sarmentuaresti, sporra, zimpina Frasi candho si falat in calchi raina custu bentrone si atatat de crabione e de uighedha zàmpina Terminologia scientifica mt, Vitis vinifera ssp. sylvestris.
zàna , nf: giana Definizione genia de èssere de sa fantasia, fémina, de carena pitichedha, bella meda / z. de muru = annaemele, bíurru Sinonimi e contrari bírghines, fada, forrighesos Frasi fit sa boghe ingheniajola de una zana ◊ maigantos faedhant de sas zanas e chi fint de minore istatura.
zanaemúru , nf: zannaemuru Definizione bíurru, genia de animale areste, dannàrgiu si intrat a is domos Sinonimi e contrari annaemele, bucameli, dannaemuru, ghennaemuru Frasi zughiat sos ogros minudos che una zana de muru Terminologia scientifica anra, mustela nivalis.
zanchétu , nm Definizione una genia de macioni, pische pitichedhedhu de mare, de papare totu Sinonimi e contrari muscione Terminologia scientifica psc.
zangallòne , nm: giangalloi* Definizione nau de unu, chi est mannu mannu de carena Sinonimi e contrari cannainzu, debberone, drangalloni, dràngalu, iscalandrone Frasi ti che ses fatu unu zangallone de ómine!